Domoj do wulkeho swěta – serbšćinarjo zawod TDDK wopytali
Wobdźělnicy rěčneho kursa DOMOJ su njedawno producenta klimowych kompresorow TDDK w Nadróznej Hrabowce wopytali. Jedyn z nich podawa swoje zaćišće wo tym.
Nadrózna Hrabowka (SN). Swět je wulki. To jako Serb abo Serbowka lochce zabudźeš. Hdyž pak sej na ležownosć TDDK dojědźeš, wuhladaš tam japansku a němsku chorhoj a so prašeš, čehodla mjez nimaj tež serbska zmawuje. Njezwučene je tež, zo čitaš při durjach serbsce „ćahnyć“. Samo „Witajće k nam“ su na taflu napisali. A wězo so dźiwaš, dokelž serbske barby a serbsku rěč w konteksće mjezynarodneho hospodarstwa husto njewidźiš. Poprawom ženje, dyrbju sprawnje přiznać. Ale hnydom sej wopodstatnjam: Swět je woprawdźe wulki!
Plećetaj čerwjenu nitku programa
Sobotu tak daloko je: W Budyskej Krónje zeńdu so serbscy wuknjacy a studowacy na swoju 151. schadźowanku. Prěni raz staj studentaj Milena Wowčerjec a Maximilian Gruber za program zamołwitaj. Milan Pawlik je so z naposledk mjenowanym rozmołwjał.
Kak je k tomu dóšło, zo sy hromadźe z Milenu Wowčerjec naročny nadawk režije programa schadźowanki přewzał?
M. Gruber: To bě móhłrjec připad. Naju předchadnikaj, Katka Pöpelec a Syman Hejduška, staj so najprjedy Mileny woprašałoj. Lětsa na folklornym festiwalu smój so potom móhłrjec spontanje zhromadnje rozsudźiłoj nadawk přewzać.
Pod kotrej temu steji lětuši program? Změjetaj wosebitu překwapjenku abo nowostku za publikum?
M. Gruber: Prašenje, z kotrymž chcemy so lětsa intensiwnje zaběrać, je, što schadźowanka za nas docyła je. Tomu so wšelke dypki programa wěnuja. Wo překwapjenkach nětko hišće ničo prajić njemóžu, wšako hewak překwapjenki njejsu. Publikum pak smě so na tu abo tamnu nowostku wjeselić.
Kelko sobuskutkowacych schadźowanka změje? Kotre studentske abo druhe skupiny kabaretny program wuhotuja?
Seminar FUEN w kraju konfliktow
Komotini (SN/mb). Kubłanska referentka Domowiny Katrin Suchec-Dźisławkowa wobdźěla so wot wčerawšeho wječora hač do štwórtka na lětušim mjezynarodnym seminarje dźěłoweje skupiny za kubłanje europskeho třěšneho zwjazka narodnych mjeńšin FUEN w Grjekskej. Wobchadneho njezboža busa z wobdźělnikami dla je so wčerawše zahajenje zapozdźiło. Potom so wukopa, zo je stat wopytej zastupjerjow FUEN w mjeńšinowych šulach zadźěwał, tak zo so předwidźany program dodźeržeć njehodźi. Kaž nam Suchec-Dźisławkowa zdźěli, je tónraz wšo hinak hač na minjenych štyrjoch zetkanjach, kiž bě wona w Južnym Tirolu, Korutanskej, Rumunskej a Finskej dožiwiła. Wosebje turkowskeje mjeńšiny dla, kotruž grjekski stat njepřipóznawa, je politiskich konfliktow.
Dźensa porěči Suchec-Dźisławkowa wo mjeńšinowej politice w Němskej, při čimž so na wobchadźenje ze Serbami w Braniborskej a Sakskej koncentruje. Na programje konferency steja dale rozprawy wobdźělnikow ze wšelakich krajow mjez druhim wo tym, kak w šulskej wučbje wo mjeńšinach informuja.
Čěski rozsud potrjechi Serbow
Kónc wjelelětneho partnerstwa mjez šulomaj?
Šulska komisija wuchodočěskeje Královéhradeckeje regionalneje rady je zašły tydźeń rozsudźiła, zo maja so wšitke wjelelětne gymnazije w něhdyšim wokrjesu Jičínje zawrěć, dokelž je přemało šulerjow. To su starosće a powěsće derje znate tež ze Serbow. W Čěskej to nětko konkretnje rěka, zo w systemje štyrilětnych, šěsćlětnych a wosomlětnych šulow te poslednje dale njewostanu. Rozsud potrjechi tež Serbow, wšako ma gymnazij w městačku Hořice partnerstwo z Choćebuskim Delnjoserbskim gymnazijom. Z tym hrozy kónc tutoho partnerstwa. Na spočatku wuměny mjez šulomaj bě mjenujcy Choćebuske wuměnjenje: zeznajomjeć młodšich šulerjow, zo bychu dźěći ručež móžno druhu słowjansku rěč zeznali. Lětsa je tomu tuž hižo dwaceći lět, zo jězdźa jedne lěto čěscy šulerjo do Serbow a druhe lěto serbscy do wuchodneje Čěskeje. Organizator wuměny je wot spočatka sem čěski wučer z Hořic dr. Jan Tomíček. Za Choćebuski gymnazij je to jenička wuměna z wukrajom.
Čehodla Wornar wjac njenawjeduje?
Njepodlěšenje dźěłoweho zrěčenja dr. Lubiny Malinkoweje bě Serbskim Nowinam nastork za rešerše kołowokoło instituta za sorabistiku. Přetož dale a wjace zajimawych faktow je so nětko wukopało.
Lipsk (SN/MG). Zo prof. Edward Wornar hižo njeje z jednaćelskim direktorom Instituta za sorabistiku na Lipšćanskej uniwersiće, nichtó zjawnje komunikował njebě. Tež Wornar sam to spočatk tydźenja připódla naspomni, jako so jeho za detailemi nastupajo njepodlěšenje dźěłoweho zrěčenja dr. Lubiny Malinkoweje prašachmy. Po jeho nimale dwaj a poł lětdźesatka trajacym direktorstwje přewozmje nětko, nachwilnje, profesorka Anna Artwińska nawod instituta.
Studenća wojuja wo docentku
Dźěłowe zrěčenje dr. Lubiny Malinkoweje w sorabistice njepodlěša
Lipsk (SN/MG). Studentki a studenća na Lipšćanskim instituće sorabistiki wot spočatka noweho lěta hižo wjace wučbu pola dr. Lubiny Malinkoweje njezměja. Tole su Serbske Nowiny z kruhow studowacych zhonili. Wona je w instituće docentka za serbske literarne a kulturne wědomosće. Kaž studentki a studenća zdźěleja, njebu wobmjezowane zrěčenje z Malinkowej hižo podlěšene. Takle je wjednistwo instituta „pozdatnje bjez přičinow“ rozsudźiło, woni w dopisu pisaja.
Pisajće kultusowemu ministrej!
„Budźće wótře a solidariscy z wučerjemi, wukonjejće politiski ćišć a angažujće so za šule!“ Z apelom wokrjesna staršiska rada Budyšin staršich namołwja, kultusowemu ministrej list napisać.
Budyšin (SN/mb). Wupada wučby dla je situacija na mnohich šulach w našim regionje dramatiska, a tole měli starši hač do kónca měsaca ministrej Conradej Clemensej (CDU) a jeho ministerstwu pisomnje zwuraznić. Wšako je wjele šulerjow direktnje abo indirektnje potrjechenych, hdyž so na přikład wučerjo na druhe šule deleguja, dokelž je brach wučerjow tam hišće wjetši.
Dnjowa mać dalše dźěći rady wita
Drježdźanske towarstwo Stup dale wostanje nadal aktiwne. To wuchadźa z wobzamknjenjow na lětušej hłownej a wólbnej zhromadźiznje towarstwa zašłu wutoru w sakskej stolicy.
Drježdźany (SN/MiR). Hłowne dypki na dnjowym porjedźe hłowneje a wólbneje zhromadźizny towarstwa běchu: wólby noweho předsydstwa, wuhódnoćenje dźěławosće zašłeho lěta kaž tež planowanje nowych aktiwitow. Wo starosćach a problemach kotrež Stupdalnicy maja, pak chcedźa za njecyłe tři tydźenje, na dalšim zetkanju wuradźować.
Z kubłanjom so zaběrali
Spěchowanje kubłanja je za Regionalny běrow Leaderoweho regiona Hornjołužiska hola a haty z.t. (OHTL) tema, z kotrejž su so na swojej njedawnej regionalnej konferency zaběrali.
Kulow (SN/MiR). Pod wodźacym hesłom „Kubłanje“ su zastupjerjo komunow, towarstwow a předewzaćow kaž tež angažowani wobydlerjo wo wuwićach a móžnosćach spěchowanja na polu kubłanja wuradźowali a nazhonjenja wuměnjeli.
Dźeń našich rěčow derje wopytany
Syć za serbsku rěč a regionalnu identitu (ZARI) je wčera do Rakec na zarjadowanje pod hesłom „Dźeń našich rěčow - dyrdomdej susodstwa“ přeprosyła. Serbskorěčne popołdnjo je wobstatk poskitka sakskeho Krajneho běrowa za rěče susodow (LaNa).
Rakecy (SN/MiR). Zaměr zarjadowanja běše, wobydlerjow z Rakec a susodnych wsow za serbšćinu zajimować a za serbsku rěč a kulturu sensibilizować. „Prěnje tajke zetkanje smy loni w Slepom organizowali. Po tym smy so na to dojednali, zo so tež lětsa na akciskich dnjach składnostnje dnja rěčow susodow wobdźělimy“, rjekny Rafaela Wićazowa. Rěčna motiwatorka pola ZARI za kónčiny Wulka Dubrawa, Rakecy, Njeswačidło, Bóšicy a Hodźij njeje tuž jeničce w Rakecach za lětuši poskitk wabiła. Informacije su mjez druhim mnohim šulam a pěstowarnjam kaž tež nakupowanišćam w dalšich wsach sposrědkowali.
