Wobchad zwučować

wutora, 18. oktobera 2022 spisane wot:
Je nětko mobbing w syći to, štož běše ně­hdy mobbing na šulskim dworje? Tak jednorje so to twjerdźić njehodźi. Tola studija wupraja, zo je cybermobbing přiběracy problem mjez šulerjemi. Wosebje w socialnych syćach je to lochce móžno. Jako přikład: šuler wozjewi dowolowy wobraz wot sebje w kupanskich cholowach na platformje, zo by wo dowolu informował. Kóždy spřećeleny ma móžnosć foto komentować abo šěrić. Spěšnje móže tak nochcyte hanjenje ewentuelneje „njeperfektneje“ figury nastać, kotrež so lědma hišće hasnyć da. Kak tomu zadźěwać? Wužiwanje šmóratka lěpje kontrolować abo wužiwanje samo socialnych medijow za młodostnych hač do 18 lět wobmjezować? Eksperta studije praji, zo měło so wužiwanje šmóratka resp. zadźerženje w socialnych medijach bóle trenować. To rěka wjace prewencije a wujasnjenja „socialneho wobchada“ w interneće. Nic jeno wot staršeju, ale tež w (zakładnej) šuli hodźi so tema zapřijeć. Božena Šimanec

Stolicu wothorjeka widźeli

wutora, 18. oktobera 2022 spisane wot:
Krótko do nazymskich prózdnin je so 15 šulerjow-serbšćinarjow Kulowskeje wyšeje šule „Korla Awgust Kocor“ na třidnjowski zajězd do Berlina podało. Před třomi lětami bě statny sekretar Erhard Weimann Kulowsku šulu składnostnje Europskeho dnja wopytał a ze šulerjemi wo problematice škita wobswěta a wo slědźenju za nowymi technologijemi diskutował. Tehdy wón šulerjow do Berlina přeprosy. Šulska nawodnica Ines Lešowa a socialny dźěłaćer Filip Schwabe so z nimi na puć podaštaj. W stolicy wopytachu mjez druhim twarjenje Zwjazkoweje rady. Dale mějachu wodźenje po tak mjenowanym Futuriumje. Wězo steješe tež wodźenje po Reichstagu na programje, hdźež wobhladachu sej šulerjo tohorunja kuplu. Wosebite dožiwjenje bě, jako sej němsku stolicu z wuhladnišća telewizijneje wěže wobhladachu. Wobraz nasta před kanclerskim zarjadom. Foto: Achim Nowak

Smochćicy (SN/CoR). Kotre wupłody a problemy přinjese imersija hornjoserbšćiny na kubłanišćach? Na tajke a dalše prašenja je wčera na prěnjej fachowej konferency Serbskeho šulskeho towarstwa (SŠT) a Domowiny pod hesłom „Dyrbimy rěčeć!“ něhdźe 60 wobdźělnikow w Smochčanskim kubłanišću swjateho Bena wotmołwy pytało. Referentka za kubłanje Domowiny Katrin Suchec-Dźisławkowa a jednaćel SŠT Andreas Ošika staj nazhonite kubłarki kaž tež wukubłanče Serbskeje fachoweje šule za socialnu pedagogiku, staršich a fachowcow na polu dwurěčneho kubłanja witałoj. ­Jako prěni input předstaji nawodnica Rěčneho centruma WITAJ dr. Beata Brězanowa přednošk swojeje schorjeneje sobudźěłaćerki Jadwigi Kaulfürstoweje. Wona jenož njeskedźbni na woteběracu ličbu dźěći, kotrež so dźensa po metodźe imersije kubła, ale tež na to, zo „njehodźi so imersija prosće přeco na kubłanišćach přesadźić“. Franciska Hencyna powědaše wo swojich dobrych nazhonjenjach jako němska mać dweju Witaj-dźěsći, kotrejž so dźensa na Budyskim Serbskim gymnaziju dale serbskorěčnje wukmanitej.

Rum sej zachować

pjatk, 14. oktobera 2022 spisane wot:
Powołanska orientacija za šulerjow je minjeny čas ćerpjeła. Pandemije dla běchu poskitki přehladkow, praktikumow a informaciskich zarjadowanjow wobmjezowane. Po wšěm zdaću su wučerjo Ralbičanskeje wyšeje šule problem spóznali a sej na něšto noweho zwažili. Wčera přewjedźechu prěni raz powołanske wiki z pře­wšo dobrym wothłosom. Přeprosyli běchu sej tam předewzaća a institucije z regiona, kiž su wopytowarjam powołanske puće w domiznje pokazali. Młodostni njetrjebaja so hižo do cuzby podać, ale móžnosćow je w Hornjej Łužicy nadosć. A wězo móža w mnohich zawodach swoju maćeršćinu nałožować. Tak hodźa so rěčne rumy zachować a skrućić. A to je wjac hač trěbne. Tuchwilu dožiwjamy w redakciji Serbskich Nowin napjate połoženje, při čimž je dale a ćešo ludźi namakać, kotřiž sej zwaža serbsce pisać. Snano sej tón abo tamny zaso pjera přimnje, dokelž serbšćinu jenož w šuli njenałožuješ, ale tež po šuli w powołanskim žiwjenju. Bianka Šeferowa

Ze sportowym swjedźenjom, kombinowanym z modernym geocachingom, su so šulerki a šulerjo Worklečanskeje wyšeje šule „Michał Hórnik“ dźensa do nazymskich prózdnin rozžohnowali. Na pjeć stacijach wužiwachu woni přirodne maćizny za sportowe zaběry a zasadźichu načasnu GPS-techniku, zo bychu za to prawe městna namakali. Foto: Feliks Haza

Wuknjacy měli sami raz rapować

štwórtk, 13. oktobera 2022 spisane wot:

Choćebuz (SN/at). Z rapom „Pógibowanje – dobre za derjeměśe“ maja delnjoserbscy wuwučowacy na online-platformje Dialog-BB nowy dodatny material za wučbnicu „Pó droze 2“ k dispoziciji. Kaž Choćebuske Dźěłanišćo za kubłanske wuwiwanje (ABC) informuje, je serbski rapar a hip-hop-spěwar Jakub Gruhl trěbnu hudźbu napisał a ju nahrawał. Wón je znaty za swoje pěsnje na basnje Miny Witkojc. Wony energiski sportowy spěw je hudźbnik w swojim studiju Ectoplastic UG w Halle nad Solawu produkował. Rap hodźi so wužiwać „w modernej wučbje za spěwanje, pohibowanje abo rejwanje“, ABC dale zdźěli a wupraja wočakowanje, zo snadź „móže wuknjacych nastorčić, sami raz rapować“.

Na mjenowanej online-platformje je ABC nimo toho šěsć nowych dźěłowych łopjenow za bilingualnu wučbu wěcna wěda spřistupniło, kotrež je Ulrike Niedlich ilustrowała. Serija dźěłowych łopjenow wěcna wěda poćahuje so dotal na počasy a adwentny zešiwk, nětko přidružitej so dźělej šulski zastup a swójba. Łopjena su wusměrjene mjez druhim na ertny a pisomny rěčny trening.

Wojerecy (KD/SN). Wučerjo zakładneje šule „Handrij Zejler“ we Wojerecach sposrědkuja swojim šulerjam w koncepće 2plus wobšěrnje serbsko-němsku dwurěčnosć. Tole nječinja pak jenož w rjadowniskej rumnosći. Šulerjo 2plus a němsce wuknjacy šulerjo třećeho lětnika pobychu njedawno we Wojerowskej měšćanskej bibliotece, zo bychu tam knižny rjad „Dolina při rěce“ Lubiny Hajduk-Veljkovićoweje w hornjoserbskej a němskej rěčnej wersiji zeznali. Spisowaćelka, maćernorěčna wučerka hornjoserbšćiny w dalekubłanju dorosćenych, je někotre swojich stawiznow z myškomaj Mirka a Kiki, zajacom Ferdijom, šwincom Dorianom a sowu Lunu předčitała a z dźěćimi serbski alfabet zdźěłała.

Cyłkownje dźewjeć rěčow, w kotrychž je knižna serija dotal wušła, přeprošuja k pućowanju po swěće, kaž Lubina Hajduk-Veljkovićowa rjekny. Wurězki słuchoknižneje wersije w hornjoserbšćinje, němčinje, jendźelšćinje a španišćinje su Artur, Marta a druzy šulerjo spóznali. ­Lubina Hajduk-Veljkovićowa je šulerjam tež pomhała, rozdźěle mjez serbišćinu, serbšćinu a pólšćinu namakać.

Samozrozumliwje serbsce rěčeć

štwórtk, 06. oktobera 2022 spisane wot:

Kwalitu serbskeho kubłanja na zakładźe zhromadneho dźěła zwyšeć, je stajne wužadanje. Tež serbski kubłanski puć so hižo w pěstowarni započina – tohodla přeprošujetej Domowina a Serbske šulske towarstwo (SŠT) 13. winowca na fachowu konferencu pod hesłom „Dyrbimy rěčeć!“ do kubłanišća swjateho Bena w Smochćicach. Konferenca je předewšěm na nošerstwa přesahowacu kooperaciju wusměrjena.

Budyšin (SN/at). Domowina a Serbske šulske towarstwo chcetej z konferencu staršich, kubłarki a nošerjow pěstowarnjow docpěć. W srjedźišću steja metoda imersije, wšědneho dospołneho zanu­rjenja do našeje maćeršćiny, runje tak kaž nazhonjenja danskeje mjeńšiny w Schleswigsko-Holsteinskej z daledawanjom swojeje rěče a diskusijne koła wo praktiskich prašenjach.

Měšćanska rallye studowacych

štwórtk, 06. oktobera 2022 spisane wot:
Studentki towarstwa „Bjarnat Krawc Drježdźany“ su k startej do noweho zymskeho semestra měšćansku rallye organizowali. K tomu běchu předwčerawšim wosebje studowacych prěnjeho semestra, ale tež wšitkich dalšich zajimcow přeprosyli, zo bychu předewšěm kontakty nawjazali. 27 ludźi poda so po pjeć stacijach přez stare město k Łobju. Při tym mějachu skupiny rozdźělne nadawki spjelnić, kotrež tematizowachu Drježdźanske studentske žiwjenje a wuznamne serbske wosobiny kaž Bjarnata Krawca a Alojsa Andrickeho. Dobyćerskemu mustwu kiwaše jako myto ­wačok z logom towarstwa. Měšćansku rallye su prěni raz přewjedli. Dobreho ­wothłosa dla chcedźa klětu podobny poskitk organizować. Foto: Gloria Žurec

Zdobom ze serbšćinu so zeznajomili

srjeda, 05. oktobera 2022 spisane wot:
Wostrowc (SN/JBo). Na štwórtej sakskej Slawiniadźe wobdźěli so 38 wuknjacych minjeny pjatk a sobotu w Mjezynarodnym zetkawanskim centrumje Marijinym dole pola Wostrowca. Po oficialnym zahajenju, na kotrymž mjez druhim serbski rěčespytnik dr. Fabian Kaulfürst přitomnych na žiwe wašnje tež w serbskej rěči witaše, poskićachu młodym za słowjanske rěče so horjacym pospytowanske kursy w pólšćinje, rušćinje, čěšćinje, ukrainšćinje a serbšćinje. Alena Hiccyna, wučerka Serbskeho gymnazija Budyšin za rušćinu a serbšćinu, kaž tež wědomostna sobudźěłaćerka Serbskeho instituta dr. Jana Šołćina, stej z mnohostronskimi prezentacijemi a interaktiwnymi dźěłarničkami wosebitosće Serbow předstajiłoj. Předewšěm, tak pozadkowa ideja Slawiniady, maja so młodostni tu z pomocu w šuli nawuknjeneje słowjanskeje rěče, tamnu, jim hišće cuzu słowjansku rěč wotkrywać a spytać, někotre rěčne konteksty rozumić. Sobotu wobdźěłachu šulerjo a šulerki w měšanych mustwach rěčne nadawki na dwěmaj stacijomaj. Na zakónčacym zarjadowanju najlěpšich mytowachu.

nowostki LND