Kak so serbska drasta hotuje?
Dźěći serbsku drastu akuratnje woblec chce zwučowane być a žada sej wotpowědnu wědu. Tohodla je Rěčny centrum WITAJ kubłarkam dalekubłanje k hotowanju serbskeje narodneje drasty poskićił a přeprosy zańdźenu wutoru do Budyskeho Serbskeho domu. Angažował bě sej za to Bianku Trišbergerowu, něhdyšu nawodnicu šwalčernje SLA a nětko samostatnje skutkowacu šwalču-mišterku a hotowańču w Drježdźanach a Konjecach. Krok po kroku demonstrowaše wona jědnaće wobdźělnicam, kak so Budyska ewangelska rejwanska a swjedźenska kaž tež katolska „wuslěkana“ drasta hotuje. Při tym podawaše zajimawe informacije wo drasće a jeje jednotliwych dźělach, wo historiskich wosebitosćach a funkcijach. Wulku wažnosć kładźeše šwalča na to, wobdźělnicam wuwědomić, kak bytostna je dokładnosć při hotowanju drasty: „Wóčko wobhladowarja zapopadnje jako prěnje to, štož prawje njesedźi. Tohodla ma hotowańča tež najmjeńšemu drastowemu dźělej prawu kedźbnosć wěnować. Kritiski estetiski wid na woblečenu drastu je njesměrnje wažny“, Bianka Trišbergerowa potwjerdźi.
Zarjad dowola jenož dwě rjadowni
Choćebuz (SN/at). 73 šulerjow požada so wo to, wot noweho šulskeho lěta w 7. lětniku Choćebuskeho Delnjoserbskeho gymnazija (DSG) wuknyć směć. To chcyła nawodnica kubłanišća Anke Hille-Sickertowa jim tež zmóžnić. „Na zakładźe wustawy, šulskeho zakonja kaž tež noweho Serbskeho zakonja Braniborskeje mamy wšitke přeća, serbšćinu wuknyć, sćěhować“, wona rozłožuje. Tak by třeća rjadownja trěbna była. Tuchwilna woprawdźitosć pak je hinaša. Wotsrjedź apryla předleži nawodnicy DSG list Choćebuskeje wotnožki krajneho šulskeho zarjada. Tam je rěč wo 56 šulerjach w dwěmaj rjadownjomaj noweho 7. lětnika. To nawoda wotnožki Gerald Boese wobkruća.
Wot ranja hač do nocy
Štož so w běhu dnja w přirodźe stawa, chcemy sej dźensa zaso raz spřitomnić. Serbšćina ma za tele přirodne zjawy bohate słownistwo, zdźěla bohatše hač němčina.
Hdyž počina rano swětło być, rěčimy wo tym, zo swita. Němsce prajimy es dämmert; při tym wužiwa němčina za wječorny zjaw, hdyž swětło poněčim woteběra, samsne pomjenowanje. Serbsce to tak njeje, wo tym njech je dale deleka rěč. Rańši zjaw hodźi so wězo tež substantiwisce wuprajić, mjenujcy switanje, die Morgendämmerung.
Čerwjene barbjenje njebja po switanju mjenujemy zerja. Tu wšak jedna so wo rańši kaž tež wo wječorny zjaw. W Ćišinskeho znatej basni „Zerja so šěrja“, kotruž tež spěwamy, su měnjene wječorne zerja, němsce potajkim Abendrot. Porno tomu rěčimy, chcemy-li rozeznawać, rano wo rańšich zerjach, Morgenrot.
Před šulu štomiki a kerki sadźeli
Rjane wokomiki zapopadnyła
Gloria Žurec skedźbnja z wosebitymi widami na swójbnych kaž tež na přećelow a swjedźenje, kotrež zhromadnje wotměwaja. W knize „Wćipni być“ předstaja so wona jako młoda fotografowka. Loni wobdźěli so Róžeńčanka na dźěłarničce fotografowanje, kotruž běštej Ludowe nakładnistwo Domowina a Spěchowanski kruh za serbsku ludowu kulturu wuhotowałoj. „K tomu pohnuł, tam sobu činić, je mje Ralbičan Jan Šołta, kiž wědźeše, zo so za fotografowanje zajimuju“, rozłožuje šulerka 10. lětnika Budyskeho Serbskeho gymnazija. Na swojich fotach předstaja wona předewšěm ludźi, žony při přihotach na Kulowski póstniski ćah abo dźěći wulkeje Brězanec swójby, kotrež w delnich Sulšecach jutry swjeća. „Sulšecy su za našu swójbu takrjec korjenje a domizna. Wottam Brězanecy pochadźeja a tam so stajnje rady zetkawamy“, młodostna podšmórnje. Tak bě jej tež poměrnje lochko, mjezwoča a rjane žiwjenske wokomiki zapopadnyć.
Wuslědk dale wotewrjeny
Nimale tysac wuknjacych z kubłanišćow w swobodnym nošerstwje po cyłej Sakskej, jich starši a wučerjo su zańdźeny pjatk před a w Sakskim krajnym sejmje w Drježdźanach na swoje žadanja a starosće skedźbnili.
Zakoń ma so nowelěrować
Jutře wotměje so w Sakskim krajnym sejmje zjawne słyšenje k nowelěrowanju zakonja wo šulach w swobodnym nošerstwje. Serbske šulske towarstwo kaž tež Rada za serbske naležnosće Sakskeje su statnemu ministerstwu za kultus swoje stejišćo posrědkowali.
„Politikarjo cyle jednorje njepřiposłuchaja“
Ze splećenjom přez syć je Budyšan Markus Gießler iniciatiwu za lěpše hladanje dźěći zahajił. Sobu dźěłać a njeswarjeć je jedna dewiza sobuskutkowacych, ćišć na wšitkich runinach dalša. Najpozdźišo jako běchu tež w Budyskim wokrjesu dźěćace dnjowe přebywanišća zawrěli, zo bychu z pomocu stawka na ramikowe wuměnjenja při hladanju dźěći skedźbnili, zjawnosć jara kompleksnu temu chutnje bjerje. To saha wot rumnostnych wuměnjenjow přez ličbu personala a jeho kwalifikaciju hač k zastaranju z jědźu w dźěćacych dnjowych přebywanišćach a šansa za staršich sobu rěčeć.
Markus Gießler, student politiskich wědomosćow a sociologije, je so před lětom na čoło splećenja přez syć stupił. Constanze Knappowa je so z 22lětnym rozmołwjała.
Što je scyła splećenje přez syć?
Dźěći wuknu rěč ze wšěmi zmysłami
„Rěč hrajersce lochko nawuknyć“ rěka dźěłarnička, kotruž poskićuje awtorka, pedagogowka a spěwytwórča Beate Tarrach ze Sowrjec (Soritz) w gmejnje Kubšicy. Jeje koncept rěka, zapřijeć cyłe ćěło do wuknjenja.
Beate Tarrach dawa čućiwy dohlad do jendźelšćiny. Słowo po słowje wona postupowanje při nawuknjenju rěče rozłožuje. Hižo dwanaće lět praktikuje Sowrječanka projekt „Dyrdomdej jendźelšćina. Rěče wuknyć wobradźa wjeselo“. Jeju protagonistaj James a Emma pućujetaj po swěće. Při tym wuknjetaj stajnje zaso nowe słowa. „Ideja je, rěč z pohibom zapřimnyć, z cyłym ćěłom, žiwjenju blisko, z wutrobu, ze wšěmi zmysłami“, praji Beate Tarrach. Dyrdomdejske pućowanje słuži jako zhromadne dožiwjenje za dźěći. Hry kaž „Knjez rybar, knjez rybar, kak hłuboka je woda?“, „Moje prawe, prawe městno je swobodne“, „Što mam w swojej ruce?“, „Hdźe je kwětka?“ a dalše hodźa so zapřijeć. Spěšnje přeměnja so rumnosć na krajinu. Ze stólcow stawaja so hory, z papjerca rěka. „Wužiwajće rumnosće“, zmuža wona wobdźělnikow swojeje dźěłarnički, „to spožča dźěćom začuće, zo woprawdźe pućuja.“
Za wšitke starobne skupiny
Brošurka poskitkow kubłanskeho srjedźišća LIPA wušła
Smjerdźaca (aha/SN). Brošurka kubłanskich poskitkow a planowanych zarjadowanjow Serbskeho kubłanskeho srjedźišća LIPA Smjerdźaca je wušła. Hižo wonkowne wuhotowanje w módro-čerwjeno-běłej barbje wabi. Z logomaj LIPY a Serbskeho šulskeho towarstwa skedźbnja so na jeju zhromadne dźěło. Dalša pokazka je na zarjadowanje w septembru składnostnje 15lětneho wobstaća kubłanskeho srjedźišća, kotrež ma wot časa załoženja swój domicil w tehdy zawrjenej Smjerdźečanskej pěstowarni. Wulka paleta poskitkow je přewidnje tak rjadowana, zo su wšitke starobne skupiny narěčane. Na zadnjej stronje brošurki podawaja přehlad dalekubłanskich poskitkow za kubłarki. Tam zapřijate su móžnosće wukubłanja na mentorku z kwalifikaciju za fachowy nawod praktikantow w kubłanskich zarjadnišćach. Wažne městno tohole wobłuka je tež wěnowane rěčnemu kubłanju a wukmanjenju w serbšćinje.
