To a tamne (14.11.22)

póndźela, 14. nowembera 2022 spisane wot:

Z pomocu zadka su so wjeseli Japanjenjo při hajenju nałožka „popo-sumo“ w „rićnym sumje“ měrili. Na nócnym swjedźenju w prefekturje Shizuoka spytaštaj při tym stajnje dwaj kontrahentaj na myjnym čworje stejo ze zadkom so mjez­sobu dele storčić, kaž japanski dźenik „Tokyo Shimbun“ sobotu wozjewi. Dobyćerka lětušeho „rićneho“ wubědźowanja bě dźesaćlětna šulerka.

Na ćěkańcy před přistajenymi wobchoda je pozdatny paduch swój nachribjetnik zawostajił, w kotrymž běchu pjenjezy, pućowanski pas a jězbna dowolnosć. Jako chcyše muž kupnicu w bayerskim Ambergu wopušćić, je wěstotna připrawa reagowała, policija wčera zdźěli. Při­stajena jeho narěča, wón přepoda jej nachribjetnik a ćekny. Dokelž pak njeběchu w nachribjetniku žane pokradnjene wěcy, měješe wón twory najskerje při ćěle. Namakane papjery słušeja 35lětnemu. Policisća wzachu nachribjetnik zawčerawšim sobu na rewěr, hdźež móže sej jón wobsedźer wotewzać.

Wobydlerski pjenjez na puću

pjatk, 11. nowembera 2022 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy sejm je wot amploweje koalicije planowany woby­dlerski pjenjez na puć přinjesł. SPD, Zeleni a FDP hłosowachu ze swojej wjetšinu za zakoń. Wobydlerski pjenjez ma ze změnu lěta krok po kroku dźensniši ­system Hartz IV narunać. Za to je hišće přihłosowanje Zwjazkoweje rady trěbne, kotraž chce póndźelu wo tym rozsudźić. Unija je z tym hrozyła, wobydlerski pjenjez tam blokować, dokelž z jeje wida motiwaciju za přiwzaće dźěła zniži.

Wuspěšne wróćodobywanje

Kijew (dpa/SN). Wojacy Ukrainy bliža so pola Chersona wotćahowacym ruskim jednotkam po zdaću njezadźeržomnje. Tak je hižo 41 sydlišćow wuswobodźenych, zdźěli prezident Wolodymyr Zelenskyj wčera wječor w swojim wšědnym widejowym wozjewjenju. Při swojim wotćahu su ruske jednotki po rozprawach medijow južnoukrainske město zapusćili. Nimo telewizijneho centruma buchu mjez druhim tepjenske připrawy a škričkowanske sćežory rozbuchnjene.

Zwjazkowy etat wobzamknyli

Pućowanska wustajeńca „Spurensuche“ wo židowskim žiwjenju we Łužicy je wotnětka w Běłowodźanskim škleńcowym ­muzeju přistupna. Wčera wotewrjena přehladka wopřijima mjez druhim taflu wo Hance Šěrcec. Foto: Joachim Rjela

Žitawa chce skóržbu zapodać

pjatk, 11. nowembera 2022 spisane wot:

Žitawa (dpa/SN). Město Žitawa budźe přećiwo rozšěrjenju pólskeje brunicoweje jamy Turów skoržić. Měšćanska rada je njedawno wotpowědnej próstwje wyšeho měšćanosty Thomasa Zenkera (njestronjan) přihłosowała, zdźěli rěčnik města na naprašowanje. Skóržbu chcedźa přisłušnemu Waršawskemu zarjadniskemu sudnistwu zapodać. Wuhlowa jama je w třikrajowym róžku Němskeje, Pólskeje a Čěskeje, bjezposrědnje Žitawy.

Po studiji móhła Žitawa dalewjedźenja brunicoweje jamy dla hač do metra spadnyć, we wopodstatnjenju rěka. Nimo toho njejsu w běhu přizwolenskeho procesa w Pólskej wobmyslenja k poćežowanju přez dnownu wodu, drobny proch a haru wobkedźbowali. „Prawidła maja so dodźeržeć. A jedne z nich je, swojemu susodej nješkodźeć“, Thomas Zenker w interviewje radijowemu sćelakej „Radio Lausitz“ rozłoži. Nimo toho čuje so Žitawa nastupajo prócowanje wo wobswětej znjesliwe rozrisanje wot krajneho knježerstwa wopušćena. „Budźemy tež skóržbu přećiwo swobodnemu statej pruwować, dokelž njeje swoje dźěło wukonjał“, wyši měšćanosta zwurazni.

Ekscelenca je wuspěšna stawizna

pjatk, 11. nowembera 2022 spisane wot:
Drježdźany (dpa/SN). Techniska uniwersita Drježdźany je po posudku rektorki Ursule Staudinger ze swojim statusom ekscelency w tukraju a mjezynarodnje na renomeju dobyła. „Po dźesać lětach bilanca pozitiwnje wupadnje. Smy jednanske rumy a móžnosće dóstali, kotrež njebychmy bjez titla měli“, rjekny profesorka w rozmołwje z powěsćernju dpa. Ekscelenca njeje jenož widźomnosć uniwersity powyšiła, ale tež rekrutěrowanje wuznamnych slědźerkow a slědźerjow ze wšeho swěta wolóžiła. Wot 2012 do 2026 dóstanje uniwersita dohromady 417 milionow eurow. „Naša wizija wobsteji w tym, Drježdźansku uniwersitu trajnje jako načolnu uniwersitu etablě­rować – jako globalnje so poćahowacu a regionalnje zakótwjenu uniwersitu za 21. lětstotk“, rozłoži rektorka. Ze slědźenjom a wučbu chcedźa k rozrisanju globalnych wužadanjow přinošować, před kotrymiž čłowjestwo steji. Jako přikład mjenowaše klimowu krizu, demokratiji njepřećelske wuwića, digitalizaciju a demografisku změnu.

Pitna kultura

pjatk, 11. nowembera 2022 spisane wot:
Póstnicy, karnewal, fašing, camprowanje, – so předrasćić a swjećić je tradicija, kotraž hodźi so po wšěm swěće wobkedźbować a kotraž korjeni w starowěku. Hinak hač na přikład w Rio de Janeiro, Venedigu abo New Orleansu zahaja „pjaty počas“ w Kölnje, Mainzu, Choćebuzu, Kulowje a/ abo Šěrachowje hižo w nowembrje. Snano by zapisowanje nałožka do lisćiny kulturneho swětoweho namrěwstwa UNESCO tomu polěkowało, so trochu intensiwnišo z pozadkami nałožka rozestajeć. Wusměšowanje tehdyšich okupantow podłu Ryna abo nabožny aspekt swjedźenja w zwisku z póstnym časom dźě dźensa lědma hišće rólu hraje. Štož pak je we wšitkich naličenych norkojtych centrumach jenake, je hoberske mnóstwo wupiteho alkohola – ze wšěmi, často dosć njeluboznymi konsekwencami. Budźe za herbstwo zamołwity wuběrk namjetej sćěhować a lisćinu woprawdźe z wobłukomaj „žlokać a jokać“ wudospołnić? W Němskej mje to zadźiwało njeby. Skål! Bosćan Nawka

Budźe herbstwo?

pjatk, 11. nowembera 2022 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Hač dyrbjeli so karnewal a póstnicy ze swětowym herbstwom stać, naprašowaše so institut za slědźenje měnjenjow Yougov. Nimale štwórćina woby­dlerjow Němskeje tomu přihłosowaše, połojca pak to wotpokaza. Karnewalisća běchu připowědźili, so za to zasadźować, zo so póstnicy do imaterielneho kulturneho herbstwa UNESCO přiwozmu.

To a tamne (11.11.22)

pjatk, 11. nowembera 2022 spisane wot:

Wosebity swětowy rekord docpěštaj wčera mužej w Hamburgu, jako rozbištaj kokosowe worjechi a napojowe tyzki. ­Tři nowe swětowe rekordy buchu tak w hanseatiskim měsće nastajene, zdźěli Němski institut rekordow, kotryž płaći jako němskorěčny pendant ke „Guinnessowej ­knize rekordow“.

Město Köln dźěli so wot hoberskeho přestrjenca, na kotrymž staj w 1960tych ­lětach na swjatočnych přijećach w radnicy Queen Elizabeth II. kaž tež prezident USA John F. Kennedy stałoj. Nětko ma awkciski dom přestrjenc 17. nowembra přesadźić.

FUEN reaguje „z wobžarowanjom“ na wusud

štwórtk, 10. nowembera 2022 spisane wot:

Sudnistwo Europskeje unije je skóržbu wuběrka wobydlerskeje iniciatiwy Minority Safepack (MSPI) nastupajo nowe prawniske rjadowanje Europskeje komisije za škit narodnych a rěčnych mjeńšin na zakładźe žadanjow MSPI z wčera wozjewjenym wusudom wotpokazało. Dotalne naprawy EU w tym zwisku po słowach sudnikow „dosahaja, zaměry MSPI zwoprawdźeć“.

Zwjazkowy sejm wothłosował

štwórtk, 10. nowembera 2022 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy sejm je dźensa dopołdnja wo wažnych zakonskich předewzaćach amploweje koalicije wot­hłosował. SPD, Zeleni a FDP mějachu wotpohlad, planowany wobydlerski pjenjez wobzamknyć. Dotalny system Hartz IV ma so z tym kónc lěta narunać. Dalše temy wothłosowanja běchu nowe hra­nicy dochodoweho dawka, z kotrymiž maja so wuskutki wysokeje inflacije wurunać a reforma bydlenskeho pjenjeza.

Widźi hišće šansu na wjetšinu

Washington (dpa/SN). Prezident USA Joe ­Biden je wuzběhnył, zo móhli jeho demokraća wjetšinu w Domje reprezentantow přeco hišće zakitować. Za wjetšinu w parlamentowej komorje US-kongresa je 218 městnow trěbnych. Po dźensa ­dopołdnja předležacych wuslědkach abo prognozach ležachu republikanojo z 206 městnami prědku, demokraća ličachu 187 městnow. Z tutymi wuslědkami wob­rysuje so snadna wjetšina 220 hłosow za republikanow.

Chcedźa wróćodobywanje haćić

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND