To a tamne (25.10.22)

wutora, 25. oktobera 2022 spisane wot:

Zo njeby při přichodnym wichoru ­swoju wopuš zhubił, ma so wjedrowy honač na cyrkwi Božeho spěća w Drježdźanskim měšćanskim dźělu Leubenje zaso stabilizować, tak wozjewi ewangelska cyrkej wčera w Drježdźanach. Pozłoćany honač ma tuž swoje domske wopušćić, zo by w metalowej dźěłarni we Wurzenje nowy woblek dóstał. Wobškodźeny zadni dźěl honača běchu lětsa nalěto při lěće z trutom namakali.

Město pozdatnje pokradnjeneho šmóratka namaka policija w Berlinje pola 31lětneje žony drogi. Kaž policija njedźelu zdźěli, je žona 13lětnemu hólcej šmóratko ze zaka sćahnyła. Mać hólca to widźo wo pomoc wołaše a pasant žonu zadźerža. Zaalarmowana policija na to 31lětnu přepytowaše. Město šmóratka namakachu popjerjowy spray a substancy. Zastojnicy žonu zajachu.

Synodalny proces podlěšeny

póndźela, 24. oktobera 2022 spisane wot:

Vatikan (B/SN). Synodalny proces k nowym pućam cyrkwinskeho sobupostajowanja njeskónči so w oktobrje 2023, ale podlěši so wo cyłe lěto, kaž bamž njewočakowano připowědźi, „zo by so wuzrawjene přemyslowanje na dobro cyrkwje“ předpołožić móhło. W oktobrje 2024 měło so potom wo wuslědkach swětoweho konsultaciskeho a poradźowanskeho procesa wuradźować.

Cyrkej zawrjena

Minsk (B/SN). Běłoruski stat je zawrjenje katolskeje cyrkwje w Minsku pječa z wěstotnych přičin přikazał, dokelž bě tam před měsacom woheń wudyrił. Woswjećenje Božich mšow w farskim domje so tohorunja zakaza. Křesćenjo tukaja na to, zo je so woheń z wotpohladom zamiškrił. Po zjawnych protestach přećiwo prezidentej Lukašenko běchu sej wobdźělnicy před policiju do tuteje cyrkwje wućeknyli.

Konflikty rozrisać

Klětu z komisiju za wěrnosć

póndźela, 24. oktobera 2022 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Społnomócnjeny zwjazkoweho knježerstwa přećiwo anticigani­zmej je hłuboko sahacu diskriminaciju Sintow a Romow w Němskej šwikał. „Mamy rasistiske rozeznawanje we wobłukach policija a justica, kubłanje, bydlenske wiki a socialne zarjadnistwo“, rjekny społnomócnjeny Mehmet Daimagüler powěsćerni dpa. Tež ludomordarstwo nacionalsocialistow dotal předźěłane njeje. Tuž planuje wón klětu wutworić komisiju za wěrnosć a wujednanje.

Připowědźena komisija za wěrnosć ma z wida społnomócnjeneho mytos wurumować, zo běše wuchadźišćo NS-přesćěhowanja Sintow a Romow pozdatny bój přećiwo kriminaliće. Přičina běše rasizm. „Za mnje njeje nastupajo zamordowanje Židow a Sintow a Romow žanoho strukturelneho rozdźěla w nadměru nacionalistiskim błudźe, w zymnokrejnosći a w industrijnym zwoprawdźenju ludomordarstwa“, rjekny Daimagüler.

Wón je so wuprajił do dźensnišeho swjedźenskeho akta k dźesaćlětnemu wobstaću pomnika za w nacionalsocializmje zamordowanych Sintow a Romow Europy w Berlinje.

Nadpad na koncerće

póndźela, 24. oktobera 2022 spisane wot:

Yangon (dpa/SN). Wójsko w Myanmarje je při powětrowym nadpadźe na koncert w staće Kachin na sewjeru kraja znajmjeńša 60 ludźi moriło. To swědkojo dźensa wobkrućichu. Z koncertom w Hpakant Town­shipje chcychu wobdźělnicy 62. róčnicu załoženja organizacije njewotwisnosće Kachin Independence Organization (KIO) swjećić, kotraž so za prawa myanmarskeje ludoweje skupiny Kachin zasadźuje.

Kretschmer za płun z Ruskeje

Berlin (dpa/SN). Sakski ministerski prezident Michael Kretschmer (CDU) je so za znowazahajenje ruskich dodawanjow płuna po wójnje wuprajił. „Trjebamy dołhodobne zrěčenja za dodawanje běžiteho płuna z USA, Katara a druhich arabskich krajow. Nimo toho dyrbimy skónčnje zemski płun w Sewjernym morju wotkryć. A hdyž budźe wójna nimo, měli tež zaso płun z Ruskeje importować“, jeho wčera nowina Bild am Sonntag citowaše. Podobnje kaž Kretschmer wupraji so tež předsyda frakcije Lěwicy w zwjazkowym sejmje Dietmar Bartsch.

Nowy ukrainski pósłanc

Nowe spěchowanje hnydom trěbne

póndźela, 24. oktobera 2022 spisane wot:

Drježdźany (dpa/SN). Kónc spěchowanja za spěšny internet wubudźi w Sakskej kritiku a přesłapjenje. Zwjazk běše Gigabit-spěchowanje falowacych pjenjez dla lětsa dočasnje zastajił. Po zwjazkowym wobchadnym ministrje Volkeru Wissingu (FDP) je přewostajena spěchowanska suma třoch miliardow eurow wučerpana. Sakska hospodarska statna ministerka Ines Fröhlich je Zwjazk namołwiła, wšitke komuny, kotrež su próstwu zapodali, financielnje podpěrać, tež hdyž je to hakle w lěće 2023 móžne.

Po Fröhlich dyrbjał Zwjazk nimo toho spěšnje ramikowe wuměnjenja za nowy spěchowanski program předpołožić, zo by so wokrjesam a komunam wěstota planowanja zmóžniła. Zaměr je, šěrokopasmowy wutwar ze škleńčanej nitku tež jako zakład za solidne zastaranje z 5G pospěšić a hač do lěta 2030 zastaranje po cyłej přestrjeni zawěsćić. Zwjazk chce z Gigabit-strategiju digitalny přewrót docpěć. Homeoffice, streaming w ICE-ćahu abo přijimanje na hórskej hěće maja potom skónčnje móžne być.

To a tamne (24.10.22)

póndźela, 24. oktobera 2022 spisane wot:

Předrasćeni jako hotdog abo gladiator – Newyorkske psy a jich wobsedźerjo zetkachu so hižo zawčerawšim we wšelakich kreatiwnych halloweenskich kostimach. Na tak mjenowanym „Tompkins House Halloween Dog Festival“ wobdźělnicy kóždolětneho wubědźowanja swoje předrasćenske kumšty a kreatiwitu dopokazachu. Hišće hač do kónca oktobra móža ludźo wo najlěpšim kostimje wothłosować.

Pašowar bu při zapućowanju do Indiskeje z trjenjemi lepjeny, kotrež bě wón do toho do złota tunknył. Cłowny zarjad w zwjazkowym staće Kerala jeho wučušli, jako mokre rubiška pola potrjecheneho nańdźe, kiž bě z Dubaja do kraja přilećał, kaž nowina w Indiskej minjeny pjatk zdźěli. Kaž zarjady rozprawja, su pašowarjo w Indiskej přeco hibićiwiši a kreatiwniši. Pola lepjeneho muža su cłownicy cyłkownje pjeć „złotych“ trjenjow našli.

Wo energijowej krizy rěčeli

pjatk, 21. oktobera 2022 spisane wot:

Hannover (dpa/SN). Knježerstwowe šefowki a šefojo krajow su so dźensa ze zwjazkowym hospodarskim ministrom Robertom Habeckom (Zeleni) a zwjazkowym ministrom financow Christianom Lindnerom (FDP) wo energijowej krizy wuměnili. Při tym chcychu přiwšěm wo borzdźidle za płaćiznu płuna rěčeć. Někotři knježerstwowi šefojo nadźijeja so wjace jasnosće nastupajo jeje zeskutkownjenje.

Truss wotstup wozjewiła

London (dpa/SN). Britiska premierministerka Liz Truss je wčera wozjewiła, zo swoje zastojnstwa złoži. Jako šefina konserwatiwneje strony wona hnydom wotstupi, premierministerka chce tak dołho wostać, doniž njeje naslědnika abo naslědnicy. Jeno šěsć tydźenjow běše 47lětna w zastojnstwje. Minjene dny steješe wona enormnje pod ćišćom, po tym zo bě ze swojej hospodarskej politiku w běhu něšto dnjow bjezwuhladny chaos na financnych wikach naparała.

Tukaja na politiski pozadk

Scholz: „Smy so dorozumili“

pjatk, 21. oktobera 2022 spisane wot:

Brüssel (dpa/SN). Zwjazkowy kancler Olaf Scholz je so spokojom z wuslědkami wjerškoweho zetkanja EU energijowu krizu nastupajo pokazał. „Smy so dorozumili“, rjekny politikar SPD w nocy na pjatk po nimale dźesaćhodźinskich wuradźowanjach ze swojimi kolegowkami a kolegami. „To je dobre znamjo solidarity.“ Ze zetkanjom su zakłady wutworili, zo móhła Europa při temach wokoło wysokich energijowych płaćiznow zhroma­dnje jednać a rozsudźić.

Po słowach Scholza maja nětko energijowi ministrojo z pomocu postajenych principow konkretne detaile w mjezsobnej přezjednosći definować. Njeporadźi-li so to, su statni a knježerstwowi šefojo wužadani, so hišće raz z tematiku zaběrać.

Hubjeny staw zwěsćili

pjatk, 21. oktobera 2022 spisane wot:

Załožba Bertelsmann staw personala w pěstowarnjach přepytowała

Gütersloh/Drježdźany (dpa/SN). Po studiji za zažnodźěćace kubłanje załožby Bertelsmann kubłaja so w Sakskej 93 procentow pěstowarskich dźěći z personalnym wuhotowanjom, kotrež njeje dźěćom přiměrjene. To je w přirunowanju z tamnymi zwjaz­kowymi krajemi druhi najwyši podźěl. „Dokelž je 2023 w Sakskej dosć městnow w pěstowarni, zo by so hladanska potrjeba staršich spjelniła, měł so kraj na wutwar kwality koncentrować“, kaž rěkaše. Zo by so personalny kluč wotpowědnje wědomostnym doporučenjam docpěł, dyrbjeli w Sakskej přidatnje 20 800 fachow­cow přistajić, zwěsćichu awtorojo studije. Přez to bychu přidatne personalne kóšty něhdźe jedneje miliardy eurow wob lěto nastali.

Bojowniska wola

pjatk, 21. oktobera 2022 spisane wot:

Kijew (dpa/SN). Bojowniska wola Ukrainy je najebać masiwne ruske powětrowe nadběhi na milinarnje a dalšu infrastrukturu njezłamana. „Ruske jednotki naše milinarnje dale z raketami a trutami nadběhuja. Na kóncu tež tajka ruska šamałosć zwrěšći“, rjekny ukrainski prezident Wolodymyr Zelenskyj wčera w swojej wječornej widejowej narěči. „Ruska chcyła energijowy system Ukrainy zničić a susodny kraj hišće bóle ćerpjeć dać. To pak jenož mjezynarodnu zhromadnosć mobilizuje, zo by nam hišće bóle pomhała a wjace ćišća na terorowy stat wukonjała“, wuzběhny prezident.

Ukrainske zastaranske předewzaće Ukrenerho je wčera wječor zdźěliło, zo wočakuje dźensa, pjatk, wobškodźenych připrawow dla po cyłym kraju nachwilne wobmjezowanja přetrjeby energije.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND