Bamž Srjedźnu Aziju wopytał

póndźela, 26. septembera 2022 spisane wot:

Nur-Sultan (B/SN). Prěni raz wobdźěli so bamž Franciskus na kongresu wjednikow swětowych a tradicionelnych nabožinow, zo by wón na mjezy mjez wuchodom a zapadom, mjez Aziskej a Europu posrědkował poselstwo přećiwo hidźe a wójnje, za měr a swobodu nabožinow, za wjace runoprawnosće a za mjezynabožny dialog. Bamž zwurazni, zo „njejsu nabožiny žadyn problem, ale dźěl rozrisanja. Bóh woznamjenja měr a wjedźe stajnje k měrej, ženje k wójnje“. W ludnosći Kazachstana hraje křesćanska nabožina podrjadowanu rólu. 70 procentow wobydlerjow Kazachstana su muslimojo.

Kritika na němskich biskopach

Płunowy popłatk drje njebudźe

póndźela, 26. septembera 2022 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Předsyda frakcije SPD w zwjazkowym sejmje Rolf Mützenich z toho wuchadźa, zo planowany popłatk na płun zaso zběhnu. Ludźo móža „z wěstosću“ z toho wuchadźeć, zo njeje popłatk „prawy srědk“. Wón na to pokaza, zo by popłatk wot 1. oktobra płaćiwy był, tola so hakle 31. oktobra zběrał. Tuž je hišće dosć maćizny k diskutowanju. Financny minister Christian Lindner (FDP) popłatk tohorunja wotpokazuje.

Wo ruskich muži njerodźa

Bratislava/Praha (dpa/SN). Mjeztym zo w Němskej hišće wo tym diskutuja, je Słowakska jako susodny kraj Ukrainy připowědźiła, zo nochce ruskich muži přiwzać, kotřiž wójnsku słužbu wotpokazuja. Słowakska spožča dale wizumy z humanitarnych přičin, zapowědźenje wójnskeje słužby pak k tomu njeliči, zdźěli rěčnik wonkowneho ministerstwa. W Čěskej a Pólskej widźa to runje tak. Čěski prezident Miloš Zeman žada sej porno tomu, jich kaž druhich ćěkancow přiwzać.

Lětadłonošak USA dojěł

Kwas obodritskeho zemjanstwa

póndźela, 26. septembera 2022 spisane wot:
Neustrelitz/Nowy Strělic (WeM/SN). Mecklenburgsko-předpomorske mě­­sto Neustrelitz je po lětdźesatkach zaso raz do­žiwiło kwas zemjanskeho domu, kotryž ma zapadosłowjanske korjenje. Ge­­org Alexander Herzog zu Mecklenburg (31) a Hande Herzogin zu Mecklenburg (29) staj sej w měšćanskej cyrkwi prajiłoj „Haj!“ za zhromadne žiwjenje. W juniju toho lěta běštaj so hižo stawnisce zmandźeliłoj a bydlitaj w Rotterdamje w Nižozemskej. Za cyrkwinske wěrowanje je so swójba rozsudźiła za město prjedownikow w Mecklenburgskej. Prawótc nawoženje wójwody Georga Alexandra zu Mecklenburg-Strelitz je sławny obodritski słowjanski wjerch Niklot ze Zwěrina (Schwerin), kiž bě w lěće 1160 při wojowanju přećiwo zadobywarjam němskeho wójwody Hendricha Lawa (wok. 1130– 1195) žiwjenje přisadźił. Něhdźe 500 ludźi je sobu dožiwiło katolske wěrowanje, kotrež je so trojorěčnje wotměło – w jendźelskej, němskej a zdźěla tež nižozemskej rěči. Nimale na kóncu mšě su kwasarjo a wosada mjeńšinu wopominali njedawno zemrětu jendźelsku kralownu Elisabeth II. (1926–2022), wšak ma jendźelska kralowska swójba wot 18.

Italscy prawicarjo wólby dobyli

póndźela, 26. septembera 2022 spisane wot:

Rom (dpa/SN). Prěnje wuličenja při wólbach parlamenta w Italskej su jasne dobyće prawicarskeho lěhwa wokoło prawicarsko-radikalneje strony Fratelli d‘Italia wobkrućili. Strona z předsydku Georgiju Meloni dósta po wobličenjach sćelaka Rai 24,6 procentow hłosow do senata a móžeše so porno wólbam 2018 jasnje polěpšić, jako dósta runje 4,3 procenty. Koaliciscy partnerjo pak su w nahladnosći wobydlerjow jasnje popušćili. Prawicarsko-populistiska Lega dósta 8,5 procentow hłosow (2018: 17,6), konserwatiwna Forza Italia přińdźe na wosom procentow (2018: 14,4). Wšitke daty na to pokazuja, zo změje zwjazk prawicarskich stron absolutnu wjetšinu w senaće kaž tež w domje zapósłancow.

Italscy socialdemokraća su swoju wólbnu poražku mjeztym přiznali a chce­dźa wotnětka w opoziciji skutkować. Frakciska předsydka Debora Serracchiani rěčeše wo „zrudnym dnju za Italsku“.

Biskopja wuradźuja

póndźela, 26. septembera 2022 spisane wot:
Fulda (dpa/SN). Kak dale z reformami w katolskej cyrkwi? Wot dźensnišeho wuradźuja biskopja Němskeje wo tym na nazymskej hłownej zhromadźiznje w Fuldźe. Je to prěnje zetkanje po wichorojtej Frankfurtskej synodalnej zhromadźiznje, kiž by nimale zwrěšćiła. Z napjatosću wočakuja, hač so Limburgskemu biskopej Georgej Bätzungej jako předsydźe Němskeje biskopskeje konferency poradźi, biskopow w tymle prašenju zjednoćić. W nowembrje chcedźa wuslědki bamžej Franciskusej w Romje předstajić.

Zelenskyj: Mjeńšiny potrjechene

póndźela, 26. septembera 2022 spisane wot:
Kijew (dpa/SN). Wot ruskeho prezidenta Wladimira Putina wukazane dźělne mobilizowanje trjechi po słowach ukrainskeho prezidenta Wolodymyra Zelenskeho etniske mjeńšiny wosebje raznje. Wón pokaza na protesty w Dagestanje w Kawkazu, hdźež běchu w jednej wsy 110 muži do wójska zwołali. Policija je při tym do powětra třělała. Zelenskyj rjekny: „Ćěkajće abo podajće so Ukrainjanam.“

Ludźi k rozmyslowanju pohnuć

póndźela, 26. septembera 2022 spisane wot:

Pućowanska wustajeńca wo mjeńšinach w Němskej w Kielu wotewrjena

Kiel (SN). Pućowansku wustajeńcu mjeńšinoweje rady „Was heißt hier Minderheit“ su minjenu srjedu w krajnym sejmje Schleswigsko-Holsteinskeje w Kielu wotewrěli. Předsydka krajneho sejma Kristina Herbst spřistupni ju w přitomnosći wjace hač 120 wobdźělnikow, mjez nimi mnoho zastupjerjow knježerstwa a krajneho sejma. Jednaćelka Domowiny Judit Šołćina zastupowaše w podijowej diskusiji Serbow. Štwórtk na to přewjedźechu posedźenje mjeńšinoweje rady w rumnosćach krajneho sejma Schleswigsko-Holsteinskeje. Mjez druhim mějachu čłonojo rady składnosć so ze społnomócnjenym za mjeńšiny w najsewjernišim kraju Němskeje Johannesom Callsenom rozmołwjeć (SN informowachu). Wón poradźuje mjez druhim tamnišeho ministerskeho prezidenta w prašenjach Danow, Frizow, němskich Sinti a Romow kaž tež Němcow z Danskeje. Z nowej legislaturnej periodu je tuta funkcija hłownohamtska. Społnomócnjeny je njewotwisny a dźěła frakcije přesahujo kaž tež ze wšěmi ministerstwami knježerstwa hromadźe.

To a tamne (26.09.22)

póndźela, 26. septembera 2022 spisane wot:

Wotběžana jězbna dowolnosć, pobrachowace warnowanske tafle a lědma zwěstosćene sudobja na awće, takle chcyše šofer nakładneho awta w bayerskim Rosenheimje policajsku stražu z tepjenskim wolijom zastarać. Zastojnikam napadnychu spočatnje pobrachowace tafle nastupajo transport strašnych maćiznow. Při kontroli jězbneje dowolnosće 32lětneho zwěsćichu, zo bě wona wotběžana. Sudobja so za transport wolija njehodźachu. Facit: Žana to dobra ideja.

Cłownicy su w Gottmadingenje blisko Konstanza minjeny tydźeń dwaj kilogramaj złota w kófrowym rumje awta namakali. 73lětny muž a jeho 72lětna mandźelska běštaj ze Šwicarskeje přijěłoj a poda­łoj, zo nimataj twory abo pjenjezy při sebi, kotrež měli so do toho přizjewić. Jako cłownicy awto přepruwowachu, złoto w hódnoće 106 000 eurow namakachu.

„Klimowy stawk“ planowany

pjatk, 23. septembera 2022 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Po wšej Němskej a w druhich krajach chcedźa aktiwisća dźensa za lěpši škit klimy demonstrować. ­Hibanje Fridays for Future je swojich přiwisnikow k swět wopřijacemu „klimo­wemu stawkej“ namołwjało. Jeničce w Němskej su protesty w 200 městach planowane. Fridays for Future sej žada, wobnowjomne energije „radikalnje wu­twarić“ a wobchadnu změnu konsekwentnje a spěšnje přesadźić. Za to trěbne je wurjadny fonds 100 miliardow eurow.

Mortwi při protestach

Istanbul (dpa/SN). Při protestach we wjacorych iranskich městach je znajmjeńša 17 ludźi žiwjenje přisadźiło. Mjez woporami su policisća runje tak kaž demonstranća, statna telewizija zdźěli. ­Nastork protestow je smjerć 22lětneje Iranjanki Mahsa Amini. Nabožna policija bě ju zajała, dokelž bě „njeislamsce“ zdrasćena. Što je so na policajskej straži stało, je njejasne. Młoda žona so zwjeze a pozdźišo w chorowni wudycha. Na to běchu protesty přećiwo islamskemu režimej wudyrili.

Bus w Awstriskej znjezbožił

Klingbeil dwěluje na popłatku

pjatk, 23. septembera 2022 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). W diskusiji wo popłatk za płun je so předsyda SPD Lars Klingbeil za to wuprajił, wjele diskutowany instrument pruwować. „Podpěruju puć, kiž je Robert Habeck namjetował“, rjekny Klingbeil hladajo na planowane zestatnjenje płunoweho importera Uniper. „Praju pak tež cyle jasnje, zo dyrbi so płunowy popłatk nětko hišće raz pruwować.“ Nihdy do toho njetrjebaše zwjazkowe knježerstwo wot spočatka swojeho skutkowanja wo tak hłuboko sahacych problemach rozsudźić, Klingbeil rjekny. W tajkej situaciji pak dyrbi knježerstwo tež móc měć, swoje rozsudy korigować.

Z płunowym popłatkom chcedźa płunowych importerow škitać, kotřiž dyrbja so dla pobrachowaceho tunjeho ruskeho płuna z wysokimi kóštami při wobstaranju druheho płuna bědźić. Zwjazkowe knježerstwo wobstawa najebać zestatnjenje importera Uniper dale na popłatku, štož budźi wulke diskusije.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND