Róčnicu atentata wopominali

póndźela, 21. julija 2025 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Składnostnje 81. róčnicy zwrěšćeneho atentata na Adolfa Hitlera su wodźacy zastupnicy politiki a towaršnosće namołwjeli, so wosłabjenju prawa a demokratije wobarać. „20. julij je symbol spjećowanja přećiwo njeprawdźe, za sprawnosć a za lěpšu Němsku“, rjekny zakitowanski minister Boris Pistorius (SPD) 250 młodym wojakam w Berlinje. 20. julija 1944 bě skupina němskich oficěrow spytała, Hitlera z bombu morić.

Šwikaja połoženje w Gazy

Gaza (dpa/SN). Pomocne organizacije UNO Israel hladajo na najnowše postupowanje jeho wójska w Gazaskim pasmje katastrofalneho humanitarneho połoženja dla raznje kritizuja. „Hłodowa kriza“ w Gazy je mjeztym „nowy rozměr zadwělowanja“ docpěła, swětowy program UNO za zežiwjenje skorži. Wójsko bě wčera njedaloko konwoja pomocnych srědkow na syłu Palestinjanow třělało a tójšto ciwilistow moriło. Israel chce swoje wojerske akcije w Gazy rozšěrić.

Tójšto ruskich nadběhow

Němski płuwar Florian Wellbrock je na tuchwilnym swětowym płuwarskim mišterstwje w Singapuru ze swojej štwórtej złotej medalju do sportowych stawiznow zašoł: Po čaromaj na 10 000 metrow a 5 000 metrow a po sprinće je 27lětny wčera jako ­kónčny płuwar tež staflu w 30 stopjenjow ćopłej mórskej wodźe dobył. Foto: dpa/Vincent Thian

Wjeršk na dobro inwesticijow

póndźela, 21. julija 2025 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Zwjazkowy kancler Friedrich Merz (CDU) je so dźensa ze zastupnikami předewzaćow w kanclerskim zarjedźe na „inwesticiski wjeršk“ zetkał. Při tym dźěše wo to, zawody pohnuć, po třoch lětach hospodarskeje stagnacije zaso w Němskej inwestować. Po informa­cijach medijow bě mjez něhdźe 30 prošenymi firmami wjace hač dźesać tajkich, kiž su na bursy zapisanych. Woni chcychu Merza wo swojej iniciatiwje „Made for Germany“ informować.

Předsyda FDP Christian Dürr kritizuje wjeršk pola zwjazkoweho kanclera Merza jako „krótkodobnje inscenowane PR-zarjadowanje z wuzwolenymi koncernami, kotřiž so ze swojimi tak a tak planowanymi inwesticijemi hordźa“.

China hrozy EUz naprawami

póndźela, 21. julija 2025 spisane wot:

Peking (dpa/SN). Něšto dnjow do wjerškoweho zetkanja mjez Europskej uniju a Chinu je Peking z přećiwnymi na­prawami na paket sankcijow Brüssela reagował. EU je najebać wospjetne wobmyslenja chinske předewzaća do 18. paketa sankcijow přećiwo Ruskej zapřijała a chinskej financnej institutaj za „wu­myslene wumjetowanja“ chłostała, kaž ministerstwo za wikowanje w Pekingu zdźěla. China tole raznje wotpokazuje a zahaji naprawy, zo by prawa swojich zawodow a financnych institutow škitała, Peking zdźěla.

Brüssel bě ruskeje wójny přećiwo Ukrainje dla minjeny pjatk nowe sankcije schwalił. Potrjechene su tež chinske předewzaća, kotrež dale z Ruskej wikuja.

Weidel podwojenje přiražki zakituje

póndźela, 21. julija 2025 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Předsydka AfD Alice ­Weidel je podwojenje popłatkow za sebje a dalšich wodźacych čłonow frakcije zwjazkoweho sejma zakitowała. Po nimale wosom lětach je strona mzdu předsydow a čłonow předsydstwa na normalny niwow druhich frakcijow a stron pozběhnyła, rjekny wona w lěćnym interviewje sćelaka ARD. Strona AfD je wot lěta 2017 w zwjazkowym sejmje zastupjena.

Kónc junija bě rešerša powěsćoweho portala t-online wotkryła, zo je frakcija AfD přiražki za wobeju předsydow Alice Weidel a Tina Chrupallu kaž tež za dalšich čłonow frakciskeho předsydstwa podwojiła. Nimo normalneje diety zwjazkoweho sejma 12 000 eurow dóstanjetaj Weidel a Chrupalla nětko přidatnje 12 000 eurow za swoju wodźacu funkciju. Weidel argumentowaše, zo je strona wólbny wuslědk wot lěta 2017 podwojiła.

Zeleni płaća frakciskimaj předsydkomaj přidatnu přiražku 6 000 eurow. Lě­wica jednaćelce žane přiražki njepłaći. Frakciji CDU/CSU a SPD swoje přiražki za předsydow dotal njewozjewjatej.

Wosebitosć wobchować

póndźela, 21. julija 2025 spisane wot:
Přewjesć wulke zarjadowanje a potom někotrym ludźom při wječornej kasy rjec, zo njeje hižo žanych lisćikow, je za za­rjadowarja zawěsće bolostne. Hinak pak sobotu na Nocy tysac swěčkow w Pančicach-Kukowje šło njeje. Křesćansko-socialny kubłanski skutk dyrbješe wěstotne postajenja dodźeržeć, a to bě derje tak. Wšo druhe sej radšo nichtó wumolować nochce. Před lětami sym w klóšterskej zahrodźe tež hižo wjace wopytowarjow dožiwił. Přederje pak so při tym čuł njejsym. Zo bě lětuša nalada tak wulkotna zaležeše tež na tym, zo klóšterska zahroda přepjelnjena njebě. Runočasnje běchu słyšeć hłosy, zo móhli tajki wječor tola časćišo wob lěto zarjadować a tak wjace ludźom šansu dać, jónkrótnu atmosferu dožiwić. Ja tele žadanje podpisał njebych. Tónle ­jedyn wječor wob lěto njech swój wosebity flair tež z tym wobchowa, zo so jenož jónu wob lěto wotměwa. Štóž dyrbješe lětsa ­zaso domoj hić, sej klětu kartku sčasom online skaza. Marian Wjeńka

Rubjene objekty nacijow našli

póndźela, 21. julija 2025 spisane wot:
Drježdźany (dpa/SN). Wědomostnicy su w mjeńšich muzejach Sakskeje jednotliwe pokiwy na wot nacionalsocialistow rubjene drohoćinki namakali. W dwěmaj z cyłkownje šěsć přepytowanych objektow su podhladne eksponaty našli, Statna wuměłska zběrka w Drježdźanach zdźěla. Přepytowali su domizniski muzej we Wilsdruffje, měšćanski muzej w Großenhainje, Döbelnski měšćanski muzej, Hród Mylau, muzej Neuberinhaus w Reichenbachu a muzej parnych mašinow we Werdauwje. Skupina fachowcow Drježdźanskich zběrkow je muzeje poradźowała. Němski centrum za zhubjene kulturne drohoćinki přepytowanja financuje. Na hrodźe Mylau su mjez druhim powostanki hebrejskich pismow namakali. Prawdźepodobnje su nacije dokumenty w židowskich wosadach we wuchodnej Europje rubili. Tole chcedźa nětko dokładnišo přeslědźić. W muzeju parnych mašinow we Werdauwje pak namakachu firmowu taflu kupnicy židowskeje swójby Rieger, kotraž bu při nowemberskich pogromach 1938 zničena. Tafla je jedna ze zachowanych powostankow swójby. Mjeztym su styki k potomnikam nawjazali.

To a tamne (21.07.25)

póndźela, 21. julija 2025 spisane wot:

Bananu, kotraž bě z lěpjacym banćikom při wuměłskej mólbje w Centre Pompidou w francoskim Metzu přičinjena, je nižozemski wopytowar zjědł. Banana wisaše tam wot 8. meje a bě dźěl sławneje wuměłskeje twórby „Comedian“ italskeho wuměłca Maurizia Cattelanana. Tuta je šěsć milionow eurow hódna, muzej zdźěla. Bananu su spěšnje narunali. Nižozemjan nowinarjam rjekny, zo je tajku drohu bananu raz woptać chcył.

Winowatostnu płuwansku wučbu na zakładnych šulach Němskeje žada sej Lěwica. Hladajo na přiběracu ličbu zatepjenych je tole nuznje trěbne, strona zdźěla. Wona je mjeztym akciski plan před­stajiła. Dalše žadanja su mjez druhim inwesticiski program na dobro kupjelow a wjace personala. Nimo toho měł zastup do kupjelow „wšudźe a trajnje“ za dźěći a młodostnych zapłaćomny być.

Merz žurnalistam wotmołwjał

pjatk, 18. julija 2025 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Friedrich Merz je dźensa na tradicionalnej lěćnej nowinarskej konferency zwjazkoweho kanclera na prašenja žurnalistow wotmołwjał, kotřiž w zwjazkowej stolicy skutkuja. Jedna z temow běchu před tydźenjom zwrěšćene wólby sudnicy za Zwjazkowe wustawowe sudnistwo. Dalše temy běchu wójna w Ukrainje, cłowna zwada z USA, dawk za milinu a etat EU. Na zarjadowanju Zwjazkoweje nowinarskeje konferency njejsu temy wobmjezowane.

USA hroža ze sankcijemi

Washington (dpa/SN). Běły dom je wot prezidenta USA Donalda Trumpa wukazane sankcije přećiwo wikowanskim partneram Ruskeje po 50 dnjow trajacym ultimatumje potwjerdźił. Rěčnica knježerstwa Karoline Leavitt rjekny, zo chcedźa USA wšitkim krajam, kotrež ruski zemski wolij kupuja, sankcije napołožić, njedyrbjało-li w běchu postajeneho čas k přiměrej a měrowym jednanjam w Ukrainje dóńć. Póndźelu bě Trump wikowanskim partneram Ruskeje z cłami hač do sto procentow hrozył.

Israel nadpad wobžaruje

Němski kolesowar Florian Lipowitz je wulka překwapjenka lětušeje Tour de France. 24lětny nowačk w mustwje Red Bull-Bora-Hansgrohe je sej na wčerawšej prěnjej hórskej etapje po Pyrenejach wuběrne třeće městno wubědźił. Chwalbu wuprajił je jemu tež wčerawši dobyćer Tadej Pogačar: „Wo Lipowitzu zawěsće hišće wjele słyšimy.“ Foto: dpa/Roth

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND