Surowizny za lětsa poprawom hižo přetrjebane

póndźela, 29. julija 2019 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Lěsy porubane, rěki za­nje­rodźene, dalše rostlinske a zwěrjeće družiny wotemrěte: Čłowjestwo je swój lětuši budget přirodnych srědkow z dźensnišim dnjom poprawom hižo pře­trjebało, kaž institut Global Footprint Network zwěsća. Tak mjenowany dźeń swětoweho přećeženja je lětsa runje tak kaž hižo loni 29. julij, tři dny prjedy hač w lěće 2017 a šěsć dnjow prjedy hač 2016. Ryzy matematisce přetrjebuje čłowjestwo tuchwilu zemske surowizny 1,75 swětow. Před 20 lětami ležeše dźeń, wot kotrehož bě čłowjestwo nad swojimi poměrami žiwe, hišće w septembru.

Na BER so zaso něšto hiba

póndźela, 29. julija 2019 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Na nowym Berlinskim lětanišću BER su dźensa prěni króć waž­ne­ techniske připrawy zhromadnje wupruwowali. Je to wažna kročel, zo móhli hoberski projekt, kotryž so hižo wjele lět dliji, tola hišće dotwarić. Dotal běchu syste­my kaž wohnjoškit abo nuzowe milino­we zastaranje jenož jednotliwje pruwowali. Nětko chcedźa zwěsćić, hač systemy tež zhromadnje funguja. Pru­wowanja maja něhdźe tři měsacy trać. Potom chcedźa testy wuhódnoćić a na­drobnje dokumentować.

„Zahajenje nadrjadowanych pruwo­wanjow skutkownosće hišće w juliju našemu časowemu planej wotpowěduja, lěta­nišćo BER w oktobru 2020 wotewrěć“, rjekny nawoda lětanišća Engelbert Lütke Daldrup nowinarjam.

Planowane poprawom bě nowe lěta­nišćo w Schönefeldźe južnje Berlina nazymu 2011 wotewrěć. Twarske njedostatki, techniske problemy a planowanske zmylki pak předewzaće stajnje zaso ha­ća­chu. Naposledk su dwělowali, hač je termin wotewrjenja 2020 dodźeržomny.

Wjace poradźowarjow na šulach

póndźela, 29. julija 2019 spisane wot:

Projekt kultusoweho ministerstwa a agentury za dźěło rozšěrjeny

Drježdźany (SN). Ze spočatkom šulskeho lěta 2019/20 ma w Sakskej cyłkownje 244 praksowych poradźowarjow na 224 wyšich šulach skutkować. Dotal bě jich 160. Tak projekt polěpšeneho praksoweho orientowanja wot 150 wyšich šulow na 224 rozšěrja. Praksowych poradźo­warjow financujetej sakske ministerstwo za kultus a sakska regionalna direkcija Zwjazkoweje agentury za dźěło z cył­kow­nje 7,3 milionami eurow, kaž kultuso­we ministerstwo zdźěla. Přidatnje nałoža 6,2 milionaj eurow z europskeho fondsa ESF za projekt praksowych poradźowarjow. Kultusowe ministerstwo a regio­nalna direkcija Zwjazkoweje agentury za dźě­ło běštej projekt w šulskim lěće 2013/14 na 50 wyšich šulach ze spěchowanskim wobjimom dweju milionow eurow zahajiłoj.

Tež w Choćebuzu demonstrowali

póndźela, 29. julija 2019 spisane wot:
Klimoškitne hibanje Fridays for future je minjeny pjatk w Choćebuzu do stawka za lěp­ši škit klimy namołwjało. Po zahajacym zarjadowanju při Lutherowej cyrkwi podachu so wobdźělnicy k zarjadniskemu twarjenju energijoweho koncerna LEAG. Tam tworjachu woni čłowječi rjećaz, zo bychu swoje žadanje za škitom klimy potwjer­dźili. Mjez wobdźělnikami bě tež Edith Pjenkowa (na wobrazu) z Rownoho, kotraž je w serbskej narodnej drasće na demonstraciju přišła. Choćebuz bě jedne ze 40 městow po wšej Němskej, w kotrychž su demonstrowali. Foto: Michael Helbig

To a tamne (29.07.19)

póndźela, 29. julija 2019 spisane wot:

Ze selu a papjerjanymi nósnikami je policija w Delnjej Sakskej dweju wikowarjow drogow přelesćiła. Mužomaj w starobje 31 a 38 lět wumjetuja dowožowanje wopojnych jědow we wjetšim mnó­stwje. Paketaj z cyłkownje 55 kilogra­mami marihuany běštaj skućićelej pola spedicije w Romje wotedałoj. Interpol móžeše posyłku wotpopadnyć a drogi ze selu a nósnikami wuměnić. Jako chcy­štaj wobskorženaj paketaj doma w Bad Lauterbergu w južnych Smolinach přijimać, jeju policisća zajachu.

Ćopłu zymsku drastu za sněhakowanje su paduši minjeny tydźeń w sauerlandskim Altena pokradnyli, na najhorcyšim dnju lěta. Muž bě dwě kisće z drastu před pinčne durje stajił. Jako chcyše jej hodźinu pozdźišo zrumować, běštej wobě fuk a z nimaj sněhakowarske cholowy, rubiška, čapki, rukajcy a sněhakowarske nawoči.

Miliardy za kolije a mosty

pjatk, 26. julija 2019 spisane wot:

Berlin (dpa/SN). Zwjazk a Němska železnica chcetej přichodne dźesać lět něhdźe 86 miliardow eurow – wjele wjace hač dotal planowane – k zachowanju kolijoweje syće w Němskej nałožić. Tole předwidźi zasadne dojednanje, kotrež powěsćerni dpa předleži. Dotalne zrěčenje, kotrež lětsa wuběži, bě kóždolětnje 5,6 miliardow předwidźało. Tule sumu chcedźa nětko we wjacorych kročelach masiwnje zwyšić. Ponowić chcedźa kolije kaž tež dodźeržane mosty a techniku.

UNO: Ludźi zaso wuchować

Tripolis (dpa/SN). Po drje najćešim mórskim njezbožu w Srjedźnym morju w tutym lěće žada sej UNO wožiwjenje nuzoweje wuchowanskeje słužby na morju. Nimo toho měli interněrowanske lěhwa za ćěkancow w Libyskej rozpušćić. Libyska mórska straža bě zdźěliła, zo před pobrjohom za 115 zhubjenymi ćěkancami pytaja, kotřiž běchu so z čołmom podnurili. Samsny čas přihotuja w Italskej zakoń, po kotrymž měli pomocne organizacije hač do milion eurow pokuty płaćić, hdyž ćěkancow do kraja přiwjezu.

Na lětanišću demonstrować

Lipsk (dpa/SN). Sakska AfD nadźija so po swojim dźělnym wuspěchu na Sakskim wustawowym sudnistwje, zo smědźa na kóncu wšitcy kandidaća krajneje lisćiny k wólbam 1. septembra nastupić, krajny předsyda Jörg Urban po wozjewjenju wusuda zdźěli. „Z dźensnišim dnjom je najprjedy raz riziko wotstronjeny, zo bychmy po wólbach krajny sejm měli, kiž njewotpowěduje rozsudej sakskich wolerjow“, wón nowinarjam rjekny. Wustawo­- we sudnistwo w Lipsku bě w zwadźe wo lisćinu kandidatow AfD wčera tajke něšto kaž kompromis namakało. Po tym su třicećom město dotal 18 požadarjam dowolili, so na wólbach wobdźělić. Poprawom měješe AfD 61 kandidatow.

Johnson přilubja wukrajnikam

pjatk, 26. julija 2019 spisane wot:
London (dpa/SN). Britiski premierminister Boris Johnson je wjace hač třom milionam staćanam EU w kraju přilubił, zo smědźa tež po wustupje z EU we Wulkej Britaniskej wostać. Z tym je nowy knježerstwowy šef w swojej prěnjej parlamentnej narěči jako premier přilubjenje wospjetował, kotrež bě wón hižo do přewzaća zastojnstwa činił. Wuraznje so wón třom milionam staćanam druhich krajow EU, kotřiž we Wulkej Britaniskej bydla a dźěłaja, za jich přinošk k britiskej towaršnosći a za sćerpnosć dźakowaše. Wón potrjechenym garantowaše, zo maja pod jeho knježerstwom absolutnu wěstotu na prawo, w kraju wostać směć. London chce 31. oktobra z EU wustupić.

Podstupim (dpa/SN). Politiski wědomostnik Wolfgang Franzke njemóže pjeć tydźenjow do wólbow krajneho sejma w Braniborskej žadyn trend k zasadnej politiskej změnje spóznać – za to pak jasne přeće za polěpšenjemi. „Bě wšak to wólbno­bojowa ideja CDU a tež AfD, so na šěroke žadanje za zasadnej změnu zepěrać“, rjekny Podstupimski profesor powěsćerni dpa. „Tole wšak njemóžu spó­znać. Wolerjo pak přeja sej we wšelakich wobłukach změny.“ Franzke mjenowaše w prěnim rjedźe infrastrukturu. „Dźe wo nadróžny wobchad, chorownje a přistup k internetej“, wón rjekny. W tutych wobłukach stawa so „přemało“.

To a tamne (26.07.19)

pjatk, 26. julija 2019 spisane wot:

Na kolenach po New Yorku łazyć – tole poskićuje ameriski wuměłc Wiliam Pope.L. Wón pyta wjace hač sto zajimcow, kiž bychu zhromadnje z nim po chódnikach na juhu Manhattana lězli. Wobdźělnicy dyrbja 21. septembra čaru něhdźe třoch kilometrow na tute wašnje zmištrować. Wuměłc chce ze swojej akciju wobdźělnikam wuwědomić, w kajkim straše su, hdyž su swoju „wertikalitu“ zhubili. Pope.L je za tajke akcije znaty.

Něhdźe 50 šulerjow je w bayerskim Starnbergu spytało, policajsku stražu nadběhować a swojeho tam jateho 15lětneho sobušulerja wuswobodźić. Tón bě do toho pjany na šulskej wotchadničce randalěrował. Dokelž njemóžachu jeho zastojnicy změrować, wzachu jeho sobu na stražu. Na to je so spontanje cwólba wutworiła, kotraž chcyše so namócnje do straže zadobyć. Policija třoch z nich zaja.

nowostki LND