Richard Hajna

štwórtk, 22. septembera 2022 spisane wot:
18. požnjenca před 125 lětami je so narodźił ewangelski braška a narodowc Richard Hajna jako syn wjesnjanosty a małoratarja w Splósku. Z nanom, kiž bě z předsydu Serbskeho towarstwa Lubin w Budestecach, wobdźěli so Hajna 1912 na załoženju Domowiny we Wojerecach. Po Prěnjej swětowej wójnje zasadźowaše so sylnje w serbskim towarstwowym žiwjenju. 1919 je spěwne towarstwo Sołobik w Sowrjecach załožił a jemu předsteješe. Skutkowaše nimo toho jako čłon předsydstwa Budyskeje Nadźije. Wobhospodari dale małoratarstwo nana a bě jako klamar na wsach po puću. Wulke připóznaće a dowěru zdoby sej jako tradicionalnje zdrasćeny serbski braška. Skutkowaše nimale štyri lětdźesatki jako tajki a nawjedowaše na wšě 650 kwasow w Budyskim wokrjesu. Dr. Musiat je jeho jako brašku wobšěrnje wopisował. Za čas knjejstwa nacijow je Hajna jako wikowar tež zwiski ze serbskimi prócowarjemi Domowiny wudźeržował. Spočatk 1950tych lět je ptačokwasnych braškow SLA podpěrował. Po 1945 bě předsyda wjesneje Domowinskeje skupiny a aktiwny w rólnej reformje. 11. smažnika 1961 zemrě w ródnej wsy a bu w Bukecach pochowany.

Sakski wuměłc Werner Juza we wysokej starobje zemrěł

Do mnohich wopomnišćow, kotrež dopominaja na kapłana Alojsa Andrickeho, słuša wulkoformatowa pomjatna tafla při jeho ródnym domje w Radworju. Na bywšej cyrkwinskej šuli, na kotrejž bě so měšnik 1914 do wučerskeje swójby narodźił, wotkrychu wopomnišćo składnostnje jeho posmjertnych 70. narodnin w lěće 1984. Do kopora ćěrjeny reliefowy wobraz bě w nadawku hłowneho předsydstwa strony CDU stworił moler a grafikar Werner Juza z Wachauwa pola Radeberga. Nětk je wuměłc 25. awgusta w starobje 98 lět zemrěł.

Werner Juza słušeše k wuznamnym sakskim tworjacym wuměłcam. W lěće 1924 bě so w Rodewischu we Vogtlandźe narodźił. Swój 1941 zahajeny studij architektury dyrbješe wójny dla po krótkim času zaso spušćić. Jako wojak w Ruskej a na zapadnej fronće dožiwi, kak móže čłowjek wšě etiske hódnoty zhubić a so ze zaničowanskej mašinu stać. Tute nazhonjenja jeho čas žiwjenja přewodźachu, jeho swětonahlad a jeho tworjenje wobwliwowachu.

Najprjedy raz dobra powěsć: Před ně­hdźe sto hosćimi su minjeny štwórtk w Kamjenskim měšćanskim dźiwadle wuchadźenje mjeztym 15. wudaća „Łužiskeho almanacha“ swjećili. Mjenje dobra je powěsć po dalewobstaću kóždolětnje wuchadźaceje regionalno-stawizniskeje knihi. „Podróšenja zhotowjenskich kóštow lětsa su dych wotražace. Almanach wudawace towarstwo a koło awtorow dźěła čestnohamtsce. Tola nowe płaćizny přichodne wudaće do prašenja stajeja“, zwěsći Norbert Schnabel, předsyda towarstwa, kotrež je po swojej hłownej publikaciji pomjenowane, we witanskej narěči. Su pak tež hišće hinaše přičiny: Tež Łužičenjo su před pozadkom stajnje stupacych kóštow za žiwjenje k lutowanju nuzowani. „Wotbytk knihow je w tychle časach dźeń a ćeši“, Schnabel wuzběhny.

Wuměłstwopod hamorom

srjeda, 21. septembera 2022 spisane wot:

Załožba za wuměłstwo a kulturu w Hornjej Łužicy wuhotuje tradicionalne přesadźowanje twórbow tudyšich a z regionom zwjazanych tworjacych wuměłcow lětsa w Muzeju Budyšin. Wjace hač sto mólbow, plastikow, kolažow, skulpturow, rysowankow, ćišćow, asemblažow a keramikow čaka na nowych wobsedźerjow.

Zhorjelc/Budyšin (SN/bn). Hišće hač do zajutřišeho maja zajimcy składnosć, sej twórby we wobłuku wosebiteje wustajeńcy na městnje wobhladać. Na dnju přesadźowanja, mjenujcy sobotu, 24. septembra, poskićuja do awkcije přidatnje wodźenje po přehladce, za kotrež je přizjewjenje hač do jutřišeho pod móžne. Na samsnej internetnej stronje je katalog wozjewjeny, tak zo hodźa so wuměłske wudźěłki takrjec tež digitalnje wobdźiwać a pruwować. Tam podawaja nimo toho tež opcije, so pak pisomnje, pak telefonisce, pak online na přesadźowanju wobdźělić. Prezencne zarjadowanje započnje so w 14 hodź.

Sorabisća na konferency

srjeda, 21. septembera 2022 spisane wot:

Bochum (SN/CoR). Wot dźensnišeho hač do soboty wotměje so w Bochumje 14. němski dźeń slawistiki, na kotrymž so wja­cori wědomostnicy Serbskeho instituta wobdźěla. Dohromady je wjace hač 260 přednoškow na třoch dnjach planowane. Fokusowa tema konferency, kotruž předewšěm na podijowych diskusijach ­wobjednaja, je „Gender – diwersita – prestiž“.

Na podijowej diskusiji wo temje, w kotrej měrje rěčny prestiž, pochad a iden­tita situaciju słowjanskich rěčow na šulach wobwliwuja, wobdźěli so dr. Jana Šołćina jako diskutantka. Dale přednošuje dr. Thomas Menzel wo genderowej linguistice serbšćiny a dr. Leńka Šołćic přirunuje hromadźe z prof. dr. Tanju Anstatt z Bochuma hornjoserbsku wobchadnu rěč z pólšćinu w Němskej. Nimo nich staj dalšej sorabististaj z přinoškami w programje.

Tež wo wuslědkach ruskeje wójny přećiwo Ukrainje chcedźa jutře w Bochumje diskutować, a to pod nawodom čłona wědomostneje přirady Serbskeho instituta prof. dr. Tilmana Bergera z Tübingena.

Nowa protyka

wutora, 20. septembera 2022 spisane wot:
Budyšin (SN). Dypkownje ze spočatkom nazymy dóńdźe tež lětsa najnowši lětnik Serbskeje protyki čitarjam do domu. Tónraz přeprošuje protyka do Budyskich horow, hdźež chowaja so najwšelakoriše stawiznički a powěsće, zajimawostki a překwapjenki, wosobiny abo chiba samo zadźěraty hórski ludźik? Dale podawaja so zajimawosće ze swěta a w praktiskej rubrice so sportuje. Na lochke zwučowanja k sćoplenju ćěła slěduje „power-trening“, při kotrymž móžeš so prawje wudźěłać, a na to skića so móžnosće k wotpinanju a wodychnjenju. Protyka so wot tutoho tydźenja roznošowarjam dodawa.

Něhdźe 2 400 zajimcow je zašłu sobotu wužiło składnosć, za kulisy Budyskeho Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła pohladnyć a so wo planowanych premjerach a inscenacijach wobhonić. Nawodnica wuhotowarnje Katharina Lorenz (srjedźa stejo) je roz­jimała, na kotre wašnje móža sej hrajerki spěšnje nowy kostim zwoblěkać. Nastupajo serbsku narodnu drastu je sobudźěła­ćerjow NSLDź Jasčanka Monika Cyžowa poradźowała. Foto: Carmen Schumann

Nadźija z apokalypsy

póndźela, 19. septembera 2022 spisane wot:
Serbja a inowacija – nažel nadal to kaž kniha ze sydom pječatami. Hinak so rozumić njemóže, čehodla njebě prapremjera inscenacije „Z nadźiju do přichoda“ wupředata. Cyłowječorny program, zwoprawdźeny bjez jeničkeho rěčaneho słowa, ale ze znatymi wurězkami wuznamnych oratorijow Kocora a Zejlerja (w jimaj wěnowanym swjedźenskim lěće!), spěwom a reju, potajkim ryzy wobrazowje a akustisce na brilantnje wuhotowanym a wuswětlenym jewišću, w tej formje „serbsce“ hišće widźeli njejsmy. Nic jenož hladajo na wjace hač dwě lěće trajace ­nazwučowanje (nanuzowaneho razu), personalnu fluktuaciju, sćerpnosć a planowansku njewěstotu smě so wšitkim ­sobuskutkowacym wulki kompliment wuprajić. Kak skutkownje móže wuzwo­leny format być, pokazuje klučowa scena z wobradźenjom dźěćatka pod kwaklu nacijow – tak wusko so na tudyšim jewišću apokalypsa a nadźija dotal spletłoj njejstej. Chapeau! Bosćan Nawka

Porjedźenka

póndźela, 19. septembera 2022 spisane wot:
We wudaću SN z minjeneho pjatka je so w přinošku „Kónc rozswětlerstwa ... “ mylnje wopačne mjeno podało. Spisowaćelka rěka Irina Liebmann, nic Liebermann. Redakcija prosy wo wodaće za misnjenje.

Wulka syła dźěći je prěni króć po lětnich prózdninach na probu za spěwohru „Z TOBU –Bohu swjećene lěto“ zašłu sobotu do Njebjelčanskeje Bjesady přichwatała. Wuměłski nawoda projekta Měrćin Weclich njeje pak jenož witał młode spěwarki a młodych spěwarjow, ale tež Malte Rogackeho, kiž spěwy aranžuje, a Józefa Donata, kotryž je komponistej poboku. Foto: Feliks Haza

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND