Budyšin (SN). W nowym internetnym poskitku Budyskeho wopomnišća „6 prašenjow na ... bywšich jatych stasijoweho jastwa Budyšin II“ wotmołwjeja wšelakori bywši jeći na samsne prašenja na samsnym městnje. Interviewy wotměja so w dohladowanskej klětce – městno to, do kotrehož njesmědźachu jeći w času jatby ženje zastupić.

W rjedźe so wožiwjeja wosobinske dopomnjenki na čas jatby. Nastanje tak wobraz z wida žonow a muži wo tym, što je so we wšelakorych časach w stasijowym wosebitym jastwje Budyšin II wothrało. Nimo toho dóstanu přihladowarjo tež dohlad do wosobinskeho dóńta potrjechenych a zhonja, kotre sćěhi zajeće za jednotliwca a jeho swójbnych měješe.

Powědaja Gabriele Zimnak – politiska jata wot 1984 do 1986, Hermann Reisch – politiski jaty wot 1984 do 1987, Jens Leck – politiski jaty wot 1978 do 1982 a Thomas Lukow – politiski jaty wot 1981 do 1983. Digitalny poskitk je na internetnej stronje wopomnišća přistupny. Koncept je nawodnica institucije Silke Klewin spisała, wo kameru a zwuk postara so Konrad Schwerk.

Budyšin (CS/SN). Wjace hač 80 wuměłcow z Pólskeje a Němskeje je na podlěšenym kóncu tydźenja Budyšanam a jich hosćom při prěnim klankodźiwadłowym festiwalu pod hołym njebjom na dróhach sprjewineho města njezapomnite dožiwjenja wobradźiło. Hižo štwórtk su klankodźiwadźelnicy wot tamnišeje měšćanskeje štwórće Strowotneje studnje přez Žitne wiki na Hród ćahnyli. Intendant zarjadowarja Němskeho-Serbskeho ludoweho dźiwadła Lutz Hillmann při tym pasantow na podawk skedźbnješe. Pilni pomocnicy rozdźělichu programowy zešiwk, zo by potencielny publikum swój klankodźiwadłowy kónc tydźenja planować móhł. Na Žitnych wikach su sobuskutkowacy zastali, zo bychu młodźi a starši přihladowarjo wjesołe marionety a nadměru wulke čorne hłowy ze­znać móhli.

Jubilarce k 80ćinam gratulowała

póndźela, 09. meje 2022 spisane wot:
K 80ćinam je wčera dr. Irenje Šěrakowej w Pančicach-Kukowje wutrobnje dr. Jana Šołćina w měnje Hornjoserbskeje rěčneje komisije kaž tež Serbskeho instituta ­gratulowała. Połsta lět bě jubilarka w gremiju sobu skutkowała a so hakle před pjeć lětami rozžohnowała. W lěće 2016 bě wona druha lawreatka Myta Zejlerja, myta ­za serbsku rěč Sakskeje. W swojim wjelelětnym skutkowanju na dobro hornjoserbšćiny, mjez druhim w rěčespytnym wotrjedźe Serbskeho instituta a w Ludowym ­nakładnistwje Domowina, je wona tež dwuzwjazkowy Němsko-hornjoserbski ­słownik sobu nadźěłała. Foto: Feliks Haza

Něhdźe 150 přihladowarjow je wčera we Wochožanskim parku błudźenkow serbske kulturne popołdnjo dožiwiło. Smjerdźečanska rejwanska skupina je tam nałožk mejemjetanja předstajiła. Za to su meju stajili, kiž rejwarjo po tradiciji mjetachu a so wo wjeršk wubědźowachu. Organizowało je popołdnjo spěchowanske towarstwo parka. Foto: Stefan Cuška

Dobry rozrost w běhu sto lět

pjatk, 06. meje 2022 spisane wot:

Njeswačidło (ML/SN). Towarstwo pčołarjow Njeswačidło „Nad Čornicu“ swjeći lětsa swoje stote wobstaće. W domizniskim muzeju wsy wotewrěchu 4. jutrownika wosebitu wustajeńcu wo pčołar­stwje w gmejnje a wokolnych wsach, wo čimž Serbske Nowiny 5. apryla hižo wobšěrnje rozprawjachu. Přewšo zajimawe je sćěhować wuwiće pčołarskeho towarstwa, wo kotrymž staj Serbskim Nowinam tež nětčiši předsyda Křesćan Budar a jeho předchadnik Eckehard Hübner, ­kiž ma 16 pčołarskich ludow, powědałoj.

Před sto lětami přisłušeše towarstwu, wo kotrehož załoženju běchu Serbske Nowiny 1. awgusta 1922 pisali, 18 čłonow. Woni wobsedźachu tehdy 130 ludow pčołkow. Tole swědčeše wo čiłym zajimje ludźi z Njeswačidła a wokoliny za pčołarstwo. Předsyda towarstwa bě wučer Jan Koškar, kotrehož su bórze po tym za nawodu cyrkwinskeje šule Njeswači­dło powołali. To bě zdobom dopokaz, zo časćišo wučerjo, haj samo fararjo we Łužicy rady pčoły plahowachu.

„Sotra 2.0“

pjatk, 06. meje 2022 spisane wot:

Budyšin (SN). Wužiwarjam přełožowanskeho programa „sotra“ skići so wotnětka jasnje lěpša kwalita přełožkow a modernizowany, přehladniši wužiwarski powjerch strony pod .

Z přestajenjom wot dotalneho statistiskeho na neuronalny přełožowanski system su přełožki w cyłku přirodnej rěči bliže a wobsahuja w serbšćinje kaž tež w němčinje mjenje zmylkow. Nimo toho hodźi so přichodnje wjace znamješkow (6000) w krótšim času přełožić. Dotalne problemy z negaciju abo wopačnymi kóncowkami so lědma hišće jewja. Wužiwany neuronalny system je tak efektiwny, zo hodźi so hišće lětsa tež delnjoserbski dźěl přełožowanskeho programa zjawnosći spřistupnić. Z tym je „sotra“ nastupajo kwalitu mjeztym na podobnej runinje kaž komercielne přełožowanske programy.

Znate funkcije kaž prawopisna kontrola steja dale k dispoziciji. Zakład systema „sotra“ twori nadal w Rěčnym centrumje WITAJ zdźěłana zběrka dwurěčnych sadow, kotraž je mjeztym na 300 000 pa­ralelnych sadow rozrostła. Neuronalny system złožuje so nimo toho na wob­šěrne jednorěčne tekstowe daty z wobeju rěčow.

Serbske zynki hódnje předstajili

štwórtk, 05. meje 2022 spisane wot:

55. Wojerowske hudźbne dny z koncertom hudźby Serbow wobohaćeny

We wobšěrnym programje 55. swjedźenskich dnjow hudźby we Wojerecach wot 10. apryla hač do 1. meje běše tež tónraz hudźba Serbow swoje městno namakała. W komornym koncerće z Heidemarju Wiesnerec a dalšimi interpretami na swjedźenskej žurli hrodu wutoru, 26. jutrownika, njepřekwapichu jenož z programom na zwučenym wysokim niwowje, ale mjez wubranymi twórbami běchu tež zajimawe wurywanki, poskićene wot za nas dotal zdźěla njeznatych interpretow.

Wojerecy (SiR/SN/CoR). Z finalnym koncertom su so minjenu njedźelu 55. Wojerowske hudźbne dny na wulkej žurli tamnišeje Łužiskeje hale zakónčili. Bě to zdobom swjatočny koncert składnostnje 60. róčnicy załoženja Wojerowskeho sinfoniskeho orchestra. K jubilejej je Łužiska hala ćělesu wulku tortu a wo-hnjostroj dariła. Pod nawodom Evy Meitner su mjez druhim twórby Franza Schuberta, Ernsta Sachsa a Johanna Straußa přednjesli. Solistaj běštaj Fritz Vogel na pozawnje a Christoph Geibel na wiolinje. „Bě to jara emocionalne zarjadowanje, wolóženje pola hudźbnikow a publikuma bě pytnyć. Wšitcy so wjesela, zo su zaso zarjadowanja“, měnješe wjelelětna projektowa nawodnica hudźbnych dnjow Carmen Hoffmann. Bilanca lětušeho festiwala derje wupada. Na jědnaće wot planowanych dwanaće koncertow su dohromady něhdźe 1 900 wopytowarjow witać móhli.

Budyšin (SN/CoR). Něhdźe 30 zajimcam je Trudla Malinkowa wčera wječor w Budyskej měšćanskej knihowni přewšo ­zajimawy dohlad do swojeje najnowšeje publikacije „Sorbische Denkmale – Handbuch sorbischer Gedenk- und Erinnerungsstätten“ podała. „Kniha njepředstaja jenož pomniki a napjate stawiznički wokoło nich, ale wopisuje tež wuwiće wopomnjenskeje kultury. Nětko na nas zaleži, wědu přichodnym generacijam dale dać“, wuzběhny jednaćel Ludoweho nakładnistwa Domowina Syman Pětr Cyž w swojich witanskich słowach. Lektor Michał Nuk podšmórny wuznam stawiznow za identitu.

Pomniki za wěčnosć?

štwórtk, 05. meje 2022 spisane wot:
Z kamjenja stworjene wopomnišća – mysliš sej, zo je pomnik za wěčnosć. Tomu pak tak njeje, kaž Trudla Malinkowa wčera na knižnej premjerje rozkładowaše. Runje tak kaž socializm zhubi so na přikład tež pomnik za wjelelětneho předsydu Domowiny Kurta Krjeńca we Wětrowje. Pomniki přiměrja so duchej časa, po wobsahu kaž tež po estetice. Druhdy, kaž serbska fachowča za wopomnjensku kulturu zwěsći, změnja so wjacore razy w běhu lět. A dru­hdy móže tajka změna tež indikator za polěpšenje być. Tak zbudźi ryzy serbskorěčny napis na pomniku Korle Awgusta Kocora w Zahorju 1929 protest w němskim wobydlerstwje, woni sej němski tekst žadachu – a wojowanje na serbsko-němskej fronće mjez Zwjazkom serbskich spěwarskich ­towarstwow (ZSST) a gmejnu bě zahajene. 1931 nastaji gmejna němskorěčnu taflu při pomniku. 2004 su Budestecy, ZSST a Domowina hromadźe nowu dwurěčnu taflu zjawnosći přepodali. Derje, zo so tež pomniki změnja. Cordula Ratajczakowa

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND