Podłožki su trěbne

štwórtk, 20. oktobera 2016 spisane wot:
Kulturny konwent Hornja Łužica-Delnjošleska zestaja so z wokrjesneju radow Budyšin a Zhorjelc a z direktora Załožby za serbski lud kaž tež z mnohich poradźowacych čłonow. Z tym móže so nowy direktor hnydom gratu přimać. A to je Jan Budar na wčerawšim zeńdźenju w Połčnicy wjackróć činił. Wón jimaše so słowa, na serbske aspekty pokazujo. Tak w naležnosći nakupa zwukoweje a wobswětlenskeje techniki za Mortkowsku twjerdźiznu. Jan Budar pokaza na trěbnu podpěru. „Twjerdźizna wuwiwa so na wosebite zarjadnišćo za region. A SLA wotkrywa sej tam wosebite hrajnišćo.“ Tak hódnoći to tež Zhorjelski wokrjesny rada Bernd Lange (CDU). Přiwšěm, jasne dyrbi być, štó je próstwystajer. Jenož tak hodźi so prawje wotwažować. Tole zwěsćić je cyle lochko. Podłožki próstwystajerja měli na wuradźowanju předležeć, čemuž wčera po zdaću tak njebě. Milenka Rječcyna

Podpěra nuznje trěbna

srjeda, 19. oktobera 2016 spisane wot:

Rěčicy/Sprjowje/Łaz (SN/JaW). Za aktiwne serbskorěčne turistiske poskitki nimaja a njewidźa zamołwići we Łazowskej gmejnje tuchwilu potencial. Tole zwěsćichu čłonojo Zwjazka za serbski kulturny turizm na swojej wčerawšej ekskursiji po srjedźnej Łužicy. „Dyrbimy Łazowsku gmejnu w tym nastupanju nuznje podpěrać, zo njebychmy region jako serbsko- turistiski zhubili“, zwurazni předsyda zwjazka Marko Kowar. Zdobom poruči wón, jako titul w regionalnym planje sej zapisać za ćežišćo serbsku rěč a kulturu. We Łazu wopyta zwjazk Dom Zejlerja a Smo­lerja, Zejlerjowy pomnik a cyrkej.

Přirunać móžachu čłonojo zwjazka wuwiće turistiskeho zwičnjenja a serbski podźěl zašłych lět na Rěčičanskim Erlichtec dworje. „Wjele změniło so njeje. Nastupajo serbskosć su tam runje tak słabje nastajene kaž před dwaceći lětami“, rjekny Kowar. Za pozitiwne ma wón pokazki na Serbow a hdźe móža so zajimcy na­drobnišo informować.

Nowa lyrika Dyrlicha

srjeda, 19. oktobera 2016 spisane wot:
Budyšin (SN). W Ludowym nakładnistwje Domowina je wušła nowa zběrka Benedikta Dyrlicha „Zlět zelenych wuchačkow“. Čitar namaka w njej lyriku a prozu serbskeho basnika a publicista. Dalšu powabliwosć zběrki wučinjeja ilustracije Drježdźanskeje wuměłče Fee Vogler. Dyrlich wotkrywa rjanosć a wjelebarbnosć žiwjenja. Zadobywaja so pak tež dajace sony. Wón wjedźe čitarja do Slepoho, Delan, Drježdźan a do dalokeho swěta.

Tema su Sołobiki

srjeda, 19. oktobera 2016 spisane wot:
Budyšin (SN/MiR). Projekt Sołobiki, kotryž je spěwarka a hudźbna pedagogowka Tanja Donatec jako partnerka Serbskeho ludoweho ansambla koncipowała a hižo wjacore lěta wuspěšnje přewjedowława, so dale wjedźe. Ideja zhromadneho spěwanja wšelakich generacijow we wjacorych rěčach, mjez druhim serbsce, je wobstatk wosebiteho wuradźowanja. Cyłotna tema dwudnjoweho nadregionalneho zetkanja pjatk a sobotu w Budyskej Röhrscheidtowej bašće je kulturne kubłanje na wsach. Na wuradźowanju předstaja koncepciju modularizowaneho modeloweho předewzaća na wsach. Załožba uniwersity Hildesheim kaž tež Institut za kulturnu politiku stej nastupajo koncepcionelne planowanje nawjedowacej. Zapřijate do projekta su zwjazkowe kraje Braniborska, Hessenska a Sakska. Koncepcija ma so, podpěrana wot Zwjazka kaž tež Sakskeho kultusoweho ministerstwa, w běhu přichodnych třoch lět přesadźić. Wobdźělnicy chcedźa wo tym wuradźować, kak hodźa so hižo wobstejace abo nowe ideje optimalnje za wožiwjenje husto jenož mało wobydlenych kónčinow zwoprawdźić.

Załožba załožena

srjeda, 19. oktobera 2016 spisane wot:
Dźens před 25 lětami załožichu knježerstwa Zwjazka, Sakskeje a Braniborskeje we Łazowskej cyrkwi Załožbu za serbski lud. Wona měła k tomu přinošować, zo móža Serbja „swoju rěč, swoju narodnu a kulturnu identitu tež w přichodźe zdźeržeć“. Tak rěkaše w zhromadnym wozjewjenju zwjazkoweho ministerstwa nutřkowneho a ministerskeju prezidentow Sakskeje prof. dr. Kurta Biedenkopfa a Braniborskeje dr. Manfreda Stolpe wo wutworjenju załožby. Wona dósta 34 milionow hriwnow, za lěto 1991 a za 1992 41 mio. hr. „Chcemy sobu k tomu přinošować, zo móhli so Serbja w přichodźe swobodnje a bjez zadźěwkow w swójskej kulturnej swojoraznosći wuwiwać“. Tole wuzběhny w narěči zwjazkowa ministerka za žony a młodźinu dr. Angela Merkel, kotraž zastupowaše zwjazkowe knjeržerstwo na historiskim akće. Załoženske wopismo podpisachu zwjazkowy statny sekretar Franz Kroppenstedt, prof. dr. Kurt Biedenkopf a dr. Manfred Stolpe. Za předsydku załožboweje rady wuzwolichu Ludmilu Budarjowu. Manfred Laduš

Styki z Ukrainu njesu płody

srjeda, 19. oktobera 2016 spisane wot:

Na swjatku poezije a kultury „Lytavry“ w Černihiwje

Z Budyskeho a Drježdźanskeho wida zdawa so, jako by ukrainski Černihiw na wuchodnej kromje Europy wopušćeny drěmał. Při tym so čłowjek dźiwa, dojědźe-li sej tam, zo wjedu přez město, ležace nimale 130 kilometrow sewjernje Kijewa, busowe a železniske čary z Odessy přez Kijew do Minska, Pětrohroda a Moskwy. Podobne zwiski wjazaja Černihiw ze swojimi něhdźe 300 000 wobydlerjemi z Lwowom a Waršawu na zapadźe kaž tež z Charkowom na wuchodźe.

Starožitne sydlišćo podłu rěki Desna z wjace hač pjatnaće wurjadnymi, w minjenymaj lětdźesatkomaj wuběrnje ponowjenymi katedralemi, kotrež wuchadźeja z doby wuchodnosłowjanskeho mócnarstwa „Kijewskeje Rus“, móžeš w prawym zmysle słowa wobhladować jako stawizniske a kulturne srjedźišćo. Mjez druhim so w měsće a jeho wokolinje z dalšimi dawnymi sydlišćemi ruska a ukrainska literatura a kultura křižu­jetej.

Milan Hrabal w němskej rěči

wutora, 18. oktobera 2016 spisane wot:
Lipsk (SN). W Lipšćanskim literarnym nakładnistwje je wušła zběrka basnjow Milana Hrabala z titlom „Eine schimmernde Wabe Glimmer“. Róža Do­mašcyna­ je basnje přeněmčiła. Čěski basnik a přećel Serbow zaběra so w jeho twórbach z přichadom swójby do Varnsdorfa a ze stawiznami města a regiona. Wobohaćace su mysle wo porodźe, žiwjenju a zemrěću, kotrež so, zwjazane z byćom, do rozuma a duše čitarja zadobudu.

Zynki a rytmus we wěžach

póndźela, 17. oktobera 2016 spisane wot:

Wječorne pućowanje po měsće z hudźbnym eventom

Budyšin (CRM/SN). Na wosebite wašnje běchu sobotu Budyske wěže přistupne. W sydom z nich bě wječor runočasnje hudźbny event planowany. Ale bohužel njereagowaše dosć zajimcow na nastork, sej zastupne lisćiki dočasnje přez internet skazać. Zarjadowarjo tuž někotryž­kuli poskitk přerjadowachu abo cofnychu. Tak njewustupi bohužel tež Florian Kaulfürst ze swojim wjele lubjacym programom „Drums and Percussion“ w hornim poschodźe Lawskeje wěže.

Ale w Röhrscheidtowej bašće na terenje SLA wosta lědma stólc njewobsadźeny. Tam běše Jan Cyž z prapremjeru „Budyska wěžowa sinfonija“ připowědźeny. Wón pak swój prěnjotny koncept ad hoc změni a poda dlěje hač wotpohladanu hodźinu na keyboardźe to, štož jemu jara leži: solistiske improwizowanje w klasiskim zmysle. Štož rěka, zo wón spontanje swoje hudźbne myslički přesadźi.

Wojerecy (KD/SN). Z njedźelnej matineju na Wojerowskim hrodźe je tamniše wuměłstwowe towarstwo na lětuše 100. posmjertne narodniny Jurja Brězana spominało. Dźiwadźelnik Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła Rainer Gruß čitaše před tójšto zajimcami z Brězanoweje nowele „Der alte Mann und das enge­ Weite“.

Spisowaćel powěda w literarnej twórbje wo swojim žiwjenju we łužiskej domiznje a w Hornim Hajnku. Na zakładźe dokładnje wobkedźbowaneho wuwića jednotliwych rostlin na zahrodźe wokoło swojeho domskeho a we wobdawacej přirodźe rozmysluje Brězan žortnje a tola chutnje wo zhromadnym žiwjenju ludow, tež serbskeho a němskeho. Wone měli „zhromadnje a do so rosć“, bě Jurij Brězan pisał. Rainer Gruß čitaše tohorunja wo tym, kak so Brězan před nowej „lodowej dobu“ strachowaše. Z tym měnješe wón zymnu atmosferu w towaršnosći, kotraž je překisana wot so rozpřestrěwaceje hońtwy za pjenjezami. Dale rozmysluje Brězan w noweli wo smjerći a wopisuje w njej swój wosobinski recept za wšědne žiwjenje, mjenujcy tón, zo „maja so wjesela wšědneho žiwjenja na pólnej mjezy zezběrać“.

Prěnja serbska inscenacija hrajneje doby

póndźela, 17. oktobera 2016 spisane wot:
Budyšin (RŠ/SN). Po předstajenju dźiwadłoweje hry „Do dźěła zdar!“ zańdźenu hrajnu dobu w Delnjej Łužicy, měješe wona minjenu sobotu swoju hornjoserbsku premjeru w Budyskim Dźiwadle na hrodźe. Zastupjerka intendanta za serbske dźiwadło Madlenka Šołćic witaše publikum nimale wupředateho předstajenja. Kriminalna komedija je z pjera Drježdźanskeho kabaretista a spisowaćela Guntera Antraka. Do wuběrneje a jadriweje serbšćiny je ju přełožiła Měrana Cušcyna. Mandźelskaj Werner (Torsten Schlosser) a Konstanca (Andreja Rjedźic-Bulankowa j.h.) dataj přihladowarjow do swójskeho partnerstwa hladać, kiž je poćežowane z wysokej karjeru žony a bjezdźěłnosću muža. Poněčim staj wobaj do kriminelnych počinkow zašmjatanaj. Staja so prašenje: što zamóža pjenjezy z čłowjeka činić. A tak njepokaza hra jenož napjatosće, njerjanosće a hłubiny čłowjeskich poćahow, ale wona wotkrywa powšitkowne problemy našeje dźensnišeje towaršnosće.

nowostki LND