Nowu, šestu sinfoniju dokónčił

štwórtk, 18. awgusta 2016 spisane wot:

88lětny serbski komponist z Klětnoho Hinc Roj je we wysokej starobje hišće jara produktiwny komponist. Alfons Wićaz je so z nim rozmołwjał.

W aprylu měješe Waša 5. sinfonija „Stalingrad“ w Berlinje prapremjeru. Kotry wothłós sće mjeztym na nju žnjał?

H. Roj: Dotal njejsym wot ludźi, kotřiž běchu ju w Berlinje sobu dožiwili, žane negatiwne měnjenje słyšał. Za nich bě prapremjera wulki wuspěch. Takle­ wuprajichu so hižo tam wopytowarjo nimale z cyłeje Němskeje – Hamburgčenjo, Frankfurćenjo, Berlinjenjo a Łužičenjo, ale tež wjacori hosćo z wukraja. Najzajimawši bě za mnje ruski wulkopósłanc Wladimir Grinin, wulkotny a jara inteligentny čłowjek. Wón je so wjeselił, zo bě prapremjera w jeho domje, a jemu je so moja twórba jara lubiła. Grinin je rjekł, dyrbjała-li sinfonija w Budyšinje bórze znowa zaklinčeć, chcył wón tam na kóždy pad pódla być.

W serbskim časopisu je čitar kritizował, čehodla je Zwjazk serbskich wuměłcow prapremjeru w ruskim wulkopósłanstwje w Berlinje organizował.

Zhorjelc (SN). We wobłuku Zhorjelskeho fotoweho festiwala „Hrajnišća žiwjenja“ wotewru 25. awgusta w tamnišim Bibliskim domje na Nysowej čo. 29 pod hesłom „Transformacija. Zhorjelc“ nowu wustajeńcu Jürgena Maćija. Budyski fotografikar bě za to wobrazy z wobšěrneho cyklusa „Hesła a kwaklki“ z 1980tych lět wupytał, kotrež maja poćah k Zhorjelcej. Z wobrazami w „Pomjeznej kónčinje“ je wón po lěće 2000 wuwiće w třikrajowym róžku přepytował.

Pišćel po pišćeli přepruwować

štwórtk, 18. awgusta 2016 spisane wot:
Budyski pišćeletwarc Eule wobnowja tuchwilu pišćele katolskeho dźěla Budyskeje tachantskeje cyrkwje swj. Pětra. Sobudźěłaćer Christoph Herz přepruwuje, hač so powětr prawje přez kanale předobywa. Přichodny tydźeń chcedźa z intonaciju započeć, a potom kralowna instrumentow bórze zaso na swoju prawu wulkosć rozrosće, pišćel po pišćeli. Mnohim turistam, kotřiž sej tachantsku cyrkej wobhladuja, su tuchwilne dźěła na pišćelach jara powabliwe. Foto: SN/Maćij Bulank

Słuchokniha Marka Grojlicha

štwórtk, 18. awgusta 2016 spisane wot:
Budyšin (SN). W LND je wušła nowa słuchokniha „Wjesni šibałcy“, na kotrejž čita znaty rozhłosownik Marko Grojlich žortne powědki z narańšich Serbow. Za CD je Grojlich do swojich nazběranych knihow pokuknył a wšelke žortne powědki wupytał. A tak słyšiš na njej někotre z pjera Richarda Iselta, Arnošta Simona, Měrćina Nowaka-Njechorńskeho, Pawoła Grojlicha a Jurja Budarja z Krakec – tak, kaž su je tući prawdźepodobnje spisali. Tež sławny ludowy pěsnjer Handrij Falka z Bukojny je mjez awtorami.

Jan Z. B. Šyndlaŕ

štwórtk, 18. awgusta 2016 spisane wot:
Dźens před 175 lětami zemrě w Picnju wyši farar Jan Zygmunt Bjedrich Šyndlaŕ, załužbny spisowaćel a spěchowar serbstwa w Delnjej Łužicy. 8. junija 1758 narodźi so wón swójbje Wjerbnjanskeho fararja. Studowaše w Halle teologiju a běše po tym šěsć lět domjacy wučer a dźewjeć lět wučer na Choćebuskim gymnaziju. Swoje prěnje farske městno dósta 1796 w Picnju, hdźež běše 43 lět z horliwym serbskim duchownym. Wyšnosć jeho kritizowaše, zo w šulach pod jeho dohladowarstwom wokoło Picnja dźěći přewjele serbšćinu nałožowachu a wuknjechu. Šyndlaŕ protestowaše 1807, hdyž přeńdźe pruski Choćebuski wokrjes k Sakskej, doraznje přećiwo pospytam sakskeho kralestwa, serbsku rěč w šulach a cyrkwi wotstronić. Pěsnješe serbske spěwy a kěrluše, pisaše, přełožowaše a wudawaše nabožinske a powučne knihi kaž „Prjatkarske knigli w dwě źelach“, dwuzwjazkowe „Historije z togo Starego a Nowego testamenta“ a „Te knigli za serbske luźe“. Měješe tež wudawanje delnjoserbskeje biblije a spěwarskich kaž „Źekowne Karliźe ....“ na starosći. Dr. Pětr Kunca je wo nim pisał. Manfred Laduš

Tafla za přichod

srjeda, 17. awgusta 2016 spisane wot:
Štož wotmě so minjenu sobotu při wotkryću pomjatneje tafle za Jana Kiliana w Delanach pod Čornobohom, je w tam přitomnych zawěsće hłuboki zaćišć zawostajiło. Hač program, zastaranje abo lětak ze žiwjenjoběhom Kiliana – wšitko bě derje přihotowane. Delanjenjo su so jako dobri hosćićeljo a kmani wopokazali, tež za dalšich njewočakowanych połsta hosći spěšnje blida kryć. Wo dwurěčnej tafli njetrjebaše iniciator Günter Wićaz nikoho wulce přeswědčić. „Přijimaja-li Delanjenjo ideju, so wona kaž w samoběhu zwoprawdźa“, wón mi rjekny. Prawu serbšćinu njebě dźensa 70lětny w „nanuzowanej“ šulskej wučbje, ale w rozmołwach z burami w 1960tych lětach nawuknył, jako dyrbješe jich do prodrustwa wabić. Rěč je so bohužel zhubiła. Generaciji pozdźišo pak je přez taflu zaso prezentna. Štó wě, snano přijimaja Delanjenjo tež ideju dwurěčnosće jako nadawk za přichod. C. Ratajczakowa

Zwiski do Awstralskeje wotkrył

srjeda, 17. awgusta 2016 spisane wot:

„Móžeće radlubje Günter Wićaz pisać, wuznawam so k serbstwu“, praji mi muž, kiž je so na swjatočnosći minjenu sobotu w Delanach pod Čornobohom jako Lehmann předstajił. Kak bě k tomu dóšło, zo maja nětko pomjatnu taflu na ródnym domje fararja-wupućowarja Jana Kiliana? Zo bě 70lětny Rachlowčan mysličku po přednošku Trudle Malinkoweje zrodźił, wo tym wšak wulce njerěči. Jeho ideja a jeho angažement za zwoprawdźenje matej pak něšto ze swójbnymi stawiznami, ale tež ze sprawnym, direktnym wašnjom Güntera Wićaza činić. Wšako njeje wjace hač poł lěta trało, zo měješe wón zbywace trěbne 1 000 eurow, wothladajo wot spěchowanja Załožby za serbski lud, hromadźe. „Sym prosće z kumplemi rěčał“, praji bywši jednaćel Bošečanskeho wikowanja ze žitom hladajo na podpěru wot zawodow z wokoliny.

3. dźeń Hornjeje Łužicy wabi

wutora, 16. awgusta 2016 spisane wot:

Třeći raz wotměje so lětsa dźeń Hornjeje Łužicy 21. awgusta. Mjez nimale sto zarjadowanjemi najwšelakorišeho razu na mnohich městnach wokoło poprawneho swjedźenskeho datuma namakaš tež serbske abo tajke ze serbskim wobdźělenjom.

Mała wjes z wulkim podawkom

póndźela, 15. awgusta 2016 spisane wot:

Při ródnym domje Jana Kiliana (1811–1884) w Delanach pod Čornobohom su sobotu popołdnju pomjatnu taflu swjatočnje wotkryli. Je to nimo Kotec, Wukrančic a Serbina w Texasu štwórte městno, hdźež jeho wopominaja.

Delany (Döhlen) (SN/CoR). Tajki serbski zjězd je mała wjes pod Čornobohom zawěsće lědma hdy w minjenych lětach dožiwiła. Wjace hač 150 ludźi je so sobotu w Delanach zešło, z mnohich Budyskich Serbow tež zapósłanc Sakskeho krajneho sejma Marko Šiman(CDU), zo bychu najsławnišeho syna wsy wopominali – a to na dostojne wašnje a při najrjeńšim wjedrje.

Serbscy filmowcy prašeni

póndźela, 15. awgusta 2016 spisane wot:

Choćebuz (SN). Tež lětsa wobsteji znowa za młodych filmowcow šansa na wose­bite myto Załožby za serbski lud, kotrež spožča we wobłuku 14. Choćebuskeje filmoweje přehladki. Hač do 1. oktobra je móžno, so z přinoškom přizjewić za přehladku, kotraž so jako mały filmowy festiwal­ 7. nowembra w Choćebuskim kinowym dźiwadle „Weltspiegel“ do zahajenja tamnišeho 26. mjezynarodneho festiwala­ wuchodoeuropskeho filma wotměwa. Tam předstaja krótke produkcije filmowcow-amaterow z Delnjeje Łužicy, Braniborskeje, Berlina a ze Sakskeje. Dowolene su wšitke žanry wot dokumentacije přez animaciju, fikciju, krimi hač ke komediji. Krótkofilm pak njesmě dlěje hač 15 mjeńšin trać.

Z tysac eurami wuznamjeni serbska załožba film, kotryž so tematisce ze Serbami abo dwurěčnosću we Łužicy zaběra. Sobustaw jury je Choćebuski filmowc Stefan Göbel, kiž tež za delnjoserbski telewizijny magacin Łužyca skutkuje. Loni su film „Měr“ Anny-Kathrin Schöler-Rensch a Clemensa Schieska wuznamjenili.

nowostki LND