Časna melancholija
Něšto směło wěrne być: Byrnjež w najwjetšej měrje škódne a strašne było; haj móhło samo k zakładnej kajkosći byća słušeć, zo na swojim dospołnym dopóznaću zahinješ – so sylnosć ducha po tym postaja, kelko „wěrnosće“ wón runje tak hišće wudźerži, jasnišo, w kotrej měrje wón ju sćeńšenu, zababjenu, wosłódčanu, scunjenu, skřiwjenu trjeba.
Friedrich Wilhelm Nietzsche
(1844 – 1900), „Za dobrym a złym – Předehra za filozofiju přichoda“
Zhromadny čas łakaše w škleńčanej chěži a wobdźiwaše bjezradnje sněhběłe poslešćo, kotrež bě so před swojimi bańkami rozpřestrěwało a krajina přewidnosće zdaše so po dołhim času domchowanja brěčkatych płodow, kaž jasna škrička pokoja a tola dospołnje cuza w tutej něžnej postawje zmjerzka.
Rěčka dyrdomdejskeje hole w dohodownych dnjach njepluskotaše, mortwy płót so w sćinje dźěćaceho krosnowanja před pućikom do kerčiny zasuka a wša žiwosć bu po zdaću přez ćopłe wichory nazymnika wuhnata – byrnjež so na frinkolacych hałuzach hodownika kruće dźeržeć spytała, so wona pod šatom sněženkow doskónčnje zhubi.
Specialistkacranio-sacralneje terapije
Steffi Liebscherowa ze swojimaj rukomaj wosebje najmjeńšich pacientow hoji
Dźesać lět tomu mjeztym je, zo praktikuje Steffi Liebscherowa w Budyšinje na Kurta Pchalekowej, njedaloko Smolerjec kniharnje. A štóž ju znaje, widźi Budyšanku husto ze Serbami so rozmołwjeć. Mnozy su so dali wot jeje poskitka přeswědčić a słušeja mjeztym do kruteho zdónka jeje pacientow.
Bjezdwěla wosebitosć poskitka Steffi Liebscheroweje je, zo móža serbscy zajimcy wšitko to, štož wona na swojej internetnej stronje poskića, w swojej maćeršćinje čitać. Zeserbšćiła je informacije, kotrež čitarja dosć wužaduja, dokelž podawaja lědma wužiwane słowa a wopřijeća, Božena Braumanowa. Za tajke terapeutiske předewzaće je to skerje rědki pad, hdyž wužiwar wě, zo njeje mějićelka Budyskeje přirodohojerskeje praksy serbskeho pochada.
Dopomnjenki a nowinki
Steffi Liebscherowa wita mje při durjach – wězo serbsce – a poruča mi sej črije zuć. Kaž hižo před dźewjeć lětami, jako ju prěni raz wopytach, poskitk rady wužiwam, a při šalce horceho čaja na to woměrje bjesadujemoj.
Kuriozity – dalmaciske
Swoje wobkedźbowanja po puću w Chorwatskej napisał je Křesćan Krawc. (6. dźěl a kónc)
Čehodla na zetkanje z popom njezabudźemoj? Wón je jako prěni wowce prajił, zo Łužiskich Serbow znaje. Chcyše wot wowki słyšeć, kak jeje rěč klinči. Ja sej najprjedy myslach, wón jenož nam kwoli praji, zo Serbow znaje. Ně, spomni Cyrila a Metoda ..., „učeniki šli z Morawy přez planine (horiny) do slovenskich kmjenow“. Pop běše prěni a hač do kónca dowola jenički, kiž wědźeše, zo su štyri zapadosłowjanske jazyki. Ja přimam doprědka a dozady. To njewědźachu Pražanka, přistajena na bance, ani pólski předewzaćel z Wrócławja, ani studenća prawnistwa z Waršawy, ani Čech, ani Słowak. Wěda wo Słowjanach so pozhubja.
Wowka kupi swěčki, njewěm kelko, zaswěći a přistaja je k palacym. Woteda jałmožnu – wězo w eurach. Ju bjerje młody pop abo asistent popa. Wobswědči jeje darniwosć z wopismom. Stary nam powěda, kak bě město Kotor Bjenatsku kwaklu wotbyło ... Štó z tych tysacow turistow zhoni, kotre cyrkwje a kotre lětoličby wo tutym boju powědaja? Wšo, wo čož dźensa dźe, je hižo raz było.
Tito w Kotorje přitomny
Dopomnjenki, hordosć a wulki respekt
Wot spočatka nowembra maja we Wojerecach drastowu komoru, hdźež móža sej ludźo hódnotnu drastu wobhladać a móža sej ju tež za wšelake přiležnosće wupožčić.
Skedźbliwje hładkuje Renate Scharf barbojte wołmjane rubiško, zo by tež poslednju fałdu wotstroniła. W zadźěłanym pisanym mustru z kwětkami je filigrane ručne dźěło spóznajomne. Drastowy dźěl hodźi so po barbje jara derje k serbskej narodnej drasće w zymje, kotruž figurina prezentuje. Za zymne dny plećene zelene, róžowe, čerwjene abo běłe rukawcy so jara derje k tomu hodźa.
Štóž sej wustajenu drastu dokładnišo wobhlada, tón spóznaje, zo běchu hižo přeco tak mjenowany cyblowy look wužiwali. Wjacore woršty drasty w zymskim času wosebje derje wohrěwaja.
Powołanska perspektiwa w Domje swjateje Ludmile
Mnozy, kotřiž dźěło pytaja, budu zbožowni, změja-li hišće lětsa poskitk abo nowe dźěłowe zrěčenje podpisane. To hižo žadyn dalši hodowny dar njetrjebaja. Na tamnym boku budu w mnohich předewzaćach wolóženi, zo su toho abo tamneho kmaneho sobudźěłaćerja našli.
Hižo dlěje anonsuje nawoda Chrósćanskeho Domu swjateje Ludmile, kotryž je w nošerstwje Carity, Wendelin Brězan w našim wječorniku a pyta dźěłowe mocy. „Z nawěškami chcu na naš dom skedźbnić“, wón rozłožuje, „zdobom chcu fachowcow wróćo do domizny wabić, kotřiž tuchwilu druhdźe w Němskej skutkuja.“ Nowinske nawěški pak njejsu jemu jenička składnosć wabić. Tež w interneće po Facebooku wón informacije šěri, zo skića zajimcam w Chrósćicach přihódne dźěło. Wosrjedź lěta bě nawěšk w SN samo tak sformulował, zo móža so zajimcy přizjewić, tež hdyž njejsu wukubłani hladarjo. Mjeztym pyta ludźi z powołanskimi nazhonjenjemi, kaž hladarjow abo hladarki chorych, štož běchu něhdy chorobne sotry abo hladarjo starych.
Žona, połna energije a dobrych idejow
Na wopyće pola zamołwiteje redaktorki Bramborskeho serbskeho radija Marion Stenseloweje
„Dobry źeń, witajśo k nam! How se pśizjawi dypkownje dwanaśich Bramborske serbske radijo wot RBB.“ Takle zahaja redakcija delnjoserbskeho rozhłosa swoje wusyłanja. Zaměstnjena je na třećim poschodźe wysokeho domu wosrjedź Choćebuza. Zetkam so z jeje zamołwitej redaktorku, 58lětnej Marion Stenselowej. Wona wjedźe mje přez modernje wuhotowane stwy redakcije a do studija, z kotrehož redakcija swój program w delnjoserbskej rěči wusyła. „Tule stejimy, přistajeni a swobodni redaktorojo, před mikrofonom a live wusyłamy. Za čas dowola to wotydźenja jara husto sama wukonjam, hewak so hłownje na nawod našeho teama koncentruju, na planowanje dźěła redakcije a zestajenje rozhłosoweho programa. Sym za to zamołwita, zo w našej redakciji delnjoserbskeho rozhłosa RBB wšitko bjezporočnje běži.“ A tak so tež wo to stara, zo su programy w dobrej delnjoserbšćinje wo žiwjenju w Delnjej Łužicy informatiwne a aktualne, zabawne a předewšěm rěčnje kubłace.
Twórby serbskich komponistow w srjedźišću stali
Rezimej 45. Choćebuskeje hudźbneje nazymy
Lětuša 45. Choćebuska hudźbna nazyma wot 1. oktobra hač do 18. nowembra posrědkowaše ze swojimi zarjadowanjemi w Choćebuzu, Módłej, Žargonju, błótowskich Bórkowach, Ranju, Kalawje a Złym Komorowje profundny přehlad wo tworjenju němskich a serbskich komponistow z regiona. Solisća a ansamble, předewšěm z Łužicy, su nimo twórbow z hudźbnych stawiznow cyłkownje jědnaće kompozicijow jako prapremjeru abo prěni raz (Erstaufführung) předstajili.
Termin wotewrjenja přetwarjenehoa saněrowaneho domu hišće njejasny
Rozmołwa z kuratorku Serbskeho muzeja w Choćebuzu Martinu Nowakowej
Wot 1. januara 2016 Serbski muzej na Młynskej w Choćebuzu přetwarjeja a dospołnje saněruja. Wot toho časa je dom zawrjeny. Alfons Wićaz je so z kuratorku muzeja Martinu Nowakowej rozmołwjał.
Kajki je mjezystaw přetwara a saněrowanja wašeho muzejoweho domu?
M. Nowakowa: Přetwar našeho domu je mjeztym zakónčeny, a wšitke rumnosće su jara porjadnje saněrowane. To bě jara wobšěrne dźěło, tež z našim dworom a z wonkownej fasadu. Po twarskim saněrowanju buchu wšitke rumnosće barbnje nowowuhotowane. Při přetwarje su na to dźiwali, zo so zbrašenym wopyt našeho domu wolóži, zo móža naše wustajeńcy derje wopytać. Tež elektrika je ponowjena. Njezmějemy jenož lěpšu swěcu. Tež mnohe kable su tak składźene, zo zmóžnjeja multimedialnu wustajeńcu.
Rumnosće muzeja błyšća so w čerstwych swětłych barbach, ale su hišće prózdne. Hdy muzej z nowej trajnej wustajeńcu a nowej wosebitej přehladku wotewrějeće?
Zakuzłaca lochkosć a barbnosć ilustracijow hrajkatej sej z poeziju
Jutta Mirtschin swoje twórby w Budyskim Dźiwadle na hrodźe wustajała
Štóž wo rjane serbske knihi rodźi, ma za to wšelake přičiny, a móhło być, zo so jemu lubja ilustracije Jutty Mirtschin. Wosebje rjadej serbskich bajkow, kaž w serbšćinje abo němčinje nakładowanych, je Mirtschin ilustracije přidała. Nochcu wšitke wudaća naličić, jenož někotre, kotrež wo tym swědča, zo sej serbscy nakładnicy rukopis ilustratorki wažić wědźa: Pawoła Nedowy „Mócny knecht“, Handrija Zejlerjowu „Babku pčołku“ abo Gerata Hendrichoweho „Kita husličkarja“. Runje wony Kito husličkar je Němsko-Serbskemu ludowemu dźiwadłu wustajeńcy ilustracijow a mólbow w foyeru Budyskeho Dźiwadła na hrodźe hódny. Na dnju premjery w klankodźiwadle, hdyž so, mjeztym hižo klasikar, „Kito“ znowa na jewišću zjewi, bu přehladka někotrych twórbow Jutty Mirtschin wotewrjena.
K 1979 w Ludowym nakładnistwje Domowina wušłej dźěćacej knize „Kito husličkar“ je Jutta Mirtschin ilustracije zhotowiła, na kotrež nětko jewišćowy wobraz a klanki inscenacije samsneho mjena nawjazuja.
Z mikrofonompo Hornjej a Delnjej Łužicy
Nowa sondaža Křesćana Krawca: „Sej statok stajili“
Po swojim putacym swójbnym romanje wo 20. lětstotku „Paradiz“ překwapja spisowaćel Křesćan Krawc serbski publikum nětkle zaso z dokumentarnej knihu. W dwanaće samoportretach rysuje Hrubjelčanski prozaist na 200 stronach mnohoworštowy, wěcowny wobraz dźensnišeho serbstwa, wobstejacy z wosobinskich dopomnjenkow a nazhonjenjow wosom muži a štyrjoch žonow.
