Rentnar a što potom – wuměnkarsku swobodu wužiwać abo wužadanje přiwzać (15)

Někotři njemóža so tohole časa dočakać, tamni zaso nochcedźa scyła na njón myslić – na zastup do renty. Kajke maja wuměnkarjo wjesela abo starosće, to ze seriju „Rentnar a što potom?“ bliže wobswětlamy.

Njeje ničo njewšědne, hdyž widźiš časćišo staršeho kolesowarja po Smjerdźacej jězdźić a so rozhladować. Je to Pětr Jeńka, kotremuž njeje wotwidźeć, zo budźe jemu 23. februara 80 lět. Njeje wšak po puću, dokelž wostudu pase, tež nic wćipnoty dla, ale prosće ze zajima, što so we wsy stawa a dźe je pomoc trěbna.­

„Na serbskich slědach“

Lětuši wječorny ptačokwasny program Serbskeho ludoweho ansambla je publikum w Delnjej Łužicy zahorił – wupředatej předstajeni w Choćebuzu a Nowej Niwje kaž tež derje wopytane w Hochozy su přewažnje pozitiwny wothłós žnjeli. Nětko smědźa so přihladowarjo na cyłkownje sydom hornjoserbskich předstajenjow inscenacije „Po serbskich slědach“ z pjera Wita Bejmaka wjeselić. Wočakńmy, kak wuměłcy to zmištruja – za dotalny wukon w delnjoserbšćinje znajmjeńša je sej rěčna poradźowarka Marka Šramina wosebitu chwalbu zasłužiła. Tež redukowane, cyle na abstraktne widejowe projekcije złožowace so wuhotowanje Mirosława Nowotneho, kotrež nimale bjez rekwizitow wuńdźe, měło so wuzběhnyć.

Klišeje raz satiriska karikatura, raz wotklepany stereotyp

Zetkanka z młodym serbskim rěčespytnikom a basnikom Janom Měškankom z Choćebuza-Wrócławja

Před lětami bě wón mi hižo pozitiwnje napadnył, jako přednošowaše we wobłuku Swjedźenjow serbskeje poezije swójske basnje w delnjo-, hornjoserbskej, němskej kaž tež w pólskej rěči w Budyšinje, Choćebuzu, w Opolu a dalšich pólskich městach. Polyglot wón je, tak sej myslach, hdyž zamóže swoje literarne wupłody samo do wjacorych rěčow přenjesć, přebasnić.

Tehdy bě Jan Měškank, pochadźacy z Choćebuza, hišće student sorabistiki, žurnalistiki a polonistiki. A hižo tehdy je na polu lyriki do zjawnosće stupił. Wobdźěleše so tež na literarnym wubědźowanju „Młode pjero“, kotrež kóžde druhe lěto Ludowe nakładnistwo Domowina a Załožba za serbski lud wuhotujetej. Tam wudoby sej w lěće 2007 za baseń „Francosce“ 1. myto a 2009 za prozowy „Prolog“ 3. myto. Při basni „Francosce“ připosłucharjo wuši nastajachu. Młody basnik je so na zajimawe wašnje pospytał, wo seksu wotewrjenje lyrisce pře­myslować a wěsty tabu přełamać. Tak spožči serbskej lyrice nowy kolorit.

Bywši wudyrnicy wuměłstwa přińdu do změrowanych lět. Nic kóždy, nic kóžda pak swoje opoziciske zhladowanje na towaršnosć a na wuměłstwo kaž přewuski płašć na čapornik estetiki ćisnje. Angela Hampel, rodźena 1956 we Worklecach, je sej swěrna wostała. Wona bě wusko zwjazana z nowoekspresiwnym wuměłstwowym hibanjom molerjow wosomdźesatych lět w NDR, twjerdźi wuměłstwowa wědomostnica Karin Weber. To njeje hołe twjerdźenje, kaž so to rady hewak mnohim za tehdyši čas připisuje.

Angela Hampel je direktnje do roze­stajenja NDRskeho časa zapřimnyła, a wona to tež dźensa z derje schowanej zasakłosću čini. Najnowša wustajeńca někotrych jeje dźěłow w Budyskim krajnora­dnym zarjedźe tole podšmórnje. Swěrny zběraćel literatury serbskich awtorkow a awtorow ma w pomjatku jeje ilustracije w knize Róže Domašcyneje „Der Hase im Ärmel“. Angela Hampel ma jara eksponowany, wuzrawjeny poměr ke kniham – wot ilustracijow hač k unikatnej knize grafiki – a haji wosebitu lubosć k zwěrjatam. Tajku wustajeńcu wo zwěrjatach­rybach pokazuja tuchwilu w Mišnje.