Ze žabjaceho hata na karnewal do Kulowa
Koslowske žony hotuja so na wjeršk póstniskeje sezony
Wokoło Koslowa su wjacore mjeńše a wjetše haty. W kóždym počasu drje wone na hinaše wašnje rjanej serbskej wjesce, kotraž słuša do Njeswačanskeje gmejny a do Ralbičanskeje cyrkwinskeje wosady, swojorazny flair spožčeja. Nětko w zymje wšak tam žaby rjechtać njesłyšiš. Skupinu młodych wjesnych žonow pak, kotrež so po haće mjenuja, takrjec we wšěch počasach słyšiš. Wosebje w tak mjenowanym „pjatym počasu“ Koslowske žony ze žabjaceho hata kóždeho ze swojej wjesołosću natykuja.
600 lět Sernjany – zajimawe stawizniske powěsće wo delanskej wsy 3
Sernjany swjeća lětsa prěnje pisomne naspomnjenje před 600 lětami. Rodźeny Sernjančan a dobry znajer stawiznow delanskich wsow Pawoł Rota je někotre stawizniske zajimawostki wo wsy zestajał, kotrež čitarjam Serbskich Nowin we wjacorych dźělach spřistupnjamy:
Žanu debjenku Šunowski ćěsla Pětr Rocho w Sernjanach přewzał njebě, jako so 1885 na tudyšim bywšim knježim dworje ze swojim twarskim předewzaćom zasydli a 1901 swój rězak załoži. To wobrazaj z kónca 19. lětstotka wobswědčatej. Ale městno bě přihódne. A klóšter jako mějićel (wot lěta 1852) bě wěsće spokojom, zo bě sej starosć wo swoje wobsydstwo wolóžił a zdobom dochody z njeho zawěsćił. Z cyłych 28 lět zanjechaneho dwórskeho haćika je Rocho 1894 zaso nahladny haćik stworił. Cyły hród wón pozdźišo wobnowi, zo je dalšich něhdźe 80 lět bydlenskim zaměram słužił. Nazymu 1981 bu hród wottorhany a z jeho rozpadankami hatk zasypany.
Braška Vincent na hosćinu witał
Instrumenty słyšeli
Njewšědne dožiwjenje mějachmy my šulerjo 3. a 4. lětnika Šule Ćišinskeho 1. februara. To podachmy so mjenujcy z našimaj wučerjomaj knjezom Ošiku a knjezom Pašku do Kamjenca. Dojědźechmy sej tam z busom, zo bychmy policajski orchester zeznali. W měšćanskim dźiwadle běchu hižo dźěći z druhich šulow. A na jewišću běchu woprawdźe wšitke žony a wšitcy mužojo w uniformje. Zastojnicy rozkładźechu nam, zo maja rozdźělne instrumenty a wone pochadźeja ze wšelakich kónčin swěta. Zhonichmy wo trompetach, klarinetach, bubonach, obowach a dalšich hudźbnych nastrojach. Potom pak je orchester zahrał a dźěći na wšelakich druhich mjeńšich instrumentach. To běchu rytmy, kaž je z brazilskeje hudźby znajemy. Wjeršk wšeho pak běše hudźba ze znateho filma piratow. Po předstajenju wobhladachmy sej hišće w Muzeju zapadneje Łužicy wustajeńcu wo amfibijach. Běše to za nas rjane dožiwjenje. Šulerjo rjadownje 3. a 4. lětnika Šule Ćišinskeho Pančicy-Kukow
Wuprudźa wulku energiju
Zetkanje z delnjoserbskim hudźbnikom a swobodnym hudźbnym redaktorom Gregorom Kliemom
Wón je zbožowny, zo wot 1. oktobra lěta 2018 jako swobodny sobudźěłaćer w hudźbnym wotrjedźe Serbskeho rozhłosa RBB w Choćebuzu dźěła. Zetkam 28lětneho Gregora Kliema w jeho dźěłarni na štwórtym poschodźe domu RBB w centrumje Choćebuza, hdźež zestaja hudźbny program za přichodne delnjoserbske rozhłosowe wusyłanje. „Nětko mam dźěło, kotrež wotpowěduje mojemu lońšemu studijnemu zakónčenju jako master na polu etnomuzikologije, a při tym hišće pjenjezy zasłužam. Lěpje sej njemóžu měć“, wón w bjezporočnej delnjoserbšćinje z posměwkom praji. Zrazom začuwaš, zo so młody Delnjoserb za swoje dźěło hori, zo so w redakciji delnjoserbskeho rozhłosa woprawdźe derje čuje. Hižo za čas studija je připódla jako awtor za Choćebuski rozhłós dźěłał, tež za Lipšćanski swobodny rozhłós. Tuž je hižo wjacore lěta z tutym dźěłom zwjazany. Nětko pak njeje wjace jenož awtor wěstych přinoškow, ale swobodny sobudźěłaćer z konkretnymi nadawkami we wobłuku hudźbneho wotrjada.
Kóždy jednotliwc, kóžda jednotliwča ma swoje wobličo
Wosebita wustajeńca w Budyskim Serbskim domje
Skerje připadnje je přehladka „Płachta pełna wulicowańkow“ nastała. We wochěži Budyskeho Serbskeho domu móže sej ju tuchwilu kóždy zajimc wobhladać. Je jich dohromady dźesać taflow, kotrež su wěnowane Slepjanskim ludźom a jich rěči. Natočenje a ludospytne předźěłanje porno tomu njebě připad, ale je so zaměrnje a přez dlěšu dobu wotměwało; wustajeńca pak bě zbožowny připad.
Juliana Kaulfürstowa, lubowarka a znajerka slepjanšćiny, bě fotografa Karstena Nitscha prosyła, zo by foto za cover předwidźaneje cejdejki z natočenjemi slepjanšćiny zhotowił. „Ja pak sym namjetował, zo bychmy tež interviewowanych portretowali, rěčacym wobličo dali. A tak je so potom stało“, praji Karsten Nitsch. „Dokelž sym nimo toho spytał wěste wobsahi z toho, štož su sobuskutkowacy powědali, do wobrazow přetworić, bu material wo wjele wobšěrniši, hač běchmy sej zwoprědka myslili. Stało je so to w lětomaj 2013/2014.“
„W oratoriju ‚Hrodźišćo‘dźe wo naše korjenje“
Rozmołwa ze serbskim hudźbnikom, spěwarjom, komponistom a producentom Měrćinom Weclichom
Tekst a hudźba Měrćin Weclich
Hdyž wěje wětřik napřemo
a wozyba ći mjezwočo,
to zymne je a struchłe wšo.
Njeboj so a stup napřećo!
Praj, štó sym ja!
Praj, štó sy ty!
Praj, štó smy my!
Haj, štó smy my?
To prašenje je čłowjeske
při pytanju identity.
A při sebi, to pytnu ja,
mi wětr dušu wohrěwa,
hdyž wěm, što darić mam,
prjed hač čas zabiwam.
(nowy spěw serbskeho komponista)
Praj, štó sym ja
Twórby serbskeho komponista, spěwarja a producenta Měrćina Weclicha su mjez staršimi kaž tež młodymi ludźimi w Serbach woblubowane. Alfons Wićaz je so z hudźbnikom rozmołwjał.
Što je Wam lěto 2018 na hudźbnym polu wobradźiło?
M. Weclich: Mój druhi oratorij „Hrodźišćo“. To rěka, zo smy kónc minjeneho lěta tež sadźby za chór dokónčili. Wot kónca januara nětko partitura cyłeje twórby předleži. To bě wulki čwak dźěła. Teksty za oratorij spisała je Madlena Nasticcyna, dohromady pjatnaće spěwow. Wone wopisuja pućowanje Słowjanow před 1300 lětami.
Před třiceći lětami křižerjow z kameru zapopadnył
Zajimawe wobrazy fotografa Helfrieda Straußa
Tróšku dźiwnje drje to běše kołowokoło wustajeńcy, kotruž pokazachu w něhdyšej Dieselowej milinarni w Choćebuzu, kotraž je dźěl Braniborskeho muzeja za moderne wuměłstwo w Frankobrodźe nad Wódru a w Choćebuzu. Tam běchu hač do januara 2019 wustajene fotografije wo křesćanskim nałožku w katolskich Serbach w Hornjej Łužicy – wo křižerjach. Fotograf Helfried Strauß z Lipska chcyše poprawom wšitke wobrazy tam pokazać, hdźež su wone nastali. To pak so jemu bohužel njeje poradźiło. Je ze wšitkimi wo tym rěčał, samo to poskićił, ale njeje ničo konkretneho wuskočiło. Bohužel! Přiwšěm njeje mysličku spušćił, swoje fota tam wustajić, hdźež je zajim za to wěsće jara wulki. Jedna móžnosć by była Budyski Serbski muzej.
Dołha a pisana rewija
Ansambl zakładnu mysl programa ze wšej konsekwencu zeskutkownił
Wšojedne, kak publikum wo lětušim wječornym ptačokwasnym programje Serbskeho ludoweho ansambla „To tla wěrno njej’!“ sudźi: Cyle strózbje hladane su wuměłcy dokładnje to zwoprawdźili, štož bě libretistka Jěwa-Marja Čornakec připowědźiła. Mjenujcy časowu jězbu, sebjeironisce a -referencielnje stawizny wopřijacu, w šaće sobotnišeje telewizijneje zabawy. Konsekwentny tuž rewijowy charakter inscenacije, kotraž je jednotliwe, ze sobu na kóždy pad njezwisowace čisła do skerje lochkeho ramikoweho jednanja zapletła. Logika hraje podrjadowanu rólu. Zo so inscenacija hdys a hdys chětro rozwleče – zahajaca filmowa sekwenca na přikład předołho traje –, je někotremužkuli přihladowarjej wjeselo trochu skazyło. Přiwšěm je tež to naposledk konsekwentne. Lubowarjo sporta běchu dźě so tež na to zwučili, zo so „jich“ wusyłanje pozdźišo započnje, dokelž knjez Gottschalk zaso raz dlěje trjeba. Što je publikum putało, dlěje hač tři hodźiny na wobrazowku sutać, je hinaše prašenje.
Historiske mězniki
Měznik jón něchtó mjenowaše, wony dźeń 17. nowembra 2018 w Slepom. Tam zhromadźeni su to tak začuwali. Mjez nimi běch jedyn ze staršich. Mjez žadnymi lěpšinami staroby je, zo so ći přitomnosć póčnje do historiskeho zwiska zarjadować. Jako 17. nowembra w miłej Slepjanskej cyrkwičce sedźach a po tym w žurli za cyrkwju konstituowanje Serbskeho sejma sobu dožiwich, so mi zdawaše, zo běch to wšo hižo jónu widźał: Mějach un déjà vu. Cyrkej bě „debjena“ ze žonami w swjedźenskej drasće wobeju Łužicow a srjedźneje k tomu, jim poboku swjatočnje zdrasćeni mužojo, swjedźenskosć we wšěch wobličach. Jako po tym w kulturnym centrumje čłonojo Serbskeho sejma swoje powołanske wopisma přijimachu a so za blido zesydachu, starobna prezidentka prěnje zeńdźenje sejma wotewri a gremij prěnje wobzamknjenja schwali, drje wšitkich přitomnych fascinacija wokomika jimaše. To wězo njeběch hižo raz dožiwił. Čehodla so mi tak zda?
