Jutrowne spěwanje je rjany nałožk w ewangelskich­ kónčinach Łužicy. Tak zetkachu so minjene tydźenje hižo ně­kotre žony k probam tež w Slepjanskim farskim domje. Dźěl z nich su čłonki towarstwa­ Kólesko. „Nam pak so hišće dalše žony a holcy přidruža“, zdźěla čłonka towarstwa Elvira Rathner. Nazwučować chcedźa kěrluše wo zrowastanjenju. Juliana Kaulfürstowa bě je zašłe lěta z hornjoserbšćiny do slepjanšćiny přenjesła.

Po lěće přestawki přewjedu jutrowne spěwanje lětsa po nowym wašnju. Tak zetkaja so žony jutrowničku rano napoł šesćich na wosebitych ławkach před Slepjanskej cyrkwju, hdźež chcedźa hač do schadźenja słónca něhdźe hodźinu kěrluše zanošować.

Kaž kóžde lěto přizamknje so nutrnosć zrowastanjenja w kapałce na Rownjanskim kěrchowje. Tam zaklinča potom tež spěwy towarstwa Kólesko a holcow ze Slepoho a wokoliny.

Bianka Šeferowa

Zelene jutry wěšća smjetanki butry.
Jutrowna wodźička staru krej womłodźa.

Často so praji: Najrjeńše su jutry w Serbach. Njezadźiwa tuž, zo přijědu mnozy Serbja, kotřiž zwonka Łužicy by­dla, rady domoj, zo bychu so ze swójbnymi kaž tež z dalšimi znatymi na najwažnišim swjedźenju cyrkwinskeho lěta zetkali. Wjetšinje Serbow, ewangelskim abo katolskim, su jutry wjace hač wodychnjenje. Je to swjaty tydźeń spominanja, hdźež stej smjerć a žiwjenje wosebje wusko zwjazanej. Tuž tónle wjeršk lěta na swoje wašnje swjeća a haja jón z mnohimi sta lět starymi nałožkami. Hladajo na to je jasne, zo su mnohe přihoty za dostojny swjedźeń zrowastanjenja trěbne.

Jutrowne spěwarki na ewangelskich wsach posrědkuja wobydlerjam w jutrownej nocy poselstwo. Wone tuž pilnje za to zwučuja. W Delnjej a srjedźnej Łužicy budu zaso jutrowne wohenje po krajinje sapać, za čož ludźo hižo nětko drjewo hromadźa.

Wulka restawracija postupuje

pjatk, 10. měrca 2017 spisane wot:

W aprylu wotewru nowy dźěl bywšeje Drježdźanskeje rezidency sakskich kurwjerchow z nowymaj wustajeńcomaj

Sakski financny minister prof. dr. Georg Unland je zastupjerjam medijow spočatk lěta wosobinsce dalše kročele wobnowjenja bywšeje Drježdźanskeje rezidency rozłožił.

Štóž ma hród, ma něšto wosebite. Druhdy pak su – nastupajo politiske wichory časa a za zdźerženje trěbne pjenjezy – z tajkim knježacych reprezentowacym twarjenjom tež wosebite problemy zwjazane. Tak su w socializmje Běłowodźanski hońtwjerski hród wjercha Pücklera blisko Miłoraza 1972 spotorhali. W NDRskim času runje tak wottorhany Berlinski hród pak, na kotrehož městnje nasta 1973 Palast republiki, tam nětko znowa natwarjeja. Tajke hrozne časy Drježdźanski hród dožiwił njeje.

Znowanatwar – sakska naležnosć wutroby

Serbja,přimajće so gratu!

pjatk, 10. měrca 2017 spisane wot:

Wětřik kitl zymski z hole drěje,

wšitko zelene so z role směje,

słónco honi strachoty a stony,

rěka radosć pušći, z lodom spjatu,

z juskom přez kraj jutrowne du zwony

– Serbja, přimajće so gratu!

Jandźel kwětki rozsywa na dorny,

dupjeć fifolak sej pyta čorny,

baćon wróćił so na swoju chěžku,

hola črjódku wita šćebjetatu,

łastojčka sej sćele w lońšim hněžku

– Serbja, přimajće so gratu!

Štomy z družčej pychu wšě so třasu,

zemi dźije so wo wulkim kwasu.

Wšitko radosćow sej statok staja,

pěseń spěwa sebi juskotatu.

Zbožo njebjesa na zemju saja

– Serbja, přimajće so gratu!

Serbja, nalěćo je přićahnyło,

je nam sylzu zrudnych časow zmyło.

Bóh, kiž z mócnej ruku wšitkich škita,

wumóžił nam zemju, w putach spjatu;

rjeńše ranjo Łužicomaj swita

– Serbja, přimajće so gratu!

Serbja, čińće wšitcy Božu wolu!

Kiž wy dźěłaće nam z płuhom rolu,

dźěłaće nam z płatom, z drjewom,

z kožu,

wužiće nam młodosć njewin’watu,

wułožujeće nam kaznju Božu:

Serbja, přimajće so gratu!

Hajće mjeno serbowskeho rodu,

zemju škitajće před wšitkej škodu!

Z nalěća njech Serb móc młodu bjerje!

Wuchodźowanje k městnosćam narodneho žiwjenja w měsće, hdźež budźe 25. měrca hłowna zhromadźizna Domowiny

Wojerecy hrajachu w stawiznach serbskeho ludu a Domowiny wo­spjet wažnu rólu, wo čimž swědča w měsće nad Čornym Halštrowom tež mnohe twarjenja, pomniki a městnosće. 25. měrca schadźuja so tam delegaća třěšneho zwjazka druhi króć k hłownej zhromadźiznje Domowiny, a to na žurli lutowarnje na Hrodowej hasy.

Napřećo schadźowanišću wuhladamy lěta 2015 rjenje dowobnowjene dwuposchodowe twarjenje, kotrež je w našich stawiznach wu­znamnu rólu hrało. Na přeprošenje zapósłanca Sakskeho krajneho sejma Arnošta Barta-Brězynčanskeho zeńdźe so 13. oktobra 1912 w tehdyšim towarstwowym domje 60 delegatow z 31 serbskich towarstwow Hornjeje a Del­njeje Łužicy, kotřiž zastupowachu 2 890 sobustawow, a wobzamknychu Zwjazk serbskich towarstwow załožić. Na namjet Wochožanskeho fararja Bogumiła Šwjele dachu jemu mjeno Domowina. 9. februara 1913 zetkachu so tam znowa zastupnicy serbskich towarstwow, zo bychu Domowinu dozałožili.

Na łužiskich jutrownych wikach zetkawaš zwjetša ludowych wuměłcow, kotřiž jejka wuměłsce pyša. Tu a tam na wsach pak mamy tež ludźi, kiž dopokazuja swoju­ wušiknosć při debjenju jejkow. Jedna z nich je Adelheid Pjacyna z Konjec. W dojutrownym času syda wona přewšo rady w swojej komorce w pincy domskeho, zo by jejka wóskowała. Tam přińdźe k měrej a móže wodychnyć. Často­ přichadźeja tež zajimcy, zo bychu z njej zhromadnje pisane debjenki zhotowili. „Chcu jim techniku spřistupnić a dale dać“, mać třoch dźěći rozkładuje. Tež lóštna zhromadnosć so jej lubi. „Cyłe lěto so na tónle wosebity čas wjeselu“, wona wuzběhnje. Tak přebywachu pola Pjacec w Konjecach hižo Američenjo runje tak kaž přećeljo z bliskeje wokoliny. Tež wnučki z Berlina abo Drježdźan su so na wóskowanju wuspytali a při tym swoje­ wjeselo měli.

Pohladnicy powědaja wo dawnych časach, rěča wo podawkach a swědča wo ludźoch­. Alfons Handrik wotkrywa nam swět, na kotryž smy w minjenych lětach husto pozabyli.

Čim starša je pohladnica, ćim wjace wona wo zašłosći přeradźa. Horliwy zběraćel němych swědkow stawiznow, Šunowčan Gerat Šmeling, ma w swojej wobšěrnej zběrce tajku z lěta 1909, kotraž powěda wo žiwjenju w Bušence – małym sydlišću wosrjedź lěsa sewjernje Smjerdźaceje. Prěnjotnje naspomnjene bu tele sydlišćo 1782 w cyrkwinskich knihach Ralbičanskeje wosady jako Nowa Smjerdźaca, štož pokazuje na pochad prěnich sydlerjow. Tehdy wjedźechu wottam puće přez Róžant do směra na Njeswačidło, přez Pěskecy do Halštrowa, dale do Kamjenca kaž tež do Wóslinka a Kulowa. Njezadźiwa tuž, zo bě tam trěbna hospoda, kotraž njeskićeše klóšterskim wóznikam a wikowarjam jenož pohosćenje, ale tež zastaranje konjow.

Róžojtočerwjena, to je barba lěta 2017

pjatk, 24. februara 2017 spisane wot:

Kóžde poł lěta přewjeduja modowu přehladku Fashion Week. Što pak wona je a hdźe so wotměwa? Wězo, w Berlinje. Přiwšěm tam dožiwiš, zo so žony po puću druhich prašeja, dokal drje dźe na sławnu Fashion Week.

Z tym so wšitko započina. Fashion Week je zapřijeće za mnohe wiki a eventy, kotrež so runočasnje na wjacore dny trajacym zarjadowanju wotměwaja. Wone su zasadnje jeno za fachowych wopytowarjow a za wosoby, kotrež wuprudźeja sylnu prezencu a wulke připóznaće w socialnych syćach. To su tak mjenowani influencerojo. Zjawnosć dožiwja modowu přehladku jako glamuroznu, ze swojimi wosebitymi designerowymi robami a wokomikami na čerwjenym přestrjencu. Woprawdźitosć, kotruž fachowy wopytowar dožiwja, je skerje trochu wostrózbjaca a ze stresom zwjazana. Na kóncu pak wšěm wjeselo wobradźa.

Naša awtorka

pjatk, 24. februara 2017 spisane wot:

Sarah Gwiszcz (29) je designerka ze swójskim wobchodom w Lubnjowje. Wona je absolwentka Akademije Mode Design Berlin. Pod labelom Wurlawy (dźiwje błótowske žony), kotryž je w lěće 2014 załožiła, wuwiwa Delnjołužičanka předewšěm młodu modu. Při tym posłužuje so bohatosće narodneje drasty. Wšako chce serbske tradicije a kulturu do načasnych formow wjesć. Charakteristiske znamjo jeje kolekcijow je módroćišć na bantach, wobrubach a cankach. Designerka zhotowja tež drastowe dźěle za delnjołužisku drastu.

W lěće 2010 wobdźěli so Sarah Gwiszcz ze swójskimi kreacijemi na projekće „Serbsce modern“, wuhotowanym wot Europskeje unije a Braniborskeje. Tři lěta pozdźišo doby na wubědźowanju Kreativ Radar Brandenburg dźěłarničku za kreatiwnje tworjacych. 2014 je wona we wobłuku projekta Laurin dźěłansku drastu za turistisku informaciju w Lubinje, Lubnjowje a Bórkowach kreěrowała.

Serial Serbskich Nowin w jubilejnym lěće reformacije2. dźěl

Na wědomostnym rozestajenju – disputaciji – z prof. Johannom Eckom z Ingolstadta na Lipšćanskej uniwersiće w juliju 1519 zakitowaše Luther ze sobuwojowarjom a přećelom Karlstadtom swoje nahlady. Hdyž pak so Luther tam tež za wučby čěskeho reformatora Jana Husa wupraji, rozhori to sakskeho wójwodu Jurja Brodateho, kiž bě so spočatnje přećiwo wikowanju z wotpuskom wuprajił. Nětko sta so Drježdźanski monarch z přećiwnikom Luthera. W nowembru 1520 wuda bamž klatwowu bulu, kotraž postaješe, zo su Lutherowe wučby zakazane, a jeho knihi kaž tež wón sam měli so spalić. Klatwowu bulu pak we­ Wittenbergu, Lipsku, Torgauwje a druh­dźe zjawnje spalichu.

Hdyž měješe so Mišnjanski biskop Beno na próstwu wójwody Jurja Brodateho 1524 swjatoprajić, spisa Luther traktat „Wider den neuen Abgott und alten Teufel, der zu Meißen erhoben werden soll“.

Serbska debata

nowostki LND