„Serbski rekwiem“ w dotal njesłyšanej interpretaciji
Ketličanski kantor Korla Awgust Kocor wužiwaše za swój „Serbski rekwiem“, kiž wón w lěće 1894 na bibliske teksty skomponowa, narěč ewangelskich Serbow Budyskeho kraja. Wuznamne na tutej twórbje je tohorunja, zo ju załožer serbskeje wuměłskeje hudźby sam zorchestrowa, mjeztym zo spisa za tamne swoje twórby wulkeje hudźbneje formy jeničce klawěrny přewod. Wón so tež pola „Serbskeho rekwiema“ za wersiju komornohudźbneho rozměra rozsudźi.
Prapremjera jeho poprawneho duchowneho testamenta pak da nimale sto lět na so čakać. Wot prěnjeho předstajenja w lěće 1988 bu twórba někotre razy z jara dobrym wothłosom předstajena. Tuta jenička cyłkowna orchestracija jedneje z oratoriskich kompozicijow našeho hudźbneho mištra płaći nětko jako přikład, kak drje je sej wón orchestrowanje swojich oratorijow předstajił.
Potencial Njebjes
W aprylu předstaji Jan Kral w Serbskich Nowinach Njebjesa, permakulturny projekt Njebjelčanskeje gmejny. ‚Perma‘ steji za permanentne, wobstajne. Permakultura měni trajne, přirodźe bliske kołoběhi w ratarstwje, energijowym hospodarstwje, wutworjenju krajiny, w socialnych strukturach. Je to koncept zamołwiteho hospodarjenja w dobje postupneje industrializacije a komercializacije wšěch wobłukow žiwjenja, najebać ekologiske a socialne sćěwki. Projekt Njebjesa měri so na wobchowanje rjaneje Njebjelčanskeje krajiny, na dalše wuhotowanje lubozneje wsy, spěchowanje komunalneho hospodarjenja. Bjezdwěla skruća projekt zhromadnosć a konstruktiwnosć Njebjelčanow, kotrejž wobradźištej gmejnje hižo wunoški kaž nowu pěstowarnju a wuměłstwowy centrum w Miłočanskej skale. Předewzaća a wuslědki kaž tutej wotbłyšćuja wěste wašnje myslenja za zhromadne kaž tež wosobinske zadźerženje. Podobne mamy zawěsće tež w druhich wsach.
Wot Delan do Drježdźan –z kopicu lyriskich dopokazow
Nowa Dyrlichowa dźewjata serbskorěčna zběrka – basnje a někotre powědki na cyłkownje 100 stronach – je do štyrjoch wjetšich wotrězkow rozrjadowana. Prěnje tři wobsahuja swójsku lyriku a krótkoprozu, štwórty a posledni skići dobry dwanatk přełožkow spřećelenych spisowaćelow. Wobalku a tři grafiki přinošuje Fee Vogler; kaž tajka sonina je wona z barbjenčkami něžne přadła naćisnyła, kotrež z wobsahami knižki zlochka koresponduja. Wone dowoleja čitarjej druhdy wotpočink.
Route 66 raz na hinaše wašnje
Na rallye Trondhjemridtet 1919 w Norwegskej
Nětko hižo třinate lěto je rodźeny Šunowčan Jörg Młynk w Norwegskej žiwy. W sewjernym kraju zalubowa so do motorskich. Wšako maja tam njeličomne móžnosće, po krasnej krajinje njezapomnite wokomiki zběrać a sej ze wšědneho dnja wulećeć. Jeho wosebity zajim poćahuje so na starše modele dwukolesow. To jeho k tomu pohnu, sej před třomi lětami kupić Zindapp K 500 z lěta 1937. Lětsa je sej wosebity són spjelnił.
Na zajimawy wotrězk stawiznow Měrkowa dźensa lědma hišće něšto ...
Měrkow w Radworskej gmejnje je skerje njenapadna wjes, w kotrejž ludźo měrnje bydla. Lědma hdy jewi so wjes z wurjadnymi podawkami w nowinskich přinoškach. A tola ma Měrkow zajimawe stawizny, kotrež zwisuja předewšěm z wudobywanjom zemskich pokładow. Wjele lět je hórnistwo wjesne žiwjenje postajało. Na to so dźensa lědma hišće něchtó dopomina.
Zeznać wašnje žiwjenja w cuzym kraju
„Što radosć rjeńšu dawa, hač dróhu pućować“, ludowy spěw to, kotryž znaje tež Serb Jan Wjesela. 23lětny je so štwórtk na daloke pućowanje podał. Milenka Rječcyna rozmołwješe so z Radworčanom, tydźeń do jeho wotlěta.
Hišće před lětomaj sće wahał, so do wukraja podać. Nadobo pak sće tola lět do dalokeho kraja knihował. Čehodla?
Jan Wjesela: Běše cyle jednorje na času. Hižo po šuli běch wo tym rozmyslował. Loni běch so hižo jónu na pućowanje nastajił. Tola bratr je kwasował a tuž sym to wo lěto přestorčił. Nětko pak je rozsud padnył a sym njesměrnje wćipny na to, što mje wočakuje.
Sće sej lět do Vietnama knihował. Dokal Was puć powjedźe?
Jan Wjesela: Chcu sej Azisku zbližić. Mój lět powjedźe mje z Berlina direktnje do Saigona, do Vietnama. Tam wočerstwju so najprjedy štyri tydźenje. Chcu wosebje knihi čitać, kotrež sej sobu wozmu. Nětko so nadźijam, zo mi hišće něchtó online-abo za Serbske Nowiny dari. Te bych rady w cuzbje čitał. Pozdźišo pak chcu dale do Myanmara a Laosa. Snano hišće do Thailanda a wottam do Južneje Ameriki abo Awstralskeje.
To rěka, zo so scyła njebojiće?
K horliwym narodnym prócowarjam druheje połojcy 19
W lětušej lětnjej seriji w Serbskich Nowinach wěnowaše so Alfons Handrik něhdyšim serbskim šulam a jich stawiznam. Mjez druhim pisaše tež wo Šunowskim kubłanišću a wěstym Francu Klajberu, pochadźacym z Mnišonca a w Róžeńće bydlacym. Budyšan Měrko Šołta je so prašał, štó běše Franc Klajber? Na to započa slědźić. Tule předstaja wón wuslědki swojich slědźenjow.
Bórze z nowym serbskim poskitkom
Romantiski je wid, wobhladaš sej tysaclětny Budyšin z wysoka, wosebje sy-li na jednej z mnohich wěžow, kotrež wobličo města nad Sprjewju wučinjeja. Budyšan Bosćij Benada stara so wo to, zo móže sej cyły swět krasnosć idylki wotewrěć.
Z katamaranom na wodźe so kolebać
Při Złokomorowskim jězoru wabi kładźity hotel hosći k přebywanju
Złokomorowski jězor leži wosrjedź zajimaweje, dale wuwiwaceje so łužiskeje jězoriny. W lěće 1973 bu jězor oficialnje přepodaty, a wot toho časa je w nim dowolene so kupać. Tak su so tam ludźo hižo w NDRskim času rady wočerstwjeli. A jězor bě tež za tych, kotřiž chcychu so nazy kupać, přeco dobra adresa. Tež dźensa maja za to – we wjesnym dźělu Bukojna (Buchwalde) – wosebity přibrjóh. Z wódnej płoninu něhdźe 1 300 hektarow bě Złokomorowski jězor z něhdyšeje wuhloweje jamy Němješk (Niemtsch) nastał.
„Smój tola přeco jedyntoho tamneho w česći měłoj“
Delnjoserbski farar Herbert Nowak a w Budyšinje skutkowacy dr. Frido Mětšk staj spřećelenaj byłoj. Tónle do hornjoserbšćiny přenjeseny rědki dokument jeju poměr na wosebite wašnje wobswědča. Wšako bě Nowak tónle narodninski postrow jědnaće lět po smjerći wjelelětneho přećela spisał.
Luby přećelo Mětško!
Hač mje słyšiš abo moje smužki čitaš? Njewěm to, ale móžno wšak je. Wobaj smój so w lěće 1916 narodźiłoj; ja pak sym poł lěta starši. Bych Ći dźensa k 85. narodninam rady wosobinsce gratulował, ale po Božej woli sy hižo prjedy wotešoł. Naju prěni kontakt bě Twoja póstowa karta z wójnskeje jatby. Ja běch hižo dawno doma, ale Ty sy hišće čakał na „propusk“ domoj. Chowam sej hišće wonu kartu. Wona je mi někak swjata. Z njeje sym spóznał, zo změju w Tebi spušćomneho sobuwojowarja wo eksistencu serbskeho ludu. Ty njejsy žadyn karjerist, ale sy zwólniwy tež wopory na so brać, dźe-li wo přichod našeho droheho serbstwa.
