Znataj serbskaj dźiwadźelnikaj nahrawataj nowostku „Hura, prózdniny“

Nazymu ma w Ludowym nakładnistwje Domowina pod titulom „Hura, prózdniny“ antologija z powědančkami wo zawěsće najrjeńšim času šulerkow a šulerjow wuńć. Nimo wjazaneho wudaća, kotryž­ wopřijima cyłkownje 15 tekstow dohromady 15 awtorow – mjez druhim Křesćana Krawca, Andreje Chěžcyneje, Jurja Kocha, Boženy Hojerec, Pětra Dźisławka, Jěwy-Marje Čornakec, Dušana Haj­duka-Veljkovića, Dorotheje Šołćineje, Štefana Paški, Wernera Měškanka a Měrki Mětoweje –, produkuje LND tuchwilu tež słuchoknihu. Za nju wupytachu štyri krótkopowědančka ze zběrki, a te na­hrawataj dźiwadźelnica Gabriela-Marija Šmajdźina a dźiwadźelnik Stanisław Bran­kačk w Berlinskim studiju SERVI Jana­ Bělka. Tuchwilu w Hamburgu skutkowaca hrajerka spožča figuram po­wědančka „Krótki a dołhi čas“ Moniki Dyrlichoweje a načasnej bajce „Jejko z Beskidow“ Lubiny Hajduk-Veljkovićoweje hłós – lěpje: hłosy.

Přińdźće na Gig

srjeda, 11. julija 2018 spisane wot:
Byrnjež skupina Jankahanka na Gig-festiwalu w Róžeńće, kaž na plakaće napisane, hudźić njebudźe, budu Serbja na cyrkwinskim zarjadowanju zastupjeni. Derje, zo zaklinča tam ze Sorbian Art Trio tež štučki w našej maceršćinje. Wša česć, zo su so naši młodostni a swójby přizjewili, zo chcedźa pomhać. To wotbłyšćuje wote­wrjenosć, sobu po nowych pućach kročić, kotrež cyrkej w Němskej trjeba. Słyšach w Serbach měnjenje, zo su tajke festiwale skerje něšto „měšćanske“ a njesłušeja ­na hnadowne městno. Čehodla pak nic? Móžemy na tajkim wosebitym festiwalu swój horicont jenož rozšěrić. Wšako chcedźa patrojo a mniša kaž tež hudźbnicy z Irskeje, Jendźelskeje, Pólskeje, Čěskeje a dalšich krajow wo swojich nazhonjenjach a dožiwjenjach po cyłym swěće rozprawjeć. Štož móže tež našu wěru wožiwić. A zo so serbscy hercy na Gig-festiwalu do swójby hudźbnikow zarjaduja, mi wutrobu hrěje. Měrćin Weclich

Zlět w Budestecach

póndźela, 09. julija 2018 spisane wot:
8. julija 1928 wotmě so w Budestecach pjaty Wšotowarstwowy zlět Domowiny. Do toho běchu hosćićel 1924 Chwaćicy, 1925 Kulow, 1926 Bukecy a 1927 Radwor. Kaž na wšěch městnach měješe Serbski Sokoł tež w Budestecach wulki podźěl ­na poradźenju swjedźenja. Wot zetkanišća w Rašowje pochodowachu Sokoljo pod přewodom Malešanskeje sokołskeje kapały na čole swjedźenskeho ćaha. Njesechu chorhoj Poršiskeje jednoty, poswjećenu hakle měsac do toho (jako scyła prěnju w Sokole). Na wupyšenym wozu Sokoła bě čitać hesło „Sokoljo dźerža Łužicu“. Wo swjedźenskim ćahu pisachu Sokołske Listy, zo „witachu jón wšudźe wulke syły přihladowarjow“. Na swjedźenišću wu­stupichu Sokoljo-mužojo pod nawodom bratra Kerka, Sokołki-žony pod sotru Šudakowej a Malešanscy rejwarjo pod bratrom Bartom. Zlět skónči so ze zabawnym wječorkom na Mnišoncu a z mištrom Bjar­natom Krawcom. Wo naledźe Sokołske ­Listy tež pisachu: „Pjero njemóže wopisać, štož je kóždy sam w sebi začuwał, hdyž zynki sokołskeje kapały do nócneje ćišiny zaklinčachu.“ Po Budestecach slědowaštej zlětaj 1929 w Klukšu a 1930 w Rakecach. Mikławš Krawc

Serbšćina tema na konferency

pjatk, 06. julija 2018 spisane wot:

Cambridge (SN/bn). We wobłuku 8. konferency Uniwersity Cambridge wo wohroženych rěčach stej wčera dr. Nicole Dołowy-Rybińska z Pólskeje akademije wědomosćow we Waršawje a dr. Cordula Ratajczakowa ze Serbskeho instituta staw swojeho aktualneho slědźenja wo wozrodźenju serbšćiny předstajiłoj. Jeju přepytowanja su dźěl projekta „Wuchowanje mjeńšinowych rěčow w Europje“, kotryž financuje Smithsonowy centrum za etno­logiju a kulturne namrěwstwo we Washingtonje. Dohromady sydom rěčow­ – nimo hornjo- a delnjoserbšćiny su to sewjerna frizišćina, iršćina, okcitanšćina, galicišćina a kalabriska grjekšćina – wědomostnicy posudźuja.

Na konferency je so cyłkownje 26 wědomostnikow mjez druhim z Nigerije, Nižozemskeje, Nowoseelandskeje, Pólskeje, Awstriskeje, Němskeje, Francoskeje a USA wobdźěliło. Hesło zarjadowanja, kotrež renoměrowana fakulta za srje­­dźowěkowske a načasne rěče Uniwersity Cambridge prawidłownje organizuje, bě lětsa „Language Revitalisation and Reversing Language Shift – Rewitalizacija rěče a zawrót rěčneje změny“.

Porjedźenka

pjatk, 06. julija 2018 spisane wot:
We wudaću Serbskich Nowin ze 4. julija ­je so w přinošku na 1. stronje pod nad­pismom „Dobra bilanca a wosebita wotnožka“ zmylk zasunył. Awtor piše tam: „Cyłkownje je w serbskim nakładnistwje wot lěta 1958 nimo wučbnicow 150 pu­blikacijow w delnjoserbskej rěči wušło.“ To njewotpowěduje wěrnosći a ma prawje rěkać: „Cyłkownje je w serbskim nakładnistwje aktualnje nimo wučbnicow 150 publikacijow w delnjoserbskej rěči w poskitku.“ Awtor prosy wo wodaće za misnjenje. SN

Narodna drasta zetka modu

pjatk, 06. julija 2018 spisane wot:

Rakecy (GH/SN). W Rakečanskej radnicy pokazuja najwšelakoriše wustajeńcy. Přehladka, kotruž je wjesnjanosta Swen Nowotny (CDU) njedawno wotewrěł, pak je cyle wosebita. Šulerki 9. lětnika Pawołskeje šule běchu so cyłe lěto ze serbskej narodnej drastu zaběrali. W srjedźišću steješe při tym wšědna drasta.

Šulerki a jich wučerka Claudia Matoušek so předewšěm za to zajimowachu, hač so narodna drasta dźensa hišće za młodostne hodźi. A tak dźěle drasty přetworichu, z čimž su projekt ze šulskeho lěta 2016/2017 dale wjedli, kotryž běchu hižo w Ewangelskej srjedźnej šuli Huska přewjedli. Poboku bě jim Monika Cyžowa ze swojim Róžeńčanskim drastowym fundusom. Na wotewrjenju wustajeńcy su Rakečanske šulerki nětko tež wo swojim dźěle rozprawjeli. Nimo toho móžachu so hosćo w přihotowanej brošurce informować.

Hudźbne lěćo před durjemi

štwórtk, 05. julija 2018 spisane wot:

Něhdźe 180 sobuskutkowacych wuhotuje cyłkownje 15 zarjadowanjow

Budyšin (SN/bn). Götz Müller, za planowanje a spěchowanje zamołwity Budyskeho kulturneho běrowa, je předwčerawšim we wobłuku nowinarskeje konferency programowu strukturu Łužiskeho hudźbneho lěća 2018 rozjimał. Zarjadowanje pod hesłom „Krajiny“ ma po jeho słowach „hudźbu, krajinu a kulturu zwjazać“. Tohodla je wón festiwal do cyłkownje šěsć rubrikow rozrjadował. Prěni segment „Krajiny měra“ twori 20. julija za­zběh hudźbneho lěća a wěnuje so ty­sactej róčnicy Budyskeho měra. „Smy hudźbu wuzwolili, kiž so tematisce hodźi a kotraž wotbłyšćuje 500 lět wuměłstwowych stawiznow. Při tym smy na to dźiwali, mjezynarodnych runje tak kaž regionalnych komponistow wobkedźbować. Mjez druhim zaklinča twórby Andreasa Hammerschmidta a Melchiora Francka, wobaj staj wusko ze Žitawu spjataj.“ Tamny koncert teje rubriki wopřijima kruchi za dwoje pišćele a prapremjeru „Měroweje modlitwy“, kotruž je Bu­dyšan Feliks Brojer w nadawku zdźěłał. Wobě zarjadowani budźetej w tachantskej cyrkwi sprjewineho města.

Jan Kruža

štwórtk, 05. julija 2018 spisane wot:
5. julija 1918 zemrě krótko do swojich 38. narodnin w Rakecach ludowy pěsnjer a aktiwny čłon serbskeho towarstwa Lipa Jan Kruža. 23. septembra 1880 narodźi so wón tam chudej ratarskej dźěłaćerce. Hižo jako šuler dyrbješe pola burow słužić a wochromi. Dwě lěće přebywaše w chorowni, na to zežiwješe so ze seklowanjom nohajcow. 1903 zastupi do Rakečanskeho serbskeho towarstwa Lipa, kotrež běchu w lěće jeho naroda załožili. Młody ewangelski Serb angažowaše so horliwje w towarstwje, kotrež słušeše lěta 1912 do sobuzałožićelow Domowiny. ­Hižo 1905 běchu Kružu za čłona předsydstwa Lipy a za jeje zapisowarja wuzwolili. Nimo toho nawjedowaše wón dźiwadłowu skupinu, spěwaše w chórje Lipy a bě jeho předspěwar. Bě nadarjeny pěsnjer nabožinskich a składnostnych basnjow, kotrež wosebje Serbske Nowiny wot lěta 1913 wozjewjachu. Farar-basnik Jan Wałtar w susodnym Njeswačidle jeho poradźowaše. W Prěnjej swětowej wójnje wozjewi Kruža tež basnje, zwuraznjace wulku starosć před jeje hrózbnosću. Łazowska basnjerka Hańža Budarjowa wěnowaše jemu po zažnej smjerći hnujacu wopomnjensku baseń. Manfred Laduš

Morbidna a romantiska atmosfera

srjeda, 04. julija 2018 spisane wot:

Lětni serial SN2. dźěl

Sotrownje w Małym Wjelkowje su mnohe lěta nimale zapusćene byli. Mjeztym pak wotměwa so tam hižo třeće lěto kultur­ne lěćo, kotrehož iniciator je Mike Salomon.

Jedyn z wjerškow lětušeho kulturneho lěća hač do 9. septembra budźe program spěwarki Uschi Brüning. Tón kaž tež dalše­ poskitki su bjezpłatne. „Přiwšěm so wjeselimy, hdyž nam wopytowarjo pjenježny dar přewostaja“, praji Mike Salo­mon. Projekt, lětsa pod hesłom „Tajke zbožo“, słuži tomu historisce hódny ansambl sotrownjow před zabyćom wuchować. Nastać ma inowatiwne kulturne srjedźišćo. Salomon sadźa na swoje dobre zwiski k wuměłskej scenje. „Wažne w regionje je měć jewišća, kotrež posłužuja žedźbu ludźi za njekonwencionel­nymi ležownosćemi a wobstejnosćemi. W tym směrje so tójšto hiba.“

Nowa publikacija Alfreda Herrmanna, wušła w Bonifacijowym nakładnistwje, wěnuje so žónskim rjadam w Němskej

Rjadnica Maria Margret Steggemann dźěła w hospicu Carity w Berlinje-Pankowje, hdźež za­sta­ruje na smjerć chorych, kaž 72lětnu knjeni Schulz, kotraž ma raka a přebywa tam poslednje dny swojeho žiwjenja. Rjadnica je ćežkochorej wšědnje poboku. „Smjerć je wulki tabu w našej towarš­nosći“, sotra Margret rozłožuje. „Wu­měracy su njewobkedźbowani a nabok storčeni. Z hospicnym dźěłom pak šěrimy temu w zjawnosći.“

Mjeztym 70lětna klóšterska knježna Mar­gret bě z 20 lětami do rjadu francis­kankow w Münsteru St. Mauritz zastu­piła. „800 žonow po wšěm swěće rjadej přisłuša. W Němskej je jich něhdźe 470 w cyłkownje 45 konwentach, předewšěm na sewjerozapadźe kraja“, pisa Alfred Herrmann w swojej knize „Bohu so bližić – Žonjace rjady w Němskej“, kotraž je hakle­ njedawno w Bonifacijowym nakładnistwje wušła.

nowostki LND