Galerija wabipod zemju
Wrócław (JBR/SN). Najnowša atrakcija w bywšej europskej kulturnej stolicy Wrócławju je galerija filmowych kostimow Movie Gate. Namakaš ju pod naměstom Plac Solny šěsć metrow pod zemju, w bywšim powětroškitnym bunkru. W 30 rumnosćach wustajeja 50 filmowych rekwizitow, pochadźacych ze znatych swětowych filmowych produkcijow. Tak su to na přikład brónidło Maximusa z filma „Gladiator“, kotrehož hraješe Russell Crowe a uniformy Toma Cruisea jako Clausa von Stauffenberga z filma „Operation Walküre“ abo Brada Pitta z amerisko-němskeho filma „Inglourious Basterds“.
Dźěl podzemskich rumnosćow je wěnowany stawiznam powětroškitneho bunkra. W małych a niskich stwach steja wjacore žonjace a dźěćace figury w modiskich drastach z časa Druheje swětoweje wójny. Wšako bě bunker tehdy předwidźany za čłonow NSDAP a jich přiwuznych. W dalšich rumnosćach wuhladaš postawy wojakow Wehrmachty z brónju, po tym zo běchu so podali. Sćěny bunkra maja hišće originalnu běłu barbu, kotraž je rumnosće w padźe wupada miliny swětłe dźeržała.
Zwjazkarjej so rozkocorowałoj
Rozestajenje noweho pólskeho zwěrinoškitneho zakonja dla
Waršawa. Pólske knježerstwo chce z nowym zwěrinoškitnym zakonjom plahowanje kožuchačow dospołnje zakazać. Wotpowědny naćisk zakonja zapósłancam sejma mjeztym předleži. Jedyn z najwjetšich podpěraćelow zakaza, nawoda knježaceje narodnokonserwatiwneje strony Prawo a sprawnosć Jarosław Kaczyński, je so tohodla samo z wliwapołnym zastupnikom cyrkwje, patrom Tadeuszom Rydzykom, zwadźił.
Pólska je druhi najwjetši plahowar kožuchačow w Europje a třeći najwjetši po wšěm swěće. W kraju je 800 plahowarnjow kožuchačow, kaž liškow a nercow, hdźež dźěła 13 000 ludźi. Kóždolětnje morja na farmach dźesać milionow zwěrjatow kožucha dla, a to na zdźěla drastiske wašnje. Liški zahinu přez elektrošoki, nercy w płunowych komorach. Najwjetši kupcy pólskich kožuchow su susodne kraje, tež Němska.
Starši morjeneju so hibaja
Bratislava (SŽ/K/SN). Staršim zatřěleneho přepytowaceho nowinarja Jana Kuciaka a hromadźe z nim zamordowaneje slubjeneje Martiny Kušníroveje je sćerpnosć wušła. Njespokojom z toho, kak mało je policija dotal wo zamordowanju jich dźěsći po dobrym měsacu zwěsćić móhła, su woni za dalše přepytowanje angažowali něhdyšeho słowakskeho ministra justicy Daniela Lipšica. Tón sej nětko wot policije žada, zo ma dalšich swědkow přesłyšować. Naležnišo ma so wona z tym zaběrać, zo bě Kuciak wo rjedźe słowakskich oligarchow pisał a wot někotrych z nich hroženja dóstał. Trjeba tež je do wuswětlenja njeskutka zapřahnyć zapadnych ekspertow. Po sudźenju Lipšica je policija na městnje złóstnistwa wšelke zmylki činiła, kotrež njehodźa so poprawić. Tak njebu na přikład dokumentowane, kak stej ćěle ležałoj. Po słowach słowakskeho statneho rěčnistwa njeje motiw morjenja hišće jasny.
Potrjechenej swójbje stej nětko rozsudźiłoj, swójbny dom, w kotrymž staj Ján Kuciak a Martina Kušnírová tež po kwasu bydlić chcyłoj, zarjadować jako „wopomnišćo prawdy“.
Štož Češa njejsu, Polacy praktikuja
NJEWĚRJACA je wjetšina młodych ludźi w starobje 16 do 29 lět w dwanaće z 21 europskich krajow a k tomu Israela. „Načolnik“ při tym je Čěska, w kotrejž 91 procentow z nich do „žanoho Boha njewěri“. To wuchadźa z projekta European Social Survey, zdźěłaneho w lětomaj 2014 a 2016. Jeho wuslědki bě britiski The Guardian wozjewił, a z njeho je čěska nowina Mladá fronta dnes wotpowědne ličby přewzała. Wjele njewěriwych młodych ludźi maja tohorunja w Estiskej (81 procentow) a Šwedskej (76 proc.). Najpobožnišich ma Pólska, hdźež 83 procentow naprašowanych do Boha wěri. Hnydom za njej sćěhuje Litawska z podźělom 75 procentow wěriwych młodostnych. Najwjetši podźěl młodych ludźi, kotřiž do hinašeho hač křesćanskeho Boha wěrja, matej Francoska a Awstriska – we woběmaj krajomaj jědnaće procentow.
Atmosfera hišće njezměrowana
Peter Čačko rozprawja z Bratislavy za Serbske Nowiny
Štyri njedźele dyrbješe Słowakska towaršnosć do dna přetřasowacej knježerstwowej krizu žiwa być – tak dołho kaž hišće nihdy za čas swojeje 25 lět trajaceje samostatnosće. Wuskutkowało bě wšak ju tež woprawdźite politiske zemjerženje njewšědneje sylnosće. Jónu bě zatřělenje zatajowane počinanja přepytowaceho nowinarja Jána Kuciaka a jeho slubjeneje Martiny Kušníroveje było mordarstwo raza, kajkehož stawizny Słowakskeje njepomnja. Dynamit bě pak k tomu wobstejnosć, zo je Kuciak na tym był wotkryć zwiski italskeje mafije z najwyšimi kruhami słowakskeho knježerstwa.
Žony měli same rozsudźić směć
Změna zakonja wo wotehnaću zbudźa w Pólskej wulke protesty
Waršawa. Plan, změnić zakoń wo wotehnaću dźěsća, zbudźa w Pólskej wulke spřećiwjenje. Tam wojuja žony wo swobodu, „same rozsudźić směć, što so z njenarodźenym dźěsćom stanje“. Dotalny zakoń dowola wotehnaće w třoch padach – wobsteji-li wulke riziko za žiwjenje a strowotu žony, je-li wona wumocowana a je-li płód w žiwoće ćežko wobškodźeny. W třećim mjenowanym dypku pak ma so po předstawje cyrkwje a knježaceje politiskeje strony Prawo a sprawnosć (PiS) zakoń změnić.
Čěska dale rosće
Praha (ČŽ/K/SN). Wobydlerstwo Čěskeje je w minjenym lěće wo dobrych 31 000 na cyłkownje 10 610 055 dušow přibyło. Telko ludźi bě susodny kraj naposledk kónc Druheje swětoweje wójny měł. Porodow su stawnistwa loni 114 405 registrowali, štož je jich najwjac po lěće 2011. W něhdźe 36 000 padach je dóšło k přetorhnjenju samodruhosće. Zemrěło je loni 111 445 ludźi, najwjace w minjenych dwaceći lětach. Zmandźelenjow bě na wšěch 52 567. Nawoženjam bě najčasćišo 30, njewjestam 27 lět. 25 755 mandźelstwow bu zaso rozwjazanych, porno lětu 2016 je to něhdźe 800 wjace.
W minjenym lěće je so 46 000 wukrajnych ludźi do Čěskeje přesydliło, 8 500 wjac hač lěto do toho. Mjez nimi bě 10 300 Ukrainjanow, 6 500 Słowakow, nimale 2 500 Rusow a 2 700 Vietnamjanow. Do wukraja je 17 700 Čechow ćahnyło.
Podźěl wukrajnikow w poměrje k cyłkownemu wobydlerstwu wučinja w Čěskej runje 4,5 procentow a je w přirunanju z druhimi statami Europskeje unije tuž poměrnje snadny. Čěska republika steji nastupajo to na 19. městnje mjez 28 krajemi EU. W Němskej je porno tomu kóždy dźesaty wobydler wukrajneho pochada.
Knježerstwo dowěru dóstało
Bratislava (SŽ/K/SN). Nowemu słowakskemu koaliciskemu knježerstwu ministerskeho prezidenta Petera Pellegrinija je Narodna rada z wjetšinu hłosow dowěru wuprajiła. 81 zapósłancow parlamenta wobkrući tak naslědnika Roberta Ficoweho kabineta. Nimo zastupnikow knježerstwowych stron Smer-Socialna demokratija, Słowakskeje narodneje strony (SNS) a Mosta-Hid su tež njestronscy zapósłancy tak jednali. Opozicionelne strony, kotrež chcyli najradšo dočasne wólby docpěć, su knježerstwu Pellegrinija dowěru zapowědźili. Mjez druhim wone raznje kritizowachu, zo je program Ficoweho kabineta bjez kóždeježkuli korektury přewzało. Za nowowólby wotměwaja so hižo tydźenje tež demonstracije dale a wjace ludźi.
Nastupajo zamordowanje přepytowaceho nowinarja Jána Kuciaka a jeho slubjeneje Martiny Kušníroveje slědźa cyłe teamy zastojnikow dotal bjez wuspěcha za skućićelom złóstnistwa. Z obdukciju jeju ćěłow su zwěsćili, zo bě so njeskutk hižo 21. februara wječor stał, štyri dny tuž do namakanja zamordowaneju w jeju domskim.
„Damu“ da Vincija wobdźiwać
Krakow (JBR/SN). Francoska je horda na najsławniši žónski portret swěta – „Monu Lisu“. A Pólska? Ta ma „Damu z hermelinom“. Jenički to wobraz italskeho molerja renesansy Leonarda da Vincija w narodnych zběrkach wuměłskich twórbow Pólskeje. Portret z lěta 1490 předstaja Ceciliju Gallerani, lubku Mailandskeho wójwody Ludovica Sforzy.
Zajimawy je puć „Damy“ z Italskeje do Pólskeje. Princ Adam Jerzy Czartoryski bě wobraz 1800 za swoju mać kupił, kotraž zarjadowa na to prěni zjawny muzej. Kónc Druheje swětoweje wójny nacisća portret sćazachu a wotwjezechu jón do Bayerskeje, 1946 pak wróćichu jón zaso do Krakowa. 1991 dyrbješe pólska „Dama“ na přeće prezidenta Georga Busha do USA, byrnjež muzeologojo přećiwo tomu byli. Před lětomaj je swójba Czartoryski wobraz pólskemu statej za 100 milionow eurow přewostajiła.
Štóž chce „Damu z hermelinom“ wobdźiwać, móže to w Krakowskim Narodnym muzeju. Nětko ma rjanolinka wulki nadawk – wabić swět do Krakowa składnostnje klětušich 500. posmjertnin wulkeho mištra Leonarda da Vincija.
Problem čisło jedyn – korupcija
Praha (ČŽ/K/SN). Za najwjetši problem swojeho kraja maja Češa korupciju. We wotpowědnym woprašowanju agentury CVVM zwuraznja to 91 procentow ludźi. Druha najnaležniša wěc su ćěkancy a třeća kriminalita, předewšěm padustwa. Bjezdźěłnosć porno tomu ludźi scyła njejima, njebjeru ju prosće na wědomje.
Dźiwajo na tuchwilnu politisku situaciju přiběra mjez wobydlerjemi zajim za poćahi z wukrajom, tak za čłonstwo Čěskeje republiki w Europskej uniji. Na druhej stronje pak njezajimuje so zjawnosć wulce za kulturu, wójsko, poskitk tworow we wobchodach a posłužby, ani za wědomosć a slědźenje.
Při rozsudźe wo tym, što je kak jara naležne, njejsu w tutym woprašowanju instituta slědźenja za měnjenjemi zwučene faktory kaž staroba, schodźenk zdźěłanosće abo žiwjenski standard wulki wliw měli. Bytostniše bě, koho je respondent za prezidenta wolił – Miloša Zemana abo Jiříja Drahoša. Za wolerjow Zemana běchu najnaležniše temy migranća, socialna wěstota a kriminalita. Wolerjow Drahoša zajimowaše najbóle politiska situacija Čěskeje republiki.
