Spočatk lěta dwoje wólby
Peter Čačko rozprawja z Bratislavy za Serbske Nowiny
Hnydom w prěnich měsacach noweho lěta čakaja w Słowakskej dwoje wažne wólby. Jako prěnje na rjedźe su wólby čłonow wustawoweho sudnistwa. Trěbne wólby su, dokelž je za dźewjeć přisłušnikow gremija dwanaće lět trajacy mandat nimo. Wustawowe sudnistwo ze sydłom w Košicach je njewotwisny justicny organ, rozsudźacy wo skóržbach fyziskich a prawniskich wosobow přećiwo naprawam organow zjawneje mocy, hdyž ranja wone prawa ludźi.
Medije: Pólska poddan USA
Antiiranska konferenca zbudźa konflikt mjez Waršawu a Teheranom
Waršawa. Jenož poněčim so pólske medije zaso k „normaliće“ nawróćeja. Přehłuboko tči šok po morjenju wyšeho měšćanosty Gdańska Paweła Adamowicza. Časopisy kaž Newsweek Polska abo Polityka wuńdźechu tutón tydźeń z wjelestronskimi hnujacymi wobrazowymi stronami wo pochowanju Adamowicza.
Přiwšěm zaběraja so tele dny z temu, kotraž je Pólskej přiběrajcy njepřijomna: Na iniciatiwu USA planuja we Waršawje přichodny měsac konferencu wo „Měrje na Bliskim wuchodźe“. Wonkowny minister USA Mike Pompeo je minjeny čas wjacore kraje wopytał, zo by wobdźělnikow konferency zdobył. Jara spěšnje pak so wukopa, zo ma zetkanje cyle hinaši zaměr: zestajeć koaliciju přećiwo Iranej, kotrehož maja USA za žro wšeho złeho.
Chcyła prezidentka być
Hańba a hordosć
Moskwa (ČŽ/K/SN). Ze sto ruskich ludźi nimale połojcu mjerza, zo je Sowjetski zwjazk spočatk 1990tych lět rozpadnył, za čož so samo hańbuja. Tele zwěsćenje wuchadźa z woprašowanja, kotrež je njewotwisna sociologiska słužba LEWADA přewjedła. To čěske medije z ruskeje stolicy rozprawjeja, powołujo so na agenturu Interfax. Za wuslědki tak mjenowaneje pjerjestrojki tehdomnišeho generalneho sekretara KSSZ Michaila Gorbačowa z druheje połojcy 1980tych lět hańbuje so štwórćina woprašanych z cyłeho kraja. Porno tomu začuwa dźewjeć z dźesać Rusow hordosć na dobyće sowjetskeho wójska nad nacistiskej Němskej w Druhej swětowej wójnje.
Jenož hišće poslednju njedźelu
Pólska wotewrjenske časy wobchodow prěni dźeń tydźenja wobmjezuje
Słubice/Waršawa (RD/SN). Wot spočatka noweho lěta su w Pólskej njedźelne wotewrjenske časy wobchodow dale wobmjezowali. Ze zawjedźenjom wičneho hospodarstwa bě njedźelu wikowanje faktisce njewobmjezowane było. Po tym zo běchu je hižo loni na prěnju a poslednju njedźelu měsaca skrótšili, smědźa wobchody wot januara 2019 jenož hišće poslednju njedźelu měsaca wotewrjene być. Na bazarach w pomjeznym městach kaž Zgorzelecu, Gubinje abo Słubicach pak wuwzaćne rjadowanja dale płaća. Tak smědźa wobsedźerjo předawanskich budkow tež njedźelu dźěłać, hdyž swojim přistajenym samsny čas swobodny dźeń přizwola.
Klaus šwika nowe zrěčenje
Praha (dpa/SN). Bywši čěski prezident Václav Klaus je nowe němsko-francoske zrěčenje wo přećelstwje njewšědnje raznje kritizował. We wčera wot jeho běrowa wozjewjenym komentarje rěči Klaus wo „tajnym zrěčenju a wo faktiskim zjednoćenju Francoskeje a Němskeje“. Wón kritizuje, zo njeje so nichtó wobydlerjow prašał, hač tajke zrěčenje chcedźa.
Ani Němskej ani Francoskej njeje so dotal poradźiło Europu wobknježić, byrnjež so Napoleon a Hitler wo to prócowałoj, 77lětny Klaus piše. „Hač so to Frankoněmskej poradźi?“ wón doda. Po měnjenju něhdyšeho prezidenta Čěskeje wobsteji strach, zo nastanu „paralelne integraciske projekty“ k Europskej uniji a nowy „superstat“, kotryž njetrjeba na kritikarjow hižo kedźbu brać.
Plany wušeho zhromadneho dźěła mjez Němskej a Francoskej na polu zakitowanja Klausa „znjeměrnjeja“. Tak wón přispomnja: „Koho maja za nutřkowneho njepřećela? Wšitkich, kotřiž definiciju Macrona a Merkel wo europskich hódnotach njepodpěruja?“
Klaus słuša k raznym kritikarjam Merkel jeje politiki ćěkancam napřećo dla.
Gauck Karlowe myto přijał
Bywši zwjazkowy prezident zasadźa so za swobodu a demokratiju
Praha (dpa/SN). Bywši zwjazkowy prezident Joachim Gauck je wčera Mjezynarodne Karlowe myto Prahi a Karloweje uniwersity přijał. 78lětny je hakle pjaty lawreat wuznamjenjenja, kotrež wot lěta 1993 k wopomnjeću romsko-němskeho kejžora a čěskeho krala Korle IV. spožčeja. „Korla IV. bě to, štož dźensa Europjana mjenujemy“, Gauck rjekny. Dotalnaj lawreataj běštaj mjez druhim filozof Paul Ricoeur (1913–2005) a fyzikar Carl Friedrich von Weizsäcker (1912–2007).
W swojej dźaknej narěči so Gauck naležnje za swobodu a demokratiju zasadźowaše. Před 30 lětami běchu ludźo w srjedźowuchodnej Europje protestujo přećiwo komunistiskemu režimej zjednoćeni byli. „My dyrbjeli sej dźensa runje tak přezjedni być – spjećujo so wšitkim pospytam, demokratiju wočornić, destabilizować a přez zestarjeny system nacionalizma narunać“, Gauck wuzběhny.
Šwarnje wjele pjenjez pućowało
ZE ZAHRODOW je so w dalokej měrje skoro po cyłej Čěskej zhubił kós, wony, čorny kaž smoła, wutrajny spěwak. W stolicy kaž tež w srjedźnych Čechach tule ptaču družinu lědma hišće nadeńdźeš. To wunjese ličenje ptačiny, kotrež při jeje picowanju dobrowólni wobkedźbowarjo přirody tradicionalnje přez hodowne swjate dny přewjeduja. Kaž z wotpowědneho wozjewjenja Čěskeho zwjazka přirodoškitarjow wuchadźa, bě kós tónraz jenož hišće w dobrych 50 procentach zahrodow prezentny. Lěto do toho bě sej wón hišće w 98 procentach zahrodow hody picu zesłodźeć dał. Hač do toho časa je dołhe lěta scyła z najličbnišim zahrodnym ptačkom był.
Nětko su sykorki wšitkich družin a domjace wrobliki najčasćiši wopytowarjo ptačich chěžkow. Přezměrnje sylne pomjeńšenje ličby kosow je prawdźepodobnje z Afriki pochadźacy wirus „usautu“ zawinił, měnja škitarjo přirody. Tónle wirus kuntwory přenošuja. Čehodla wosebje kosy na njón mrěja a druhe družiny ptačiny lědma, njejsu wědomostnicy dotal hišće wuslědźić zamóhli.
Morjeny měšćanosta pochowany
Gdańsk (dpa/SN). Z jimacej žarowanskej swjatočnosću su so dźesaćitysacy Polakow z morjenym měšćanostu Gdańska Pawełom Adamowiczom rozžohnowali. Bjezstronskeho nawodu sewjeropólskeho města su sobotu w tamnišej Marianskej cyrkwi pochowali. „Ty sy nas wotewrjenosć, lubosć a empatiju wučił a ludźi tu w małej domiznje Gdańska k dobrym skutkam pohonjał“, wuzběhny wudowa Magdalena Adamowicz swojeho mandźelskeho. Po namócnym njeskutku je w Pólskej politiska diskusija wo hidźe w zjawnosći wudyriła. Kritikarjo su sej wěsći, zo je rozestajenje mjez knježacej stronu Prawo a sprawnosć (PiS) a opoziciju k eskalaciji namocy přinošowało.
Něhdźe 3 500 žarowacych bě so w cyrkwi zhromadźiło, mjez nimi zastupnicy politiki kaž statny prezident Andrzej Duda, ministerski prezident Mateusz Morawiecki a prezident Rady EU Donald Tusk. Z Němskeje bě bywši zwjazkowy prezident Joachim Gauck přijěł. Nawoda PiS Jarosław Kaczyński so porno tomu njewobdźěli. Wjace hač 45 000 wobydlerjow w nutřkownym měsće Gdańska ceremoniju sćěhowaše.
Sam so zapalił, dalši to spytał
Praha (ČŽ/K/SN). 54lětny Čech, kiž bě sej pjatk na Wjacławskim naměsće ze samospalenjom chcył žiwjenje wzać, je hišće žiwy, ale w chutnym stawje. Lěkarjo Vinohradskeje chorownje jeho na intensiwnej staciji w medicinskej womorje ležaceho hladaja. Njedźelu je so dalši 45 lět stary muž na Wjacławskim naměsće sam spalić chcył. Swój wotpohlad bě wón do toho policiji připowědźił, a ta móžeše zwoprawdźenju plana zadźěwać.
