Mócny „pochod za swobodu“
Waršawa (PŽ/K). Někotre dźesaćitysacy ludźi zhromadźichu so wčera w pólskej stolicy, zo bychu zwuraznili napřećo knježerstwu strony Prawo a sprawnosć (PiS) razne žadanje, dodźeržeć wustawu a respektować prawa kaž tež njewotwisnosć sudnistwow.
Namołwu opozicionelneje strony Wobydlerska platforma (PO) a hibanja Moderni k wobdźělenju na „Pochodźe swobody“ bě po informacijach nowiny Gazeta Wyborcza wjace hač 50 000 wobydlerjow sćěhowało. Předsyda PO Gregorz Schetyna w swojej narěči zhromadźenym přiwoła: „Kónc knježestwa PiS je bliski.“ Zdobom wón napomni, dale wojować za dostojnosć, demokratiju a swobodnu Pólsku. Dalši rěčnicy opozicije wumjetowachu kabinetej premiera Mateusza Morawieckeho, zo puta demokratiju, předewšěm z dwělomnej reformu sudnistwa. Po najnowšim zwěsćowanju tuchwilnych wólbnych wuhladow bychu PO a Moderni 33,4 procenty hłosow dóstali, PiS by 36,9 procentow pólskeje ludnosće podpěrało.
Polańskeho njepočinki
Krakow (JBR/SN). Znaty francosko-pólski filmowy režiser Roman Polański přebywaše njedawno w Krakowje. Na tamnišim Festiwalu njewotwisnych filmow předstaji swoju najnowšu produkciju „Wěrna stawizna“, w kotrejž jeho mandźelska Emmanuelle Seigner hłownu rólu hraje. W Krakowje wón njejapcy zhoni, zo je Ameriska filmowa akademija, kotraž wo Oscarowych mytach rozsudźa, jeho za „njepočinki w zašłosći“ ze swojeho rjadu wuzamknyła, a to zhromadnje z Billom Cosbyjom, kiž je seksualneho wobćežowanja wjacorych žonow dla wobskorženy. Samsna akademija bě film Polańskeho „Pianist“ w lěće 2003 z Oscarom počesćiła.
Filmowca Romana Polańskeho je Los-Angeleske sudnistwo 1977 za wumocowanje na 13lětnej Samanće Geiley wobskoržiło, hrožo jemu z 20 lětami jastwa. Wón pak bě hišće do wusuda do Parisa ćeknył. Hač do dźensnišeho sej Amerika žada jeho wudać. Pólska a Francoska pak to wotpokazujetej. „To je hłuposć ameriskeje justicy“, potwjerdźi mjeztym 85lětny w telewizijnym interviewje, „Samantha je mi hižo dawno wodała.“
Měšćanosta ludźi rozhorja
Zwada wo pomnik morjenych pólskich oficěrow w ameriskim Jerseyju
Waršawa. Nowy pólski zakoń wo holocausće ma mjeztym wuskutki hač do Ameriki, štož so tež w pólskich medijach wotbłyšćuje.
W měsće Jerseyju City z 260 000 wobydlerjemi w bjezposrědnim susodstwje New Yorka steji wot lěta 1991 pomnik za pólskich oficěrow, kotrychž bě sowjetska tajna słužba NKWD lěta 1940 w Katyńskich lěsach moriła. Cyłkownje dwanaće metrow wysoki monument zwobraznja wojaka ze zady sputanymaj rukomaj, kotrehož je bajonet třělby překłół. Na kamjentnym stołpje stej připrawjenej pólski worjoł a tafla z napisom „Katyn 1940“.
Měšćanosta Jerseyja Steven Fulop je kónc apryla připowědźił, zo chce naměsto, hdźež pomnik steji, přetwarić. Nastać ma moderny parkowy areal, w kotrymž móža so wobydlerjo podłu rěki Hudson přechodźować a wočerstwić. Wopomnišćo morjeneho wojaka je Fulopej na puću a ma so wotstronić.
Zeman Pólsku wopytał
Stare a praprastare namakanki
ROSTLINKU, drje najstaršu hdy na pódźe zemje narosćenu, su w Praskim Narodnym muzeju „wuslědźili“. Skamjentnjene, šěsć centimetrow wysoke stwjelco, bě tam njewobkedźbowane 150 lět ležało. Wědomostnicy Narodneho muzeja, přirodowědneje fakulty Karloweje uniwersity a geologiskeho instituta Akademije wědomosćow Čěskeje republiki, wobdźěleni na přewšo žadnej namakance, maja ju za 430 milionow lět staru. Kaž woni twjerdźa, tónle swědk z prawěkow dopokazuje, zo bě tehdy flora na suchej zemi hižo zamóhła kislik produkować. Zwěsćić tež móžachu, zo je fosil swój čas francoski geologa a paleontologa Joachim Barrande namakał w skałach pola Loděnic blisko Berouna. Jeho zběrka bě přešła do Wótčinskeho, nětčišeho Narodneho muzeja w Praze. Wědomostnicy měnja, zo njeje namakanka zajimawa jeno swojeje staroby, ale tohorunja wulkosće dla. Dotal najstarše, w Irskej nadeńdźene rostlinki su jenož někotre milimetry „wulke“, a dalše, we Wulkej Britaniskej a Brazilskej zwěsćene stwjelčka njepřesahuja wjace hač 2,5 centimetrow.
Koalicija dojednana
Kamera mordarja filmowała?
Angela Merkel słowakskeho premiera namołwja pad wuswětlić
Bratislava/Berlin (SŽ/K). Słowakska policija ma kamerowe sekwency, na kotrychž je zapopadnjeny móžny mordar přepytowaceho nowinarja Jána Kuciaka a jeho slubjeneje Martiny Kušníroveje. Tule powěsć je słowakska Pravda publikowała, powołujo so na čěski dźenik Mladá fronta dnes. Kaž wobrazy wobswědčeja, bě skućićel něšto króć za sobu w Kuciakowej chěži był. Jeho wobličo wšak njeje spóznajomne, štož identifikaciju chětro poćežuje.
Pólska k změnam zwólniwa
Waršawa (dpa/SN). Pólske knježerstwo je k dalšim kompromisam nastupajo dwělomnu justicnu reformu zwólniwe, zo by hrožacym sankcijam Europskeje unije tola hišće zadźěwało. Narodnokonserwatiwni su za to parlamentej naćisk wo reformje najwyšeho sudnistwa předpołožili, powěsćernja PAP rozprawja. Nowela, kotruž dyrbi parlament schwalić, najwyšemu sudnistwu znjemóžnja, płaćiwe sudniske wusudy bjeze wšeho zaso zběhnyć. W Brüsselu běchu tute rjadowanje kritizowali. Zamołwity komisar Frans Timmermans bě Pólskej samo ultimatum stajił. Najnowše planowane změny wón drje zasadnje wita, nima pak je za dosahace. Pólska powołuje so na swoju suwerenitu a argumentuje, zo je dotalna justica zestarjena a koruptna.
Knježaca strona Prawo a sprawnosć bě wot lěta 2015 z wjacorymi zakonjemi justicu přetworiła a sej ju po měnjenju kritikarjow podćisnyła. Hladajo na to je komisija EU přećiwo Pólskej sankciske jednanje po artiklu 7 europskeho zrěčenja zahajiła. W najhóršim padźe móhli Waršawje prawo sćazać, w ministerskej radźe EU sobu wothłosować směć.
Při hórniskim njezbožu na juhu Pólskeje staj znajmjeńša dwaj ...
Zhromadnosć znazornjena
Peter Čačko rozprawja z Bratislavy za Serbske Nowiny
Tak dołho kaž wostanje zamordowanje wotkrywanskeho nowinarja Jána Kuciaka a jeho partnerki Martiny Kušníroveje njewujasnjene, tak dołho tči Słowakska we wuskosćach. Kaž naležnje su za skućićelom tež pytali, mjeztym někotři italscy specialisća pola nas a słowakscy w Italskej – dotal po nim njeje ani slěda. Nastata kriza je sej někotre hłowy žadała – wotstup premiera Roberta Fica a dweju nutřkowneju ministrow. A organizacija Reporterojo bjez hranicow je Słowaksku w registru nowinarskeje swobody wo dźesać městnow zestopnjowała, z čimž je na 27. městno spadnyła. Chěža we Velkej Mači, w kotrejž je Ján Kuciak ze swojej slubjenej Martinu bydlił, bywa hižo same pietetnišćo. Z cyłeje Słowakskeje a samo z wukraja ludźo wšědnje sem přijězdźuja, zamordowaneju wopomnjeć a z kwěćelom abo swěčku počesćić. Trnovsky župny parlament je mjeztym wobzamknył, zarjadować w domje wopomnišćo „swobody słowa“.
