Biblioteka je hódna městnosć, wo Bartoszewskim powědać
„Władysław Bartoszewski Spjećowanje–dopominanje–wujednanje“ je titl pućowanskeje wustajeńcy, kotraž je wot minjeneho pjatka w Zhorjelskej měšćanskej bibliotece přistupna. Po Berlinje, Magdeburgu, Hamburgu a Drježdźanach je tale zawěsće tež Serbow zajimowaca ekspozicija nětko w tym měsće widźeć, hdźež bě Bartoszewski (1922– 2015) w lěće 2002 Myto Brücke-Most městow Zhorjelca/Zgorzeleca přijał.
Zhorjelc (SN/at). Jadriwe a wuprajiwe su informacije wo stawiznarju, publicisće a politikarju, kiž ćerpješe w koncentraciskim lěhwje Auschwitz, kotrehož běchu w Ludowej Pólskej antikomunistiskeho zmyslenja dla do jastwa tyknyli, pozdźišeho wonkowneho ministra w knježerstwomaj Józefa Oleksyja a Jerzyja Buzeka, a wo lawreaće Myta Brücke-Most.
Njepowalnych wopominali
Pólska česći něhdyšich jako banditow zatamanych wojakow Armeje krajoweje
Waršawa. Z mnohimi zarjadowanjemi a swjatočnosćemi je Pólska dźens tydźenja wopominała wojakow něhdyšeje Armeje krajoweje (AK) – wójsko to, kotrež steješe za čas Druheje swětoweje wójny pod rozkaznistwom eksiloweho knježerstwa w Londonje. Při wopominanju dźe pólskemu knježerstwu w prěnim rjedźe wo to, historiski wid na wojowarjow AK změnić, wšako běchu za čas socializma jako „bandića“ zatamani. Sejm bě lěta 2011 zakoń schwalił, z kotrymž skutkowanje wojakow jako „rjekowske“ zastopnjuje. Tak su dróhi a šule po wojowarjach pomjenowali abo na jich česć wopominanske běhi zarjadowali.
„Majdan politiski Černobyl był“
Praha (ČŽ/K/SN). Dźenik Mladá fronta dnes měješe z něhdyšej zapósłanču ukrainskeho sejma a wicepředsydku wuběrka za swobodu měnjenja a informacije, nětčišej šefinu Centruma za swobodne słowo Jelenu Bondarenko, interview. Serbske Nowiny z njeho tule někotre wurazne pasaže publikuja.
Pjeć lět po krawnych podawkach na Majdanje nowinarja zajimuje, kajke ma Bondarenko dopomnjenki na kraj rozbudźace namócnosće z wjele dźesatkami mortwych. „Majdan bě politiski Černobyl“, wona hódnoći. Dodawa, zo drje zamołwitych nihdy njewotkryja a njepochłostaja, přetož zamołwići „přepytowanja za zamołwitymi sami wjedu“. Štož bě so stało, mjenuje wona „brutalny statny přewrót“. Zrozumjenje pak ma za to, zo w zapadźe tute woznamjenjenje njeje popularne, su dźě „zapadne struktury při tutym přewróće jara złu rólu hrali, schwalejo a podpěrujo jón“.
Milion firmow
Praha (ČŽ/K/SN). W Čěskej republice je ličba ludźi znowa přibyła, kotřiž sej swój wšědny chlěb ze samostatnej činitosću zasłužeja. W minjenym lěće zrodźi so tak na wšěch 20 000 nowych předewzaćow najwšelakorišich profesijow, z čimž jich cyłkowna ličba na nětko 1 011 000 rozrosće. To wuchadźa z wotpowědnych informacijow Čěskeho zarjada socialneho zawěsćenja. (K přirunanju: w decembru 2005 wupokazowaše statistika 911 000 předewzaćow, w decembru 2012 přibližnje 994 000).
„Trend wuwića jasnje pokazuje, zo je naš kraj w dobrym hospodarskim połoženju“, ma předsyda Asociacije małych a srěnich předewzaćow Čěskeje republiki Karel Havlíček za to. Zdobom wón na to skedźbnja, zo w žanym druhim staće Europskeje unije žiwnosćerjo na hospodarstwo kraja nimaja tak wulki wliw kaž w Čěskej. Firmy, kotrež maja jednoho hač do dźewjeć dźěławych, wučinjeja dźě dobrych 95 procentow wšeho firmownistwa kraja a su z najwjetšim dźěłodawarjom. Najwjace předewzaćow je ze 181 000 registrowanymi w stolicy. Na druhim městnje sćěhuje ze 140 000 firmami Srjedźočěski wobwod a na třećim ze 111 000 firmami Južnomorawski region.
Rozdźělnosć w Čěskej najmjeńša
Praha (ČŽ/K/SN). Čěska je w Europskej uniji tón kraj, w kotrymž su dochodowe rozdźěle najmjeńše. Pjećina najbohatšich ma „jeno“ 3,4 króć wjac hač pjećina najchudšich. Čěska republika je zdobom stat z najmjeńšej měru chudoby a socialneho wumjezowanja, štož přerěznje 2,2 procentomaj wobydlerstwa hrozy. To wuchadźa z aktualneje rozprawy Europskeje komisije a z podłožkow instituta Eurostat. Wobě městnje złožujetej so na daty z lěta 2017. Po hódnoćenju Europskeje komisije je dochodowa rozdźělnosć w Čěskej dlěšodobnje snadna – wot 2005 njeje so wona wulce změniła.
Runje tajka kaž w Čěskej je dochodowa rozdźělnosć tež w Słowjenskej, hdźež ma pjećina najbohatšich tohorunja 3,4 króć wjac hač pjećina najchudšich. Z 3,5krótnym rozdźělom sćěhujetej Słowakska a Finska. W Madźarskej, Awstriskej a Šwedskej je dochodowa rozdźělnosć 4,3 króć wjetša, w Francoskej 4,4 króć, w Němskej 4,5 króć, w Pólskej 4,6 a w Grjekskej 6,1. Najwjetša rozdźělnosć wobsteji w tym nastupanju w Bołharskej, hdźež přesahuja dochody najbohatšich te najchudšich wo wosom króć.
Słowaksku změnjace lěto
Peter Čačko rozprawja z Bratislavy za Serbske Nowiny
Před lětom bě žałostny njeskutk cyłu Słowaksku rozbudźił. Zamordowanje přepytowaceho nowinarja Jána Kuciaka a jeho slubjeneje Martiny Kušníroveje wuskutkowa lawinu politiskich aktiwitow, kotrež w našim kraju k wulkim změnam wjedli. Za zymnokrejne zatřělenje dweju młodeju čłowjekow – wobaj 27lětnaj – njebu dotal oficialnje nichtó wobwinowany. Po někotrych měsacach přepytowanjow zaja policija drje štyrjoch akterow, wulce podhladnych na wobdźělenju a zwoprawdźenju njesłyšaneho złóstnistwa. Wosoba pak, w kotrejež nadawku je mordar jednał, dotal namakana njeje.
Za čisty wobswět
Praha (ČŽ/K/SN). Čěska a Pólska chcetej za čisćiši wobswět přichodnje skutkownišo hromadźe dźěłać. Ministraj za wobswět wobeju krajow Richard Brabec a Henryk Kowalczyk staj w Praze wo tym konkretne dojednanje podpisałoj. Nic naposledk reagujetaj na aktualny problem, zo leža na składźišću w Starym Měsće pola Frýdeka-Místeka sudy ze 650 000 litrami škódnych maćiznow, kotrež je prawdźepodobnje pólska firma tam ilegalnje zawostajiła.
Z přezhraničnym wotstronjowanjom wotpadkow ma tež Pólska problemy, rjekny Kowalczyk. Wjele pokazuje na to, zo su wšelke wotpadki čěskeho pochada. Mnohe hromady pak su tež transportne firmy z Němskeje a samo z Wulkeje Britaniskeje přiwjezli.
Franciskus ruku wopora košił
Pólska załožba přećiwo pedofilnosći w cyrkwi na awdiency pola bamža
Waršawa/Vatikan. W zwisku z wulkej konferencu we Vatikanje, na kotrejž bě bamž Franciskus minjeny kónc tydźenja wo padach seksualneho znjewužiwanja w katolskej cyrkwi z kardinalemi wšeho swěta wuradźował, dóńdźe k zetkanju, wo kotrymž njejsu mjezynarodne medije wulce rozprawjeli. Za to so pólske „sensaciji“ ćim bóle wěnuja. Pólska załožba „Njebojće so!“, kotraž po wšěm kraju pady pedofilnosće w cyrkwi dokumentuje, chcyše konferencu wužić, zo by swoju rozprawu wo znjewužiwanju zjawnosći spřistupniła. Pola pólskich biskopow njeběchu minjene pjeć lět najebać mnohe próstwy žadyn termin dóstali. Nawoda załožby Marek Lisiński je so tuž měsac do konferency pisomnje we Vatikanje přizjewił, njewěrjo sam tak prawje do wuspěcha swojeho předewzaća.
Što maja starši ludźo młodym rjec
DOPIS VNOUČETI (wnučkej) rěka projekt w susodnej Čěskej, z kotrymž je wotmyslene, zo starši ludźo swoje žiwjenske nazhonjenja młodej generaciji posrědkuja. Projekt zamołwjatej towaršnosć Národni kronika a zjednoćenstwo Senzační senioři (SenSEN). Wobdźělić móža so wosoby, starše hač 60 lět. Praksa předewzaća je, zo wone pisomnje zwuraznja, što je za młodu generaciju wažne. Wobdźělnicy změja nadawk, na kompjuteru abo ručnje čitajomnje napisać dopis woprawdźitemu abo wumyslenemu wnučkej, a listej přidać informacije wo sebi kaž tež wo tym, kak hódnoća kwalitu swojeho žiwjenja. Organizatorojo liča ze 150 do 200 „sobuskutkowacymi“, při čimž měli mjez nimi być seniorojo ze wšelakich towaršnostnych worštow, wobydlerjo městow a wsow, mužojo a žony wšelakich powołanjow a rozdźělneho kubłanja. Z projektom ma nastać unikatna zběrka dopisow seniorow wo tym, što kóždy z nich najmłódšej generaciji dale da. Po jeho zakónčenju přewjedu wo dopisach najwšelakoriše diskusije, a zhotowja za zjawnosć krótke wurězki. Swoje městno dóstanje zběrka w Narodnej chronice resp.
Praha sedma w Europskej uniji
Brüssel (ČŽ/K). Čěska stolica bě w lěće 2017 – kaž hižo 2016 – sedmy najbohatši region Europskeje unije nastupajo socialny bruttoprodukt (BSP), přeličeny na ličbu ludnosće. To wupokazuje najnowše wozjewjenje statistiskeho instituta Eurostat. Na kóždeho wobydlerja čěskeje metropole přińdźe přerěznje 187 procentow BSP, štož je porno lětu 2016 přirost wo pjeć dypkow.
Z bohatstwom na čole steji z hoberskim wotstawkom London, kotrehož socialny bruttoprodukt wučinješe lěta 2017 cyłych 626 procentow přerězka EU. Slěduje Luxemburg z 253 procentami, třeće městno zaběra južny region Irskeje z 220 proc., štwórte Hamburg z 202 procentomaj, pjate Brüssel z 196 procentami a šeste wuchodna Irska z 189 proc. Słowakska stolica Bratislava je so k lětu 2016 wo pjeć dypkow pohubjeńšiła a 179 procentow docpěła. Srjedźočěski wobwod přińdźe hišće na 84 proc., Ústíski na jenož 65. Mjez pjeć najchudšimi regionami w zhromadźenstwje nachadźeja so hnydom štyri bołharske. Ležane na sewjerowuchodźe kraja nadźěłachu wone jeničce snadnuškich 31 procentow přerězka EU.
