Drohotna delnjoserbska kniha wo pućowanjach po Łužicy
Dołholětna rozhłosownica zajimawu knihu spisała
Přečitawši sej – woprawdźe nonstop – nowu delnjoserbsku knihu „Ducy pó domowni“, kotruž je Jutta Kaiserowa napisała, sym připódla něšto činił, štož hewak z knihami nječinju. Sym sej statistiku pisał! Wšako je na 150 stronach knihi rěč wo wjele ludźoch, znatych a hišće nic tak znatych. A nimo wosobow je tež wjele wsow w knize mjenowanych.
Statistika takle wupada: We 28 přinoškach knihi jewja so mjena něhdźe sto wosobow a třiceći wsow, nic jenož w Delnjej Łužicy, ale tež w Slepjanskej wokolinje a w Hornjej Łužicy. To je woprawdźe wjele! Dźiw to poprawom njeje. Jutta Kaiserowa dźě je wot 1962 do 2000 dźěłała jako reporterka, redaktorka a moderatorka delnjoserbskeho rozhłosa – w času do 1990 w serbskej redakciji Radija DDR a potom hišće krótki čas pola braniborskeho serbskeho rozhłosa ORB. W tych 38 lětach je wjele dožiwiła, zhoniła a słyšała, jako bě z mikrofonom ducy po serbskej Łužicy. Kóždy dźeń je něšto noweho zapopadnyła za aktualne rozhłosowe wusyłanja a programy w delnjoserbskej rěči abo tež w slepjanšćinje.
Młody Budyski Serbso ze swojim dźěłom identifikuje
Zetkanje ze Stefanom Cušku, zamołwitym za zjawnostne dźěło w Serbskim ludowym ansamblu
Jeho dźěłowa stwa w Serbskim ludowym ansamblu w Budyšinje je wulka, přijomna a swětła. Z wulkim woknom hladaš na Móst měra. Tule 33lětny Budyšan Stefan Cuška mjeztym pjate lěto dźěła; bu jako zamołwity za zjawnostne dźěło w serbskej kulturnej instituciji přistajeny. Dźěłowu stwu dźěli sej z dalšim kolegu, Tobiasom Ruchu. Swój konkretny dźěłowy wobłuk pak ma samlutki zmištrować.
Dołhe pisanske blido, na nim kompjuter, wšelaki material a knihi rěča wo wobšěrnym dźěle Budyšana. Tež zady jeho sydła na wysokim kamorje připrawjene łopjena z pokazkami serbskeje gramatiki, synonymow a wšelakich přikładow za adjektiwy wo tym swědča, zo so wón při dźěle wo nałožowanje dobreje spisowneje serbšćiny prócuje. „Na to jara dźiwam, zo bych so dale wuwiwał, wšako mam mjez druhim přeprošenja za programy a wabjenske teksty w němskej, ale tež w serbskej rěči wozjewjeć a tak ludźi za wopyty zdobyć. To słuša mjez druhim do mojeho dźěłoweho wobłuka jako zamołwity za zjawnostne dźěło.“
„Sněh wčerawšeho“ pokazuje mnóstwo jónkrótnych a pominjenych ...
W galeriji Holgera Johna w sakskej stolicy
Galerija grafikarja Holgera Johna na Rähnitzgasse 17 w Drježdźanach słuša do najznaćišich „salonow“ wuměłstwa sakskeje stolicy. Šef galerije, kiž drje jenož w nocy swój kłobuk z hłowy sćehnje, je sam znaty moler, grafikar a wysokošulski wučer, zdobom hibićiwy wuhotowar a organizator kulturnych wjerškow w baroknej štwórći města. Tu je so w minjenych lětach tójšto dalšich galerijow, ateljejow, šwalčernjow, dźěłarnjow a předawarnjow noweho wuměłstwa, wuměłskeho rjemjesła a elegantneje mody zahnězdźiło. Mjez nimi ma tež Serbowka a modowa designerka Dorothea Michałkowa swój wobchod, w kotrymž móžeš so wšědnje za drohotnymi žónskimi šatami rozhladować, sej je skazać a šić dać.
„Čerpamy přeco zasoz archiwoweho materiala“
Rozmołwa ze zamołwitym za notowy archiw w SLA Janom Cyžom
Serbski ludowy ansambl wjedźe tež notowy archiw. W nim móža sej zajimcy za swoje hudźbne skutkowanje notowy material wupožčić. Alfons Wićaz je so ze zamołwitym za archiw Janom Cyžom rozmołwjał.
Hdy bu tutón archiw wutworjeny?
J. Cyž: SLA bu w lěće 1952 załoženy. Poněčim nastawaše tež archiw. Systematisce a jara swědomiće pak je jón natwariła Gerlind Krječmarjowa. Dźakowano swojej krutosći je sej wšón notowy material, kotryž bě wona wupožčiła, zaso wróćo žadała.
Kotry wuznam ma notowy archiw SLA za serbske hudźbno-kulturne žiwjenje?
J. Cyž: Zasadnje ma wón swój wuznam za hudźbno-kulturne stawizny, započace so z natwarom SLA. Dźakowano tomu buchu orchestracije tutych notow tule zhotowjene. Naš archiw je tež w tym nastupanju jara wažny, zo skići w jednej instituciji najkrótši puć mjez orchestrom a archiwom.
Kotre wosebite hudźbne twórby so w nim chowaja?
Bywši kružkarjo spominajana Kita Lorenca
Lětsa 4. měrca by naš sławny spisowaćel Kito Lorenc 80. narodniny swjećił, njeby-li wuznamny serbski literat a nošer Myta Ćišinskeho, Heiny a Lessinga loni 24. septembra zemrěł. Kito Lorenc zawostaja serbskej, ale tež němskej načasnej literaturje wulki pokład swojich twórbow lyriki a prozy. Wo tym je so w zwisku z jeho smjerću w mnohich medijach w tu- a wukraju wobšěrnje pisało, a jeho tworjenje bu wotpowědnje hódnoćene. Tola wnuk spisowaćela Jakuba Lorenca-Zalěskeho je nimo swójskeho tworjenja tež na serbski literarny dorost myslił, zo njeby wuměłske literarne tworjenje w Serbach w přichodźe wusnyło. Tohodla je we wobłuku Koła serbskich spisowaćelow załožił Kružk młodych awtorow. W nim je młodych talentowanych Serbow w prozy a lyrice wuwučował, jich wjedł k wuspěšnemu spisowaćelenju a basnjenju. Někotři z nich tule na kružkowe zetkanja z Kitom Lorencom z česćownosću a dźakownosću spominaja:
Žórło za zanurjenje do žiwjenja a tworjenja delnjoserbskeho ...
Dźewjaty zwjazk Zhromadźenych spisow Mata Kosyka wušoł
Dwě lěće po tym zo bě před 65 lětami prěnja powójnska knižka dźěłow Mata Kosyka wušła, pisaštaj Józef Frencl a Marja Rječkojc w zawodnych słowach druheje knižki, zo podawataj nam „prěnje pokazki z dźěła do našich dnjow najwjetšeho basnika Delnjeje Łužicy“. Wudawarjej dodaštaj: „Njemóžemy pak so spokojić z tutej 70 stron wopřijacej zběrku.“ Ani ze 111 stronami druheje Kosykoweje knižki.
Lětsa nětkole dźewjaty zwjazk „spisow“ Mata Kosyka wšej serbskej zjawnosći předleži.
Jako serbski wyši šuler dóstach lěta 1955 w nakładnistwje Volk und Wissen wudaty spis „Serbska swajźba w Błotach“ a „Pśerada markgroby Gera“ do ruki, dźensa je to za mnje knižna drohoćinka. Lětsa móžu k wudatym spisam Kosyka 272 stronski 9. zwjazk jeho zhromadźenych spisow přistajić. Same přirunowanje wobeju edicijow wjele wo tym wupraja, na kajke spomóžne wuwiće wudawanja serbskich knihow zhladujemy – dźakowano před 55 lětami załoženemu serbskemu Ludowemu nakładnistwu Domowina.
Składnostnje 80. narodnin jednoho z najwuznamnišich načasnych ...
„Sakski monitor“ warnuje!
Nic naposledk zašłe wólby do Němskeho zwjazkoweho sejma su pokazali, kelko ludźi chce měr měć před susodom, před cuzoródnymi a ćěkancami, na kóncu před mjeńšinami. AfD sta so w Sakskej z najsylnišej stronu. Scyła so ći zda, jako by so swět chětro ćěmnił. Prawicarske mocy a rasizm přiběraja a demokratiju wohrožeja. Naprašowanje a wuslědki Sakskeho monitora z 28. nowembra 2017 pokazuja trend, kotryž mnohich demokratow znjeměrnja. Na přikład sej 62 procentow Saksow žada, zo dyrbja so „němske zajimy energisce a radikalnje přesadźić“. To je porno lětu 2016 dźesać procentow wjac a kryje so z wuwićom w USA, hdźež prezident Donald Trump do swěta trubi: „America First!“
Stawizny a fantazija
Antologija „Mlóče“ wjeleworštowa lektura
Wot Ingrid Juršikoweje w Ludowym nakładnistwje Domowina wudata nowa antologija serbskeje prozy „Mlóče“ wobsahuje 24 powědančkow cyłkownje 20 awtorow. Hrubje hodźeli so přinoški do štyrjoch podnadpismow rozrjadować: historija, wobkedźbowanje, fantasmagorija a klasiska proza.
Přeprošenje ansamblowcow hosćo rady přiwzali
Ptači kwas spodobne pućowanje po zemskej kuli było
Dołhož Serbski ludowy ansambl stajnje spočatk lěta swój pisany ptačokwasny program wuhotuje – lětsa bě to 61. raz –, wjedu so wo tym tež přeco diskusije. Na spočatku, jako bě SLA wustupował z tradicionalnymi spěwami, rejemi w narodnej drasće ze wšěch łužiskich regionow, běchu hišće wšitcy spokojom. Po lěće 1990 pak, jako chcychu (abo dyrbjachu) wšitko hinak činić, modernizować, přiběrachu kritiske hłosy, samo wot tych, kotřiž su na kóncu wšitko zapłaćili. Na to je ansambl reagował, je spytał měšeć tradicionalne z modernym, haj, samo z politiskimi wobsahami. Tak prawje pak so to poradźiło njeje. Wosebje starša generacija bě njespokojom a wosta doma.
