Medije žadaja sej přistup do Gazy

wutora, 17. septembera 2024 spisane wot:
Berlin (dpa/SN). Wjacore medije Němskeje žadaja sej wot knježerstwow w Israelu a Egyptowskej w zjawnym lisće přistup do Gazaskeho pasma. W zhromadnym apelu rěka: „Nimale lěto wójna hižo traje. Přeco hišće waju knježerstwje tomu zadźěwatej, zo móžemy sej swobodnje a njewotwisnje wobraz połoženja stworić. Wuzamknjenje medijow w tajkej krizy swětoweho wuznama je bjez runjeća w najnowšich stawiznach.“ List podpisali su wulke nowiny, časopisy, telewizijne a rozhłosowe sćelaki kaž tež zwjazk žurnalistow. Stajnje zaso běchu medije a žurnalisća minjeny čas skoržili, zo nimaja hižo přistup do Gazaskeho pasma. Israel bě wójnu po nadpadźe Hamas 7. oktobra na Israel zahajił.

Wüst za kanclera njekandiduje

wutora, 17. septembera 2024 spisane wot:

Düsseldorf (dpa/SN). Hendrik Wüst (CDU), ministerski prezident Sewjerorynsko-Westfalskeje, njesteji jako kanclerski kandidat CDU/CSU k wólbam zwjazkoweho sejma 2025 k dispoziciji. Tole je Wüst po zetkanju předsydstwa krajneje CDU w Düsseldorfje nowinarjam zdźělił. Zdobom přilubi Wüst předsydźe CDU Friedrichej Merzej swoju podpěru.

49lětny Wüst, ministerski prezident na wobydlerjach najbohatšeho zwjazkoweho kraja a nawoda najwjetšeho krajneho zwjazka CDU, bě dołho móžny potencielny kanclerski kandidat CDU/CSU za klětuše wólby. Jasny faworit je 68lětny Merz. Jako předsyda CDU ma wón prawo, za zastojnstwo kandidować. Po wólbach krajneju sejmow w Sakskej a Durinskej 1. septembra bě předsyda CSU Markus Söder wospjet rjekł, zo móhł sej kanclersku kandidaturu předstajić.

Lěta 2021 bě so Söder z tehdyšim předsydu CDU Arminom Laschetom wo kanclersku kandidaturu wadźił. Při wólbach bě CDU z Laschetom podležała. Wot toho časa je Olaf Scholz (SPD) kancler.

Prěni zaryw přestorčeny

wutora, 17. septembera 2024 spisane wot:

Chipowy koncern Intel twari nowu twornju w Magdeburgu pozdźišo

Santa Clara/Magdeburg (dpa/SN). Elektroniski koncern Intel twar swojeho noweho 30 miliardow eurow droheho zawoda za chipy w Magdeburgu přestorči. Kaž šef koncerna Pat Gelsinger připo­wědźi, chcedźa z tym znajmjeńša dwě ­lěće čakać a potom wotpowědujo poło­ženju na wikach rozsudźić. W Němskej nětko wo tym debatuja, kak móhli za­planowane subwencije wjacorych miliardow eurow wužiwać.

Intel chcyše w Saksko-Anhaltskej dwaj zawodaj twarić. W tym zwisku měješe něhdźe 3 000 dźěłowych městnow nastać. Prěni zaryw bě hišće lětsa planowany. Zwjazkowe knježerstwo bě koncernej za to statne pomocy 9,9 miliardow eurow přilubiło. Na dowolnosć komisije EU hišće čakaja.

FUEN w duchu Kohla

wutora, 17. septembera 2024 spisane wot:
Hdyž je so magacin „Spiegel“ 2017 ze zemrětym Helmutom Kohlom rozžohnował, su pisali, zo njeje jeho najwjetša zasłužba němska jednota, ale jednota Europy bjez hranicow. Tón proces je z ryzy idealizma a bjez narodneho egoizma doprědka ćěrił. A kak dźensa wupada? MinoritySafePack je ludowa iniciatiwa třěšneho zwjazka FUEN, kotrejež zaměry su w tutym europskim duchu sformulowane: spěchowanje rěčneje a kulturneje mnohotnosće njewotwisnje wot zajimow wulkich ludow, kotrež so jako „statny lud“ wupěraja. Najebać 1,2 milionaj podpismow Europska komisija hižo šěsć lět zwoprawdźenju iniciatiwy zadźěwa, doskónčny rozsud europskeho sudnistwa hišće njepředleži. Derje, zo FUEN mamy, zwjazk „europskich narodnosćow“, wšako njewobhladuja tež Serbja swój sydlenski rum jako twjerdźiznu w Němskej, ale jako dźěl rěčneho a kulturneho mosta do susodneju krajow. Tohodla přejemy FUEN składnostnje 75 lět wobstaća: „Sto lat, niech żyje nam!“ Marcel Brauman

Oktoberske swjedźenje dale wažne

wutora, 17. septembera 2024 spisane wot:

Plauen (dpa/SN). Piwowe karany dujerskeje hudźby dla klepotaja. Za blidami sedźa ludźo w drastach po bayerskim wašnju, w šatach a kožanych cholowach: Oktoberske swjedźenje abo „Wiesn“ po přikładźe Bayerskeje maja tež w Sakskej dale a wjace přiwisnikow. „Naš swjedźeń je minjene tři lěta widźomnje rozrostł a ma hišće tójšto potenciala“, rjekny ­Thomas Münzer, marketingowy nawoda piwarnje Sternquell w Plauenje. Ze zarjadowanjom „Sternquell Wiesn“ je přede­wzaće jako jedne z prěnich w Sakskej do noweje sezony startowało. Při prěnim zarjadowanju tutoho razu před třomi lěta su wjacore tysac hosći zličili. Loni bě jich hižo wokoło 20 000. „Dokelž sej žadyn ­zastup nježadamy, móžemy ličbu wopytowarjow jenož trochować.“

Piwarnja přeco hišće najwjetši dźěl swojeho kóždolětneho wobrota we wobchodach nadźěła, marketingowy šef rjekny. „Oktoberski swjedźeń pak wužiwamy, zo bychmy swoje piwo jako dźěl vogtlandskeje domizny prezentowali a emocionalnje powyšili.“

Wulki Choćebuski hotel zawru

wutora, 17. septembera 2024 spisane wot:
Powěsć je ludźi šokowała: Hotelowy a kongresowy dom Lindner w Choćebuzu kónc lěta swoje durje zawrje. Něhdźe 50 sobudźěłaćerjow dźěło zhubi. Nawodnistwo domu chce jim pomhać, w druhich hotelach nowe dźěło namakać, kaž zdźělichu. Wyši měšćanosta Tobias Schick rozsud nawodnistwa hotela wobžaruje. Wón njeznjese so z inwesticijemi w druhich hotelach a tež nic z rozmachom w zwisku ze strukturnej změnu, kotryž Choćebuz po jeho słowach tuchwilu dožiwja. Nimo toho haći zawrjeny dom prócowanja města wo dobru městnosć wikow, kongresow a wulkich zarjadowanjow. Hotel ma 189 stwow a wjacore kongresowe žurle. Foto: Michael Helbig

To a tamne (17.09.24)

wutora, 17. septembera 2024 spisane wot:

Na powjazu Bosporus přeprěčił je ekstremny sportowc Jaan Roose z Estniskeje. 32lětny balansowaše 47 mjeńšin dołho 165 metrow wysoko nad mórskej wužinu pola Istanbula. Roose je prěni čłowjek, kiž je přirodny zadźěwk na tute wašnje přewinył. Na wobrazach bě widźeć, kak so sportowc při wětřiku z dołhej žerdźu w ruce bědźi. Hłowny sponsor zarjadowanja je napojowe předewzaće Redbull. Roose bě přewšo zbožowny, wšako je „do stawiznow zašoł“, wón rjekny.

Na wšěch 143 000 pašowanych cigaretow namakali so cłownicy na němsko-pólskej mjezy w awće. Zastojnicy kontrolowachu awto na pomjeznym přechodźe Küstrin-Kietz, zwjazkowa policija zdźěli. 40lětny šofer bě po puću do Berlina. W kófrowej rumnosći awta cigarety ležachu. Přećiwo šoferej su sudniske jednanje cłowneho přeńdźenja dla zahajili.

Torhace rěki škody načinili

póndźela, 16. septembera 2024 spisane wot:

Wulka woda po zliwkach we wjacorych krajach na juhu a wuchodźe

Berlin (dpa/SN). W Čěskej a Pólskej wobaraja so sćěham najwjetšeje wulkeje wody lětstotka. Tež w delnjej Awstriskej je połoženje po sylnych zliwkach kritiske. We wjacorych čłonskich krajach EU su ludźo w zapławjenych kónčinach žiwjenje přisadźili. W Awstriskej je wohnjowy wobornik zemrěł, w Pólskej dalši muž, šesćo w Rumunskej.

Tež na wuchodźe Němskeje staw wody dale přiběra, byrnjež połoženje hižo tak dramatiske njebyło. Dźensa wočakowachu při Łobju w Drježdźanach alarmowy schodźenk 3 (šěsć metrow). Město bě wčera wječor hižo alarmowy schodźenk 2 wukazało. Minjenu nóc bě Łobjo po informacijach centruma za wulku wodu 5,32 metrow docpěło. Normalny staw Łobja wučinja na Drježdźanskim peglu něhdźe dwaj metraj. Při wulkej wodźe lětstotka 2002 bě to 9,40 metrow.

Nabožiny swěta přesćěhane

póndźela, 16. septembera 2024 spisane wot:

Bonn (B/SN). Němscy biskopja starosća so wo sylnje přiběrace přesćěhanje a po­tłóčowanje přisłušnikow rozdźělnych nabožinow na swěće. Augsburgski biskop Bertram Meier: „Jako křesćenjo njemóžemy bědźe woporow přihladować, dokelž rani dostojnosć čłowjeka. Nabožnu swobodu mamy škitać. W prěnim rjedźe je to nadawk stata.“ Zastupjerjo nabožinow sami pak měli so do rozmołwy podać.

Hody w oktobrje postajił

Caracas (B/SN). Prezident Venezuele, mócnar Nicolás Maduro, wozjewi w telewiziji Con Maduro+: „Jako dźak swojemu bojowniskemu ludej postajam z dekretom hody na 1. oktober přesunyć.“ Venezuelska biskopska konferenca kritizuje „politisku instrumentalizaciju hód. Wašnje a termin swjedźenja je wěc cyrkwinskeje awtority. Tole njeměło so za pro­pagandu a wěste politiske wotpohlady wužiwać.“

Na wolerjow słuchać

Podhladneho třělca zajeli

póndźela, 16. septembera 2024 spisane wot:

Washington (dpa/SN). Po pozdatnym atentaće na bywšeho prezidenta USA Donalda Trumpa su zamołwići za wěstotu po informacijach medijow podhladneho identifikowali. Pola zajateho jedna so wo 58lětneho ze zwjazkoweho stata USA North Carolina, kiž bě so naposledk do Hawaii přesydlił. Muž bě so wospjet za to wuprajił, Ukrainu w boju přećiwo Ruskej skutkownišo podpěrować. Muža běchu po wutřělach zajeli. Trump njebě w žanym času chutnje wohroženy.

Lěkarjo stawkowali

Berlin (dpa/SN). Z cyłoněmskim stawkom su lěkarki a lěkarjo na komunalnych klinikach Němskeje dźensa w tuchwilnych tarifowych jednanjach ćišć na dźěłodawarjow zwyšili. Nuzowe zastaranje bě najebać to zaručene. Marburgski zwjazk jako zastupnik přistajenych lěkarjow žada sej za 60 000 lěkarjow mjez druhim 8,5 procentow wjace pjenjez za jedne lěto a zasadnu reformu rjadowanja wo dźěle w změnach.

Wüst napomina Södera

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND