Přećiwo praskotakam

srjeda, 27. apryla 2016 spisane wot:

Špindlerův Mlýn (dpa/SN). Čěska republika chce předań praskotakow přichodnje wobmjezować. Wotpowědnu iniciatiwu je justicny minister Robert Pelikán wčera připowědźił. W Němskej smědźa wobchody praskotaki hakle něšto dnjow do silwestra poskićeć. „Je hódne wo tym rozmyslować, hač nječinimy to podobnje“, rjekny Pelikán. To je jedyn z wu­slědkow dwudnjoweje wuměny nazhonjenjow justicnych ministrow Sakskeje, Bayerskeje, Čěskeje a Pólskeje w Špindlerův Mlýnje. Ilegalne praskotaki z Čěskeje po měnjenju sakskeje justicy nutřkownu wěstotu swobodneho stata chětro wohrožeja. Kriminelni wužiwaja praskotaki, zo bychu awtomaty rozbuchali abo atentaty na ćěkancow skućeli. Hakle njedawno bě policija na raciji přećiwo prawicarskim skupinam wjetše mnóstwa čěskeje pyrotechniki našła.

Dalša tema zetkanja bě bój přećiwo wopojnemu jědej chrystal. Wulki dźěl drogi, kotruž w Němskej předawaja, pochadźa z Čěskeje. Praha je wotpowědne přećiwne naprawy připowědźiła.

Eksprezidenća so hibaja

wutora, 26. apryla 2016 spisane wot:
Waršawa (PŽ/K/SN). „W Pólskej rozsudźeja tuchwilu wo tym, hač wostanje wona demokratiski prawny stat abo hač dóstanu awtoritarne nachilnosće nětčišeho konserwatiwneho knježerstwa přewahu.“ Na tule alternatiwu pokazuja pólskej ludnosći w zjawnym lisće něhdyši prezidenća Lech Wałęsa, Aleksander Kwaśniewski a Bronisław Komorowski kaž tež rjad dalšich­ prjedawšich knježacych politikarjow. Pod titlom „Nawróćmy demokratiske knjejstwo prawa“ je nowina Gazeta Wyborzca zjawny list wozjewiła. W nim kritizuja podpisarjo njedawne antidemokratiske naprawy knježerstwa strony Prawo a sprawnosć (PiS) resp. jeje zapósłancow w sejmje, zbudźace we wukraju wobmyslenja a negatiwne reakcije. „Namołwjamy politikarjow lěhwa knježerstwa, kotrymž zaleži na demokratiskim staće, njewobdźělić so na jeho ničenju“, podpisarjo zjawneho lista apeluja. Zdobom wobroćeja so něhdyše hłowy stata na wobydlerjow, nječakać hač do přichodnych wólbow. Je trjeba zmobilizować pólsku towaršnosć za škit demokratije.

Radšo „srjedźa“

póndźela, 25. apryla 2016 spisane wot:
Bratislava (SŽ/K). Słowakska ludnosć zasadnje njeje ani prozapadnje ani prorusce orientowana. Tole wuchadźa z wobhonjowanja za zjawnym měnjenjom, Słowakskeje atlantiskeje komisije, Instituta za srjedźoeuropsku politiku (ISP) a agentury Focus. 21,1 procent woprašanych je za to, być z wobstatkom zapada, mjeztym zo su 12,3 procenty za zwjazanje z wuchodom. Wjetšina 51,8 procentow wšak sej přeje, zo by Słowakska „mjez nimaj“ stała. Respondenća młodeje generacije (18 do 24 lět) wuprajichu so po 40 procentach za zapad. Za tym prašeni, z kim by Słowakska měła najwuše poćahi hajić, přibližnje 67 procentow wotmołwi: z Čěskej. Za Awstrisku rozsudźi so 37 procentow, za Pólsku 35 proc., za Madźarsku 31,9 proc. a za Němsku 31,6 procentow. Sobustawstwo kraja w EU pod­pěruja nětkole jenož hišće 53,3, procenty wobydlerjow. Porno lětu 2010 je to spad wo nic mjenje hač 15 procentow. Analy­tikar z ISP Milan Niča tónle wuslědk nima­ za wobmyslomny, wobmyslomny pak je trend. Tón wobsteji po jeho mě­njenju w tym, zo po cyłej Europje nahladnosć EU spochi spaduje.

Pólska 1 050. róčnicu załoženja stata swjećiła

Waršawa. Pólska je minjeny kónc tydźenja tři dny z najwšelakorišimi zarjadowanjemi 1 050. róčnicu załoženja pólskeho stata swjećiła. 14. apryla 966 bě so wójwoda Mieszko I. w Poznanju wukřćić dał a tak katolsku wěru tež jako statnu konfesiju přiwzał. Jeho mandźelska Dobrava z Čěskeje bě jeho na to přihotowała.

Nowiny kraja so jara wobšěrnje tutej temje wěnuja. Stawiznarjo ananlyzuja, zo bě Mieszko I. přeswědčeny Słowjan a zo chcyše so ze załoženjom stata tež při­běracej agresiwnej němskej ekspansiji wobróć. Archeologowka Hanna Kóčka-Krenz, dźowka lěta 1966 w Poznanju zemrěteho profesora archeologije serbskeho pochada Woiciecha Kóčki, pokaza na to, zo Mieszko w tym zwisku dokładnje wobkedźbowaše, kak surowje němski markhrabja Gero w bjezposrědnim susodstwje na zapadźe ze słowjanskimi kmjenami wobchadźeše.

Česko ma přećiwnikow

pjatk, 22. apryla 2016 spisane wot:

Praha. Hamtske mjeztym je, zo budźe susodny kraj Česká republika w skrótšenej, móhłrjec praktiskej formje přichodnje rěkać Česko. Po měnjenju wonkowneho ministra Lubomíra Zaoráleka, „njeje přijomne, nima-li kraj jasnje postajene symbole inkluziwnje mjeno“. Tomu su tež po wustawje najwyši ludźo kaž prezident Miloš Zeman a premier Bohuslav Sobotka přihłosowali, po tym zo běchu rěčewědnicy wobkrućili korektnosć mjena Česko a jendźelsce tuž Czechia, kaž ma so to nětko­ pola UNO dokumentować.

Prěnje zeznaće

štwórtk, 21. apryla 2016 spisane wot:
Podstupim (dpa/K/SN). Dwaj dnjej po rozsudźe Vattenfalla, łužisku brunicowu spartu předać čěskej skupinje EPH, staj hospodarskaj ministraj Sakskeje a Braniborskeje ze zastupnikami koncerna prěnju rozmołwu měłoj. „Dźěše při tym wo prěnje zeznaće“, rjekny braniborski ressortowy šef Albrecht Gerber. Ze sakskim kolegu Martinom Duligom (wobaj SPD) ma wón za pozitiwne, zo je nawodnistwo EPH spěšnje kontakt z krajnej politiku pytało. Na prašenje zapósłanca Zelenych Michaela Jungdausa, hač móže krajne knježerstwo tomu zadźěwać, zo zmilinja łužisku brunicu w Čěskej, rjekny Gerber: „Ze zwjazkowym knježerstwom postaramy so wo to, zo łužiske milinarnje přechwatnje njehasnu.“

Chwalba a kritika z Čěskeje

štwórtk, 21. apryla 2016 spisane wot:

Dźiwajo na diskusiju k temje Serbski sejm wozjewi Praski časopis Česko-lu­žický věstník w měrcowskim wudaću dokument, w kotrymž rěka: „Sakske knježerstwo wobzamkny na posedźenju 24. měrca 1949, připóznać ‚Domowinje – zwjazkej Łužiskich Serbow‘ raz zjawnoprawniskeje organizacije.“

Podarmo pytałoj

póndźela, 18. apryla 2016 spisane wot:
Liberec (ČŽ/K). Byrnjež město błócka lazerowe pruhi za swoje sprócniwe pytanje historiskeje „jantaroweje stwy“ z ruskeho Pětrohroda za pinčnymi murjemi Frýdlantskeho hrodu wužiwałoj, njejstaj němskaj slědźerjej Erich Stenzel a Georg Mederer ani próška woneho pokłada nadešłoj. Čěscy eksperća běchu ze wšeho spočatka na to pokazowali, legenda wo tym, zo su Němcy za čas Druheje swětoweje wójny w Leningradźe rubjenu jantarowu stwu swój čas do sudetoněmskeho Friedlanda dowjezli a w tamnišim hrodźe pod zemju zabetonowali, je „hotowa bajka“. Stenzel a Mederer běštaj so na wuprajenja staršeje žony powołałoj, kotraž je tehdy na hrodźe jako kucharka słužiła a z kuchinskich woknow pječa widźała, kak wojacy wehrmachty z nakładnych awtow kisty wotkładuja a do pincy noša. „Z kuchnje móžeš runje do dwora hladać“, wuswětluje zarjadnik hrodu skupinje turistow. Skerje ma so za to, zo běchu tehdy knihi z Berlinskich bibliotekow před bombami chowajo sem přewjezli. Rjadej akcijow pytanja za zhubjenej jantarowej stwu přidruža so Frýdlantska znajmjeńša jako dalša njewunošna.

Dwustronski list Franciskusa pólskej ministerskej prezidentce

Waršawa. Pólska je minjenu njedźelu róčnicu lětadłoweje katastrofy pola Smolenska wopominała, při kotrejž běše 10. apryla 2010 tehdyši statny prezident Lech Kaczyński z 95 wosobinami pólskeho towaršnostneho žiwjenja zahinył. Bě to šesta róčnica tutoho razu, tola prěnja za čas noweho narodnokonserwatiwneho knježerstwa strony Prawo a sprawnosć. Hinak hač minjene lěta, mějachu swjatočnosće tuž charakter oficialneho statneho zarjadowanja.

Debata wo přičinach katastrofy je w tym zwisku w Pólskej znowa wudyriła. Před tydźenjemi bě knježerstwo nowu přepytowansku komisiju wutworiło. Wone při tym tohorunja hinak hač něhdyše narodnoliberalne knježerstwo cyle jasnje z toho wuchadźa, zo bě njezbožo atentat.

„Česko“ nětko oficialnje

pjatk, 15. apryla 2016 spisane wot:
Praha (ČŽ/K). Po zesamostatnjenju wobeju krajow 1991 je so wony pod Tatrami hnydom mjenował Slovensko (Słowakska), mjeztym zo čěski teritorij dotal oficialneho wopřijeća paruje. Wonkowny minister Lubomír Zaorálek nětko namjetuje, Čěskej republice w databazy UNO dać jednosłowne pomjenowanje Česko. K tomu wón praji: „Njeje přijomne, nima-li kraj jasnje postajene symbole, štož tež mjeno kraja nastupa.“ Njejsmy swětej „zamóhli zdźělić, zo wužiwamy w Čěskej repulice skrótšeny wuraz Česko“. W jendźelskej rěči je po jeho měnjenju prawe mjeno Czechia. Tele wopřijeće je do jendźelšćiny přišło z łaćonšćiny, po­dobnje kaž Slovakia za Słowaksku. Přełožki wužiwaja w šěsć oficialnych rěčach UNO – w jendźelšćinje, francošćinje, chinšćinje, rušćinje, španišćinje a arab­šćinje. W słowakšćinje rěka Česko tohorunja Česko, w italšćinje Cechia. Němski ekwiwalent nima po čěskich ekspertach być Tschechei, dokelž maja to wosebje starši ludźo za hanjenje, ale Tschechien. A serbsce? Wot starodawna prajimy dźě Čěska­.

nowostki LND