Nowej přirodnej rezerwataj
Bratislava (SŽ/K/SN). Na wuchodnej Słowakskej nastanjetej z 2 600 hektarow wulkeho Vyhorlatskeho pralěsa a něhdźe 80 hektarow wulkeje podkarpatskeje lěsneje płoniny Rydošová wotsrjedź septembra dwaj nowej přirodnej rezerwataj. To je nětčiše słowakske koaliciske knježerstwo wobzamknyło. Zaměr naprawy je, swojoraznymaj objektomaj přichodnje dospołnje přirodnje so wuwiwać dać a zwěrinu kaž tež rostliny w nimaj škitać.
W mjenowanym pralěsu z wobstatkami prastarych bukow – UNESCO je jón jako přirodne namrěwstwo postajiło – hnězdźitej mjez druhim žadny čorny baćon a dołhowłosata sowa. Zwěrina je z mjedwjedźom, wjelkom, rysom a dalšimi rědkimi žiwochami zastupjena. W Rydošovskim lěsu maja nimo rostlinskich žadnostkow tři biotopy europskeho wuznama. We woběmaj rezerwatomaj njesmědźa přichodnje hižo žane štomy pušćeć. Tež hońtwjerstwo je tam zakazane. Dźěle Vyhorlatskeho pralěsa wobhrodźa přidatnje z groćanym płotom. Minister za wobswět Ján Budaj rjekny, zo je 13 lět trało, doniž njezamó Słowakska swój zawjazk napřećo EU spjelnić.
Wusud Słowakow šokuje
Bratislava (dpa/SN). Brutalne morjenje žurnalista Jána Kuciaka a jeho slubjeneje Martiny Kušniroveje w februaru 2018 bě k masowym protestam wjedło, štož skónčnje knježerstwo powali. Wčera je sudnistwo skućićelow zasudźiło, nic pak nadawkadawarja, předewzaćela Mariána Kočnera a tołmačerku Alenu Zs. Njezadźiwa tuž, zo su Słowacy šokowani a wobkedźbowarjo procesa zludani.
Kuciak bě wo ilegalnych wobchodnistwach předewzaćela Kočnera rozprawjał. Hakle po Kuciakowej smjerći wozjewjena reportaža je korupciju wotkryła, štož měješe směrodajne wuskutki.
Prawiznik swójby Kuciak Daniel Lipšic měnješe hižo do wusuda, zo Kočnera najskerje wuwinuja, a připowědźi, zo tomu spřećiwi. Tež hdyž njeje žanych direktnych dopokazow za złóstnistwo, bu w běhu procesa dosć indirektnych předpołoženych. „Sym wo jeho winje přeswědčeny“, wuzběhny jara znaty prawiznik, kiž swójbu Kuciak darmo zastupuje.
Słowjanska kultura na Morawje
Marek Krawc rozprawja z Prahi za Serbske Nowiny
W susodnej Čěskej móžachu wučerjo póndźelu po šěsć měsacach přestawki pandemije dla skónčnje zaso swojich šulerjow witać, wězo z nahubnikom. Wotnětka płaća tež zaso krućiše škitne naprawy za wšitkich wopytowarjow zjawnych twarjenjow a zarjadow. Na lětanišćach a dwórnišćach, w Praskej metro a we wšěch wobchadnych srědkach je pasažěram znowa zakazane, bjez zakryća za hubu a nós po puću być.
Prezident Zeman operowany
Praha (ČŽ/K/SN). Čěski prezident Miloš Zeman, kiž bě tydźenja njenadźicy znjezbožił a na to so dyrbjał operować dać, je medicinski zasah jara derje přetrał a móžeše so tohodla zaso na swoje lěćne sydło w Lánach wróćić. To zdźěli jeho rěčnik Jiří Ovčáček na Twitteru.
K znjezboženju hłowy stata je po wudawanju přisłušnych sobudźěłaćerjow hrodu na te wašnje dóšło, zo bě prezident po wječornych telewizijnych powěsćach na druhe městno w rumnosći bjez kija šoł a padnywši sej prawu ruku złamał. W Centralnej wojerskej chorowni su jeho hnydom operowali, při čimž zestabilizowachu lěkarjo łamk paže z titanowym šrubom. Bórze po operaciji je Zeman z pomocu nazhoniteho fyzioterapeuta prěnje hojenske zwučowanja přewjesć móhł. W Lánach dóstawa nětko ambulantnu terapiju, kotraž móhła šěsć do wosom tydźenjow trać.
Znjezboženja dla dyrbješe čěski statny prezident swój předwidźany nazymski program změnić. Tak měješe wón na přikład planowane, wčera z mandźelskej Ivanku Južnomorawski wobwod wopytać.
Na wjele blakach protestowali
Wudobywanje brunicy ludźi w Němskej, Čěskej a Pólskej jara zaběra
Liberec/Waršawa (dpa/SN). Sta ludźi z Němskeje, Čěskeje a Pólskeje su wčera přećiwo tomu protestowali, brunicowu jamu w pólskim Turowje powjetšić. Ludźo so boja, zo móhła jama bliske němske a čěske reservoiry wohrozyć. Runje tak starosća so wjace hary a procha dla, zdźěli čěska powěsćowa agentura ČTK. Na pólskej stronje su porno tomu dalši ludźo za rozšěrjenje jamy protestowali.
Pólski energijowy koncern PGE zwurazni, zo brunicowa jama wšitke wobswětowe standardy spjelnja a tysacy dźěłowych městnow w regionje zaruča. Nimo toho je w Čěskej a Němskej hišće wjetšich jamow, PGE argumentuje. Hakle njedawno dósta předewzaće dowolnosć, zo smě ze swojimi aktiwitami hač do lěta 2026 pokročować. PGE chce swoje plany rady hač do lěta 2044 podlěšić a brunicu w jamje dospołnje wudobywać. Přećiwnicy so porno tomu za to zasadźeja, zo jamu w běhu dźesać lět zawru.
Pólska rěči z jednym hłosom
Waršawa reaguje na podawki w susodnej Běłoruskej z jasnym stejišćom
Waršawa. Masowe protesty běłoruskeje opozicije přećiwo prezidentej Aleksanderej Lukašenkej nuzuja pólske knježerstwo, zabrać jasnu poziciju k podawkam w kraju swojeho wuchodneho susoda, z kotrymž zwjazuje Pólsku 418 kilometrow dołha mjeza. Ta je zdobom wuchodna mjeza Europskeje unije. Dotalny poměr mjez Waršawu a Minskom bě bjez wjetšich problemow na „normalnym“ niwowje.
Prezidentske wólby 9. awgusta, masowe protesty přećiwo wuslědkej a pozdatnemu falšowanju a wosebje brutalna reakcija běłoruskeje policije přećiwo měrniwym demonstrantam su połoženje zasadnje změnili.
Z teje přičiny je ministerski prezident Mateusz Morawiecki předwčerawšim, srjedu, wulku konferencu zwołał. Přeprošeni běchu zastupnicy knježerstwa runje tak kaž zapósłancy wšitkich opoziciskich stron pólskeho parlamenta.
Tójšto wupadnyło
Praha (ČŽ/K/SN). Narodne dźiwadło (NDź) Čěskeje stolicy je wšědny dźeń wobmjezowacych naprawow koronowirusoweje pandemije dla dyrbjało 400 předstajenjow wotprajić. Z předatych 80 910 zastupjenkow je wone dotal 73 630 wróćo dóstało. Pjenježnje by wone kupcam zastupjenkow měło 53,3 miliony krónow (ca. 2,02 mio. €) wróćić – mjeztym je jim 51 milionow krónow wupłaćiło. Kaž medije publikuja, je direktor NDź Jan Burian sobudźěłaćerjow składnostnje zahajenja 138. hrajneje sezony wo wobstejnosći informował. Burian zdobom zdźěli, zo dźiwadło wot měrca do kónca junija paruje dochody we wysokosći 121,3 miliony krónow (ca. 4,6 mio. €) a zo móhł so deficit do kónca lěta na 251,8 milionow krónow (ca. 9,6 mio. €) zwyšić. Direktor móžeše pak zdobom wuwjesć: „W juliju je nam ministerstwo kultury ze 117,6 milionami krónow wupomhało, a dokelž je tež planowane spěchowanske dotacije płaćiło, smy gaže a mzdy stajnje płaćić móhli“.
Budget NDź tworja hłownje ze statnych dotacijow. Te běchu loni 880 milionow krónow (ca. 33,5 mio. €) wučinjeli. K tomu bě NDź něhdźe 600 mio. krónow (ca. 23 mio. €) za inwesticije dóstało.
Nowy wonkowny minister Pólskeje
Waršawa (dpa/SN). Dotalny předsyda wonkowneho wuběrka pólskeho parlamenta, Zbigniew Rau, je nowy wonkowny minister kraja. Prezident Andrzej Duda je jeho wčera do zastojnstwa powołał. Podawki w Běłoruskej, wuchodnym susodnym kraju Pólskeje, pokazuja, zo njeje wokomiknje žadyn lochki čas za wonkownu politiku, rjekny Duda wčera we Waršawje. Prezident w tym zwisku zdźěli, zo stanje so dotalny prezident narodneho strowotniskeho fondsa, Adam Niedzielski, z nowym ministrom za strowotnistwo Pólskeje.
65lětny profesor prawnistwa Rau naslěduje Jaceka Czaputowicza, kiž bě minjeny tydźeń wotstupił. Rau je stajnje zaso z chětro konserwatiwnymi nastajenjemi na so skedźbnił. Wot 2015 hač do 2019 bě wón šef zarjadnistwa we wojewódstwje Łódź. Nazymu 2019 zaćahny wón na lisćinje knježaceje PiS jako bjezstronski zapósłanc do parlamenta. We wólbnym boju bě so wón jako wojowar přećiwo lesbam, homo- a biseksualnym a transgenderam (LGBT) profilował. W interneće wón pisaše: „Zadźeržće ideologiju LGBT, zadźeržće ciwilizaciju smjerće!“
Tež lětsa budźe sliwowica
Marek Krawc rozprawja z Prahi za Serbske Nowiny
Sobudźěłaćerjo palencarnje Rudolf Jelínek z Vizovic w Zlínskim wokrjesu započachu minjeny tydźeń zrałe slowki za swoju woblubowanu sliwowicu šćipać. „Hladajo na dešćikojte a chłódne wjedro w smažniku a pražniku rosćechu płody lětsa pomałšo, tohodla zahajichmy žně wo dźesać do štyrnaće dnjow pozdźišo hač loni“, zdźěli Jiří Koňařík, nawoda za ratarsku produkciju, powěsćerni ČTK. Firma plahuje na 50 hektarach 28 družin slowkow. Nimo toho steja palencarni 14 hektarow z wišninami, někotre mjeńše płoniny z malenowcami, rokotnikom a domjacymi wjerjebinami a samo 80 hektarow z aprikozowcami za palenje palenca k dispoziciji. „Bohužel njezešćipachmy lětsa nalětnich zmjerzkow dla ani jednu aprikozu z našich sadowcow. Za to móže so předewzaće znajmjeńša wunoška 600 do 700 tonow slowkow nadźijeć“, rjekny Jiří Koňařík. Porno tomu spušćichu čěscy sadarjo hižo wšu nadźiju na dobre žně, lětsa budźe jenož mało jabłukow a krušwow.
