Donald Trump: You will win!
Kandidat PiS we wólbnym boju sej pomoc prezidenta USA zaručił
Waršawa. Minjeny tydźeń a kónc tydźenja su Polacy zaso marathon swjedźenjow a zarjadowanjow dožiwili, kiž so takle kóžde lěto wospjetuje.
Štwórtk bě tež w susodnym kraju swjedźeń 1. meje. Dźeń po tym wopomnichu Polacy swjatk pólskeje chorhoje. Wšón kraj steji tónle dźeń – mjeztym 20 lět – cyle w znamjenju čerwjeno-běłeje chorhoje, kotraž wšudźe zmawuje. Jenož dźeń po tym wěnuja so ludźo Dnjej wustawy, štož je tohorunja wažny swjedźeń. 3. meja je swobodny dźeń. Přičina je róčnica prěnjeje pólskeje wustawy z lěta 1791, kiž bě zdobom prěnja swojeho razu po wšej Europje a kotraž je hišće dźensa wažny zakład demokratiskich wustawow.
Zelenskyj za pomoc dźakowny
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Pólske ministerstwo za wonkowne naležnosće chce swoju zwadu z Čěskej njejasnosćow hranicy dla skónčnje rozrisać, informowaše pólski dźenik Fakt minjeny kónc tydźenja. Po informacijach z Waršawy běchu w 1950tych lětach mjezu mjez woběmaj krajomaj wopak postajili. Tohodla wobsedźa Češa 368 hektarow wjace, kotrež słušeja poprawom Pólskej. 1992 załožištej wobaj krajej komisiju, kotraž so ze zmylkom zaběraše. W lěće 2005 poskićichu Češa swojim sewjernym susodam financne narunanje, kotrež pak Polacy wotpokazachu. Dźesać lět pozdźišo zestajichu w Praze lisćinu z ležownosćemi za Pólsku, poskitk pak zaso cofnychu. Nowinarjo pólskeje nowiny Fakt su sej nětko wěsći, zo chcedźa so pólscy a čěscy fachowcy hišće raz chutnje z problemom zaběrać a nowu komisiju załožić. Zastupjer wonkowneho ministerstwa we Waršawje měni, zo su wólby do čěskeho sejma nazymu 2025 nowy zadźěwk za rozrisanje konflikta.
Dźeń wuswobodźenja wopominali
Šwikaja płunowy pedal Trumpa
Pólske medije hódnoća prěnje sto dnjow zastojnstwa prezidenta USA
Waršawa. Sto dnjow trajace zastojnstwo prezidenta USA Donalda Trumpa je tež pólskim medijam nastork, na jeho dotalnu bilancu zhladować. Přezjedni sej su, zo je Trump swoju druhu dobu z njesměrnej energiju zahajił. Gazeta Wyborcza tituluje, zo steji wón „z wotmachom na płunowym pedalu“. Jako jeničke „pozitiwne“ wšak medije hódnoća, zo je wjetšinu swojich wólbnych přilubjenjow přesadźił. Wupokazanje ilegalnych migrantow wón runje tak zasakle zwoprawdźa kaž njesměrnje brutalne pušćenja tysacow přistajenych w ministerstwach. Zo při tym kritiske medije šwikajo ze swojich nowinarskich konferencow wuzamkuje, w Pólskej tohorunja registruja. Kritisce pak wobkedźbuja Polacy tež imperialne ambicije, kaž planowane přiswojenje Grönlandskeje abo přizamknjenje Kanady jako 51. zwjazkowy stat USA.
Pokład złotakow namakałoj
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Pjeć wučbnych šćežkow budu čěske a němske pomniki hórnistwa w Rudnych horinach zwjazować. Projekt, kotryž rěka „Šćežka slěbra“, ma zhromadne dźěło na woběmaj bokomaj hranicy spěchować, podšmórny Petr Mikšíček, rěčnik agentury Krušnohoří (Rudne horiny) čěskej nowinarskej agenturje ČTK. Wot lěta 2019 je montanowy region Rudne horiny/Krušnohoří do lisćiny kulturneho herbstwa UNESCO zapisany. 22 objektow reprezentuje najwažniše hórnistwowe kónčiny kaž tež epochi saksko-čěskeho rudneho hórnistwa.
Bamž tež koparjow rady witał
Polacy waža sej žiwjenje a skutkowanje zemrěteho Franciskusa
Waršawa. Smjerć bamža Franciskusa je Polakow překwapiła. Hišće jutrowničku jědźeše wón w swojim papamobilu po Pětrowym naměsće a je so – byrnjež słaby – při woknje wěriwym pokazał. Wšitcy sej myslachu, zo so nawoda katolskeje cyrkwje po dołhim lěkowanju w chorowni zaso wustrowja. Powěsć wo jeho smjerći padny tež do přihotow swjatočneho posedźenja sejma k 1000. róčnicy krónowanja pólskeho krala Bolesława Chrobłeho jutře w Gnieznje njedaloko Poznanja. Prezident Pólskeje Andrzej Duda dyrbi swoje plany změnić a pojědźe z mandźelskej Agatu do Roma na swjatočne chowanje. Přewodźeć budźe jeho nawoda sejma Szymon Hołownia.
Aromunojo – zakomdźene wozrodźenje
We wjacorych krajach balkanskeje połkupy (sewjer Grjekskeje, juh Albanskeje, Sewjerna Makedonska, Bołharska, Rumunska, Serbiska a druhe) namakamy dotal rozbrojeny, mnohim lědma znaty narod Aromunow. Husto su tež Wlachojo, Cincarojo abo Kucowalachojo mjenowani. Woni rěča romanisku rěč, blisku rumunšćinje. Hladajo na jich samostatne historiske wuwiće móžemy Aromunow jako wosebity lud wobhladować. Trochowane podaća wo tučasnej ličbje aromunsce rěčacych su chětro njewěste – najskerje pak směmy přeco hišće wo znajmjeńša 150 000 (wosebje staršich) ludźoch rěčeć.
Politikarjo bamža počesćili
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Bamž Franciskus je so přeco najbóle za njesprawnosć ćerpjacych ludźi zasadźował, pisa čěski premierminister Petr Fiala po smjerći hłowy katolskeje cyrkwje na socialnej platformje X. Franciskus wuprudźowaše čłowjeskosć a pokornosć, podšmórny šef čěskeho knježerstwa, kotremuž bě bamž w juniju 2022 awdiencu poskićił. Za wonkowneho ministra Jana Lipavskeho bě najwyši cyrkwinski dostojnik hłós sobučuća, sprawnosće a nadźije w njewěstym swěće. Andrej Babiš, předsyda najwjetšeje opoziciskeje strony Ano, zwurazni swoje sobužarowanje na platformje X: „Franciskus bě symbol pokornosće, zrozumjenja a čłowjeskosće.“ Podobne słowa napisa čěski prezident Petr Pavel zašłu póndźelu krótko po smjerći pontifeksa. „Za bamža Franciskusa běchu přećelnosć, wěra, pokornosć a zrozumjenje najsylniše hódnoty w njewěstych časach. Je nam inspirěrowace namrěwstwo zawostajił, kiž budźe dale trać“, hódnoći wodźacy politikar.
Wulka debata w małym měsće
Pólska hotuje so na wólby noweho statneho prezidenta
Waršawa. Poslednje tydźenje do prezidentskich wólbow 18. meje w Pólskej su wšo druhe hač wostudłe. Tole bě minjeny pjatk zaso raz widźomne. Tón dźeń bě Waršawski wyši měšćanosta Rafał Trzaskowski – jedyn z cyłkownje 13 kandidatow za zastojnstwo prezidenta – w městačku Końskie njedaloko Częstochowy wólbne bojowe zarjadowanje organizował a k tomu swojeho najwjetšeho kontrahenta Karola Nawrockeho přeprosył. Trzaskowski kandiduje za knježacu Wobydlersku platformu ministerskeho prezidenta Donalda Tuska. Nawrocki ma podpěru něhdy knježaceje narodnokonserwatiwneje strony PiS z Jarosławom Kaczyńskim na čole.
Čěska na Expo 2025
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. W japanskim měsće Osaka zahajichu minjeny kónc tydźenja swětowu wustajeńcu Expo 2025. Tež Čěska prezentuje so w swojim pawiljonje wćipnym wopytowarjam. Twarjenje z drjewa a škleńcy ze swojim spiralojtym witym schodom hnydom napadnje. Při zachodźe prezentuje so čěske wuměłstwo z monumentalnej škleńčanej instalaciju Ronyja Plesla, kotraž rěka „Štomy rostu do njebja“. Druhi magnet je čěska klasiska hudźba, kotraž ma w aziskim kraju wjele přiwisnikow. Kompozicije Smetany, Dvořáka a Janáčeka w Japanskej derje znaja. Ale tež drasta w pawiljonje přistajenych je něšto za wóčko. Modowy designer Jan Černý, kotryž bě hižo čěskich olympionikow w Parisu zwoblěkał, je za swětowu wustajeńcu wosebitu drastu zhotowił. A ta je dźěłanskej drasće jara podobna. „Dźěłanska drasta je w Japanskej tuchwilu wosebje wažna. Moje naćiski za žony a muži jenak wupadaja. Wone su unisex, runje tak kaž to Japanjenjo rady maja“, zdźěli Černý.
