Minister złoži zastojnstwo
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Smě ministerstwo bitcoiny w hódnoće jedneje miliardy krónow wot zasudźeneho skućićela přiwzać? Z tutym prašenjom zaběraja so naši južni susodźa hižo dwě njedźeli. A to, dokelž dowjedźechu tute bitcoiny čěskeho justicneho ministra Pavela Blažeka do chutnych wuskosćow.
Minjeny pjatk popołdnju zdźěli politikar na platformje X, zo bě so po dołhej rozmołwje z premierministrom Petrom Fialu rozsudźił, swoje zastojnstwo złožić. Pavel Blažek bě bitcoiny w hódnoće jedneje miliardy krónow (40 milionow eurow) za swoje ministerstwo wot muža přiwzał, kiž bu 2017 překřiwjenja pjenjez, wobsydstwa ilegalnych brónjow a wikowanja z drogami dla zasudźeny. Hišće zašły štwórtk bě Blažek wšu kritiku wotpokazał, prajo, zo nima přiwzaće financneho dara za ničo njemoralneho a zo njeje so přećiwo zakonjej přešoł. „Čehodla njesměł bywši skućićel chłostajomneho delikta statej něšto darić, takrjec jako narunanje?“, dźiwaše so politikar w čěskim sejmje.
Tusk staji prašenje dowěry
Wuslědk prezidentskich wólbow w Pólskej poražka za knježerstwoweho šefa
Waršawa (dpa/SN). Poražka politiskeho zwjazkarja Rafała Trzaskowskeho w prezidentskich wólbach je ministerskeho prezidenta Donalda Tuska do wuskosćow přinjesła. Wón chcył přichodny čas w parlamenće prašenje dowěry stajić, Tusk wčera wječor w pólskej telewizy rjekny. Wopodstatnjejo wón praji, zo žada sej dźěło knježerstwa z nowym prezidentom Nawrockim „jednotu a zmužitosć“ koalicije třoch stron. Prašenje dowěry ma za to prěni test być. Komentatorojo we Waršawje hižo warnuja, zo móhł konflikt mjez knježerstwom a prezidentom Pólsku do politiskeho chaosa storhnyć.
W rozsudnym kole wólbow wo zastojnstwo prezidenta předwčerawšim, njedźelu, bě wot prawicarsko-konserwatiwneje PiS podpěrowany Nawrocki ze snadnym předskokom před Trzaskowskim dobył. To je tež za ministerskeho prezidenta ćežka poražka. Předsyda PiS Jarosław Kaczyński rjekny, zo je wuslědk prezidentskich wólbow „čerwjena karta“ za knježerstwo Tuska. Wone měło tuž hnydom wotstupić.
Karol Nawrocki wólby dobył
Konserwatiwny kandidat je nowy prezident Pólskeje – Trzaskowski podležał
Waršawa (dpa/SN). Prawicarsko-konserwatiwny kandidat Karol Nawrocki je wólby prezidenta w Pólskej ze snadnym předskokom dobył. Wulke pólske medije kaž Rzeczpospolita a internetny portal onet.pl mějachu jeho dźensa rano za dobyćerja wčerawšeho wothłosowanja a powołachu so při tym na wuslědki wjace hač 99 procentow wšěch wólbnych lokalow.
Politisce njenazhonity Nawrocki je sej po tym w druhim kole wólbow 50,89 procentow hłosow zdobył. Europje přichileny Waršawski wyši měšćanosta Rafał Trzaskowski dósta 49,11 procentow.
Nawrocki je bjezstronski, nastupi pak jako kandidat narodno-konserwatiwneje strony PiS, kotraž je w Pólskej wot lěta 2015 hač do 2023 knježiła. PiS je sej justicu z reformu w dalokej měrje podćisnyła a měješe z teje přičiny trajacu zwadu z europskej komisiju w Brüsselu.
Woprašowanja: Snadny rozdźěl
Čěscy wobornicy do Grjekskeje
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Minjeny pjatk spožči Petr Kulhánek, čěski minister za regionalne wuwiće, wšelakim wulětnišćam nowe myto, kotrež rěka „myto za inspiratiwny pomnik“. Myto ma dwě kategoriji. W prěnjej mytuja wabjacy program w zymje kaž tež turistiske wuwiće městna. Druha kategorija zaběra so z wudźeržliwosću a docpějomnosću wulětnišća.
Cyle wosebite myto dóstachu wobsedźerjo Noveho zámka Libějovice blisko Strakonic za swoje wobnowjenje historiskeho twarjenja z pomocu dobrowólnikow a spěchowanskich srědkow wšelakich kulturnych projektow. Nad mytom prěnjeje kategorije zwjeselichu so zastupjerjo hrodow Blatná, Loučeň, Náměšť na Hané, Loket a Staré Hrady pola Jičína. Z mytom za wudźeržliwosć wuznamjenichu Litomyšl pola Svitavow a Červený Hrádek blisko Příbrama, wilu Stiassni w Brnje, Dolní Vítkovice, muzej za hórnistwo w Ostravje a fabriku Vír blisko Žďára nad Sázavou.
Hłosy třećeho wólby rozsudźa
Prašenje kandidatow za prezidenta Polakow dale pači
Waršawa. Prěnje koło wólbow noweho prezidenta w Pólskej njeje jenož dweju najsylnišeju kandidatow wunjesło – Rafała Trzaskowskeho za knježerstwowu liberalnu Wobydlersku platformu a Karola Nawrockeho za něhdy knježacu konserwatiwnu PiS –, ale ma hišće jara wažneho třećeho dobyćerja. Hladajo na přewšo snadny wotstawk mjez Waršawskim wyšim měšćanostu a dotal lědma znatym zastupjerjom PiS dźe nětko wo hłosy tamnych kandidatow.
Ličba katalanšćinu rěčacych drje stupa, podźěl pak nic
Katalanojo, bydlacy wosebje na wuchodnym přibrjohu Španiskeje, su w konteksće europskich etniskorěčnych mjeńšin chětro unikatni. Wuwzaćna je hižo jich ličba (wokoło sydom milionow). W lěće 1978 docpěchu woni tež njewšědnje wulku měru politiskeje awtonomije a zwoprawdźeja wot toho časa wuspěšnu rěčnu a kulturnu politiku.
Problematiske pak su wot njedawna powšitkownje znate njewuspěšne pospyty Katalanow, wutworić samostatny stat. A wostanjemy-li na ryzy rěčnej runinje, je połoženje tež tule komplikowane. Na teritoriju třoch regionow (Katalanska; Valencija; Baleariske kupy) bydla tam dźě nimo rěčnikow katalanšćiny tež Španičenjo a w přiběracej měrje nowozasydleni imigranća.
Iniciatiwa přećiwo brónjenju
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. Někotre dźesatki wědomostnikow a akademikarjow namołwichu čěske knježerstwo, namakać diplomatiske rozrisanje wojerskich rozestajenjow, město toho, zo inwestuje do brónjow. Zastupjerjo iniciatiwy, kotraž rěka „Vědci proti zbrojení“ (Wědomostnicy přećiwo brónjenju) pisaja w swojim namołwjenju dnja 9. róžownika, zo su tuchwilne kóšty za brónjenje brojenje zjawnych pjenjez. Za nich je diplomatija najlěpši srědk, dobre zwiski mjez statami po wšěm swěće zdźeržeć. Mjez podpisarjemi su mjez druhim imunologa Václav Hořejší, sociologa Jan Kelle kaž tež ekologa Emil Tkadlec. Kritikarjo iniciatiwy warnuja nawopak před strašnym populizmom, informuje nowinarska agentura ČTK.
Čěska je we wójnje Ruskeje přećiwo Ukrainje lěta 2024 z wosebitej iniciatiwu za přidatnu municiju na so skedźbniła. Tak chcyše kraj 800 000 granatow za ukrainsku artileriju wobstarać, kotraž tehdy prózdnych składow dla nuznje municiju trjebaše.
Z wójskom přećiwo mjedwjedźam
Bratislava (dpa/SN). Stajnje zaso dochadźa w Słowakskej k tragiskim zražkam mjez ludźimi a brunymi mjedwjedźemi. Nětko zasadźuje kraj pod Wysokimi Tatrami wójsko, zo by při mjedwjedźowym managemenće pomhało. Knježerstwo w Bratislavje je zasadźenju 50 powołanskich wojakow hač do kónca oktobra přihłosowało. Woni maja pomhać, zwěrjata wuslědźić a wobkedźbować.
Prěni króć běchu wojacy na ležownosći muzeja pod hołym njebjom w Pribylinje na sewjeru čłonskeho kraja EU zasadźeni, při čimž su mjedwjedźa morili. Jeho su z pomocu trutow a kamerow našli, kiž na prudy ćopłoty reaguja. „Technika wójska we wulkej měrje tomu přinošuje, mjedwjedźe wuslědźić a identifikować“, rjekny Filip Kuffa, statny sekretar we wobswětowym ministerstwje.
„Kawalerka w ruce rozbuchnyła“
Afera bydlenja dla wobwliwuje prezidentski wólbny bój w Pólskej
Waršawa. Mało dnjow do wólbow noweho prezidenta debatuja Polacy wo aferje, kotraž móhła na škodu kandidata něhdy knježaceje strony Prawo a sprawnosć (PiS) Karola Nawrockeho być.
W Pólskej je z wašnjom, zo kandidaća za zastojnstwo prezidenta – cyłkownje 13 jich zajutřišim, njedźelu, nastupi – tež swoje cyle wosobinske wobstejnosće zjawnje wotkrywaja. Tak dyrbja sprawnje rjec, kelko pjenjez na swojim konće maja a što hewak hišće wšitko wobsedźa. Tak je kandidat knježaceje Wobydlerskeje platformy, Waršawski měšćanosta Rafał Trzaskowski, přeradźił, zo priwatnje dźesać lět stare awto wužiwa. Ludźo chcychu tež wědźeć, kelko bydlenjow kóždy z kandidatow ma. Kandidat PiS Nawrocki twjerdźeše, zo je přewšo skromny čłowjek a zo ma, kaž kóždy normalny Polak, jeničke bydlenje. Žurnalisća pak spěšnje wuslědźichu, zo tomu tak njeje a zo ma tón hišće dalše bydlenje w Gdańsku. Tele „misnjenje“ wšak njeby žadyn skandal było, njeby-li so wukopało, kak je Nawrocki k bydlenju přišoł.
