Wobydlerstwo snadnje přibyło
Praha (ČŽ/K/SN). Čěska je w prěnim połlěće 2020 wo 5 200 ludźi rozrostła a ma nětko 10,699 milionow wobydlerjow. Přibytk je hladajcy snadniši hač loni w samsnym času, kaž wuchadźa z wozjewjenja Čěskeho statistiskeho zarjada (ČSÚ). Jako hłownej přičinje słabšeho přirosta ČSÚ mjenuje, zo je jónu mjenje migrantow přišło a zdruha wjace ludźi zemrěło, hač dźěći so narodźiło.
Z wukraja je so wot januara hač do junija 26 000 ludźi do Čěskeje přesydliło, 5 700 mjenje hač loni w tych měsacach. Na tamnej stronje je wjace čěskich staćanow wupućowało – cyłkownje wopušći ródny kraj 18 000 wosobow, 7 000 wjac hač loni w prěnim połlěće. Zemrěło je wot spočatka wulkeho róžka hač do kónca smažnika přibližnje 56 900 ludźi, 245 mjenje hač w prěnim połlěće 2019. Za tón čas narodźi so 55 800 hólčkow a holčkow, štož wšak je porno lońšemu nimale 1 900 mjenje.
Nic naposledk su razne naprawy přećiwo rozšěrjenju koronawirusa wuskutkowali, zo bě w prěnim połlěće jara mało zmandźelenjow. Zdobom pak je tež k tójšto mjenje rozwodam dochadźało.
„Prezidentka“ w Pólskej witana
Jasny signal solidarity z Waršawy na dobro Běłoruskeje opozicije
Waršawa. W Karpaczu na juhozapadźe Pólskeje je so wčera skónčiła mjezynarodna hospodarska konferenca srjedźo- a wuchodoeuropskich krajow. Politikarjo kaž tež zastupnicy hospodarstwa a wědomosće debatowachu tónkróć wo temje „Kak wupada Europa po koronawirusu?“ Minjene lěta bě so forum stajnje w juhopólskej Krynicy wotměwał. Mjeztym pak słuša kónčina k regionam z najwjace padami koronawirusa. Tuž so zamołwići rozsudźichu do Karpacza so wuwinyć, hdźež steji najwjetši hotel Pólskeje „Gołębiewski“. Konferenca skónči so ze zhromadnym wulětom wšěch 2 000 wobdźělnikow na Sněžku, najwyšu horu Kyrkonošow.
Hotowa sensacija na konferency bě wopyt wodźaceje zastupnicy běłoruskeje opozicije Swjetlany Tichanowskeje, kotraž je tuchwilu w litawskim eksilu. Zamołwići počesćichu ju z wosebitym mytom foruma, kotrež spožčeja cyle wurjadnym wosobinam.
Nahubnik zaso winowatosć
Praha (ČŽ/K/SN). Wot wčerawšeho štwórtka wobsteji po cyłej Čěskej winowatosć, znutřka twarjenjow nahubnik měć. Wužiwać dyrbja jón tež w předewzaćach, w kotrychž so trěbny wotstawk mjez wosobami njeda dodźeržeć. W towaršnych rumnosćach šulow je nahubnik tohorunja trěbny, w rjadownjach nic. Dotal bě w Čěskej trjeba, nahubnik jenož w regionalnym wobchadźe, na zarjadach a we wobchodach měć.
Praske ministerstwo strowotnistwa bě nowe naprawy wukazało, po tym zo dochadźeše w kraju nimale wšědnje k nowym rekordam natyknjenjow z koronawirusom. Hdyž bě pjatk tydźenja rekord 796 nowonatyknjenjow wob dźeń wučinjał, „skoči“ tón naslědnu wutoru njejapcy na 1 164 nowych padow, a wčera měješe jich z 1 382 nowoinfekcijemi jasnje wjace. Najhórša je situacija nastupajo natyknjenja w Praze samej. Tam bě minjeny tydźeń 96 schorjenjow na 100 000 wobydlerjow. Němska a Belgiska stej Prahu tohodla do „čerwjeneje lisćiny“ rizikowych městow zastopnjowałoj. Po słowach premiera Andreja Babiša čaka na Čěsku „horca“ nazyma.
„Wusud je rana, kiž sćežka zažije“
Bratislava (SŽ/K/SN). Jako předsydka specialneho sudnistwa w naležnosći zamordowanja nowinarja Jána Kuciaka a jeho njewjesty Martiny Kušniroveje lětsa 31. julija wozjewi, zo wozjewjenje wusuda z 5. awgusta na 3. september přesunu, su ludźo nastupajo pochłostanje zbywacych třoch wobskorženych wšo móžne wočakowali. Wosebje razniše pokuty, běchu dźě pječa nowe dopokazy jich winy nadešli. Bjez dźiwa tuž, zo nětko wozjewjeny rozsud z wuwinowanjom dweju sobu najbóle poćeženeju akterow – předewzaćela Mariana Kočnera a jeho pomocnicy Aleny Zsuzsoveje – zawostaja njezrozumjenje a wjele prašenjow. Najbóle zludani su starši woporow njeskutka. Nan zatřěleneho nowinarja Jozef Kuciak rjekny, zo je wuwinowanje Kočnera jeho zmotało. Mać njewjesty nowinarja Zlatica Kušnirová zludana jěrje přispomni: „Našej dźěsći stej w rowje, a Kočner so směje.“
Zrudźaca powěsć a šmjatańcy
Marek Krawc rozprawja z čěskeje stolicy za Serbske Nowiny
Zrudźaca powěsć wo smjerći swětoznateho režisera a dźiwadźelnika Jiříja Menzela rozšěrja so po cyłej Čěskej. 82lětny přewšo woblubowany Praski wuměłc je 5. požnjenca po ćežkej chorosći w kruhu swójbnych zemrěł. Menzel słušeše k hłownym wosobinam noweje žołmy čěskosłowakskeho filma. Za komediju „Ostře sledované vlaky“ (Lubosć po jězbnym planje) spožčichu jemu 1966 Oscara za najlěpši wukrajny přinošk. Nawjerćał je hišće dalše komedije, na př. „Obsluhoval jsem anglického krále“ (Posłužował sym jendźelskeho krala) z Juliju Jentsch a Oldřichom Kaiserom, kotraž žněješe po cyłym swěće wulki wuspěch.
Wirus postupuje
Praha (ČŽ/K/SN). Wot wudyrjenja koronapandemije w Čěskej republice spočatk měrca je so hač do 2. septembra w susodnym kraju 26 269 ludźi z wirusom natyknyło. To wuchadźa z aktualneje analyzy Praskeho ministerstwa za strowotnistwo. Něhdźe 19 000 z nich je so zaso wustrowiło a přibližnje 500 schorjenych zemrěło.
Přemóžaca wjetšina z wirusom natyknjenych sej ze swojim imunowym systemom sama radu da, ministerstwo strowotnistwa konstatuje, přispomnja wšak, zo je minjeny čas přiběrała ličba tych, kotřiž dyrbja schorjenja dla do chorownje. W poměrnje krótkim času bě jich 166, štož je wot 22. meje najwjetša ličba. Najwjetši přirost natyknjenja z wirusom ma tuchwilu Hodonínski region – na 100 000 wobydlerjow maja tam 66 koronapadow, slěduje Praha ze 46 padami na 100 000 wobydlerjow. Wotsrjedź zańdźeneho tydźenja je ličba natyknjenych w Čěskej rekordnje přibyła – minjenu srjedu wo 649, štwórtk wo 680 a pjatk samo wo nimale 700 padow.
Hladajo na přerěznu ličbu wobydlerjow přetrjechja Čěska wšitke susodne kraje, potajkim Słowaksku, Němsku a Pólsku.
Nowej přirodnej rezerwataj
Bratislava (SŽ/K/SN). Na wuchodnej Słowakskej nastanjetej z 2 600 hektarow wulkeho Vyhorlatskeho pralěsa a něhdźe 80 hektarow wulkeje podkarpatskeje lěsneje płoniny Rydošová wotsrjedź septembra dwaj nowej přirodnej rezerwataj. To je nětčiše słowakske koaliciske knježerstwo wobzamknyło. Zaměr naprawy je, swojoraznymaj objektomaj přichodnje dospołnje přirodnje so wuwiwać dać a zwěrinu kaž tež rostliny w nimaj škitać.
W mjenowanym pralěsu z wobstatkami prastarych bukow – UNESCO je jón jako přirodne namrěwstwo postajiło – hnězdźitej mjez druhim žadny čorny baćon a dołhowłosata sowa. Zwěrina je z mjedwjedźom, wjelkom, rysom a dalšimi rědkimi žiwochami zastupjena. W Rydošovskim lěsu maja nimo rostlinskich žadnostkow tři biotopy europskeho wuznama. We woběmaj rezerwatomaj njesmědźa přichodnje hižo žane štomy pušćeć. Tež hońtwjerstwo je tam zakazane. Dźěle Vyhorlatskeho pralěsa wobhrodźa přidatnje z groćanym płotom. Minister za wobswět Ján Budaj rjekny, zo je 13 lět trało, doniž njezamó Słowakska swój zawjazk napřećo EU spjelnić.
Wusud Słowakow šokuje
Bratislava (dpa/SN). Brutalne morjenje žurnalista Jána Kuciaka a jeho slubjeneje Martiny Kušniroveje w februaru 2018 bě k masowym protestam wjedło, štož skónčnje knježerstwo powali. Wčera je sudnistwo skućićelow zasudźiło, nic pak nadawkadawarja, předewzaćela Mariána Kočnera a tołmačerku Alenu Zs. Njezadźiwa tuž, zo su Słowacy šokowani a wobkedźbowarjo procesa zludani.
Kuciak bě wo ilegalnych wobchodnistwach předewzaćela Kočnera rozprawjał. Hakle po Kuciakowej smjerći wozjewjena reportaža je korupciju wotkryła, štož měješe směrodajne wuskutki.
Prawiznik swójby Kuciak Daniel Lipšic měnješe hižo do wusuda, zo Kočnera najskerje wuwinuja, a připowědźi, zo tomu spřećiwi. Tež hdyž njeje žanych direktnych dopokazow za złóstnistwo, bu w běhu procesa dosć indirektnych předpołoženych. „Sym wo jeho winje přeswědčeny“, wuzběhny jara znaty prawiznik, kiž swójbu Kuciak darmo zastupuje.
Słowjanska kultura na Morawje
Marek Krawc rozprawja z Prahi za Serbske Nowiny
W susodnej Čěskej móžachu wučerjo póndźelu po šěsć měsacach přestawki pandemije dla skónčnje zaso swojich šulerjow witać, wězo z nahubnikom. Wotnětka płaća tež zaso krućiše škitne naprawy za wšitkich wopytowarjow zjawnych twarjenjow a zarjadow. Na lětanišćach a dwórnišćach, w Praskej metro a we wšěch wobchadnych srědkach je pasažěram znowa zakazane, bjez zakryća za hubu a nós po puću być.
Prezident Zeman operowany
Praha (ČŽ/K/SN). Čěski prezident Miloš Zeman, kiž bě tydźenja njenadźicy znjezbožił a na to so dyrbjał operować dać, je medicinski zasah jara derje přetrał a móžeše so tohodla zaso na swoje lěćne sydło w Lánach wróćić. To zdźěli jeho rěčnik Jiří Ovčáček na Twitteru.
K znjezboženju hłowy stata je po wudawanju přisłušnych sobudźěłaćerjow hrodu na te wašnje dóšło, zo bě prezident po wječornych telewizijnych powěsćach na druhe městno w rumnosći bjez kija šoł a padnywši sej prawu ruku złamał. W Centralnej wojerskej chorowni su jeho hnydom operowali, při čimž zestabilizowachu lěkarjo łamk paže z titanowym šrubom. Bórze po operaciji je Zeman z pomocu nazhoniteho fyzioterapeuta prěnje hojenske zwučowanja přewjesć móhł. W Lánach dóstawa nětko ambulantnu terapiju, kotraž móhła šěsć do wosom tydźenjow trać.
Znjezboženja dla dyrbješe čěski statny prezident swój předwidźany nazymski program změnić. Tak měješe wón na přikład planowane, wčera z mandźelskej Ivanku Južnomorawski wobwod wopytać.
