Waršawa. Mjez mnohimi róčnicami, kotrež Polacy kóždolětnje wopominaja, je jedna wosebje wusahowaca a hłuboke začuća zbudźaca: Róčnica zahajenja Waršawskeho zběžka 1. awgusta. Tón dźeń běchu so w lěće 1944 wojowarjo spjećowanskeho hibanja we Waršawje na přikaz pólskeho eksiloweho knježerstwa w Londonje přećiwo němskim okupantam pozběhnyli. Bój traješe 63 dnjow hač do 3. oktobra a skónči so tragisce: Němska Wehrmachta reagowaše přewšo brutalnje a mori wjace hac 20 000 wojowarjow a na wšě 200 000 ciwilistow. Waršawu po tym dospołnje zničichu. Wšudźe w pólskej stolicy hišće dźensa na tehdyše podawki skedźbnjeja, hač z pomnikami abo wopomnjenskimi taflemi. Na nich je napisane, kelko ludźi je na tutym městnje zahinyło abo što je so tam stało.
Hřensko (dpa/SN). Wojowanja přećiwo lěsnemu wohenjej w čěskim narodnym parku Čěska Šwica płaća wjacore milionow eurow. Wón liči z wudawkami jeničce za zasadźenske mocy wšědnje něhdźe 15 do 20 milionow krónow, rjekny generalny direktor čěskeje wohnjoweje wobory, Vladimír Vlcek, wčera w Praze. Přeličene je to 600 000 do 800 000 eurow. Při tym njejsu kóšty za logistiku ani hišće wobkedźbowane.
Dale je w kónčinach lěsneho wohenja wjace hač tysac wohnjowych wobornikow zasadźenych, zo bychu žehlace so hnězda wuslědźili a hašeli. Nimo toho su pjeć helikopterow a wjacore hašenske lětadła na městnje. Přestrjeń wohnišća móžachu mjeztym wot 1060 na 498 hektarow pomjeńšić.
Wot póndźele wječora je woheń oficialnje pod kontrolu. Tón bě před połdra tydźenjom wudyrił a so spěšnje na susodny němski narodny park Sakska Šwica rozpřestrěł. Lěsny woheń zastopnjuja mjeztym jako najwjetši w stawiznach Čěskeje. Tež na němskim boku dale přećiwo wohenjam wojuja, kotrež na wjacorych městnach stajnje zaso nastawaja.
Praha (dpa/SN). Čěska chce priwatnym domjacnosćam hladajo na kóšty energije pod pažu přimnyć. Prezident Miloš Zeman je póndźelu wotpowědny zakoń – z nim chcedźa energijowe płaćizny za priwatnikow znižić – podpisał, kotryž běštej wobě komorje parlamenta schwaliłoj. Tak mjenowany potuńšeny tarif ma najprjedy raz za čas bližaceje so tepjenskeje sezony wot spočatka oktobra 2022 hač do kónca měrca 2023 płaćić. Nadrobnosće chce knježerstwo hač do kónca měsaca z postajenjom rjadować. Liča z tym, zo kabinet w prěnim kroku wjace hač miliardu eurow přewostaji, zo bychu zličbowanki za milinu, płun a tepjenje wo krutu sumu znižili. Chcedźa fleksibelnje reagować, rjekny minister za industriju a wikowanje Jozef Síkela.
Energijowe kóšty su wot spočatka ruskeje wójny přećiwo Ukrainje drastisce rozrostli. We w meji wozjewjenym woprašowanju slědźerskeje agentury Stem/Mark skoržeše 73 procentow woprašanych, zo knježerstwo w Praze wobydlerjam hladajo na podróšenje energije dosć njepomha. Na naprašowanju wobdźěli so wjace hač 700 ludźi.
Waršawa. Pólske medije su wopyt předsydy CDU a frakciskeho předsydy CDU/CSU w Němskim zwjazkowym sejmje Friedricha Merza we Waršawje dokładnje sćěhowali a wo tym rozprawjeja. Merz bě předwčerawšim, srjedu, do pólskeje stolicy dojěł. Tam zetka so jeho delegacija ze zastupnikami knježaceje narodnokonserwatiwneje strony PiS a z jeje předsydu Jarosławom Kaczyńskim. Tón wuži składnosć Merza na wjele diskutowanu temu reparacijow Němskeje za načinjene škody w Druhej swětowej wójnje narěčeć. Merz – wočiwidnje na to přihotowany – jemu znapřećiwi, zo njewidźi w tym prašenju žadyn prawniski zakład. Město toho móhł sej předstajić, zo zwoprawdźitej Němska a Pólska zhromadne projekty, na přikład wěstotu nastupajo. Scyła je Merz za to, zo wobaj krajej do přichoda hladatej, město toho zo so ze zašłosću poćežujetej, „hdźež tak a tak žanoho dorozumjenja njeje“.
Praha/Bratislava (dpa/SN). Jednanja mjez Němskej a Čěskej wo wuměnje tankow k podpěrje Ukrainy steja po wuprajenjach wonkowneje ministerki Annaleny Baerbock w poslednjej fazy. Tole rjekny politikarka Zelenych wčera po zetkanju ze swojim čěskim kolegu Janom Lipavskim w Praze. Z wida wonkowneje ministerki móhło dojednanje druhim krajam z přikładom być.
Němska bě so hižo w meji z knježerstwom w Praze na to dojednała, čěskemu wójsku za dodawanje 20 tankow sowjetskeho typa T-72 Ukrainje 15 němskich tankow Leopard 2 přewostajić. Jednanja wo nadrobnosćach pak njejsu hišće wotzamknjene. Tanki chcedźa ze składow industrije wzać.
Myslička wuměny tankow bě krótko po zahajenju wójny Ruskeje přećiwo Ukrainje nastała. Zaměr bě, Ukrainu spěšnje z ćežkimi brónjemi zastarać. K tomu jednachu z Pólskej, Grjekskej, Čěskej a ze Słowjenskej a Słowakskej. Kónc tydźenja dyrbješe Baerbock přiznać, zo jednanja tak spěšnje njepokročuja kaž myslene.
Waršawa. Jarosław Kaczyński, nawoda knježaceje narodno-konserwatiwneje strony Prawo a sprawnosć (PiS) a bywši wicepremier w knježerstwje a jako tajki zamołwity za wěstotne naležnosće, so tele dny za swoju stronu runjewon wopruje. Čini to ze zaměrom, wólby parlamenta 2023 třeći króć za sobu dobyć a tak dalše štyri lěta knježić móc. Mjeztym dwaj měsacaj wón po kraju jězdźi a so ze swojimi přiwisnikami zetkawa. Zarjadowanja – zwjetša w mjeńšich městach – wotměwaja stajnje po samsnym mustrje. Přistup na žurle maja jenož prošeni a do toho přizjewjeni hosćo, kiž dyrbja wěstotne pruwowanje wobstać. Přećiwnicy Kaczyńskeho su wuzamknjeni. Su-li ze swojimi hesłami a parolemi „přeagresiwni“, skazaja škitarjo nawody PiS policiju, kotraž demonstracije – kaž njedawno w Płocku – ze sylzopłunom rozpušća.
Praha. Tež w Čěskej bědźa so ludźo wot minjeneje wutory z horcotu. Dobra přičina to swój dowolowy čas na jednym z wjele campingownišćow w susodnym kraju přežiwić. Hdy njebychu jenož płaćizny tak wysoke byli …
Małe točene piwo za 40 krónow (1,50 eurow), ćopła kołbaska za 80 kč (3 eura) a pječeny twarožk z pomfritkami a kečupom za 200 krónow (7,70 eurow) – to su aktualne płaćizny na čěskich campingownišćach. „Milina a žiwidła su dźeń a dróše, tohodla dyrbimy sej wot našich hosći wjace pjenjez za přenocowanje a jědźe žadać“, wusprawnjeja so wobhospodarjo woblubowanych wočerstwjenišćow.
Miroslav Dlouhý, šef campingownišća při jězoru Velké Dářko blisko města Žďara nad Sázavou wobžaruje, zo ludźo lětsa mjenje konsumuja. „Nimaja prawdźepodobnje dosć pjenjez. W sezonach do koronapandemije su sej dowolnicy wječor často hač do pjeć točenych piwow skazali. Dźensa smy dźakowni, hdyž popřeja sej dwě.“ Ale nic jenož žiwidła su dróše, tež nastupajo popłatki za přenocowanje dyrbja hosćo hłubšo do swojich kapsow přimnyć.
Waršawa. Pólska steji po ruskim wojerskim nadpadźe kruće a solidarnje poboku Ukrainy. Přiwšěm ćerpja Polacy hłubokeje historiskeje rany dla, kotruž kóžde lěto 11. julija wopominaja: masaker ukrainskich nacionalistow na Polakach 1943 a 1944 we Wołyńskej kónčinje na zapadźe dźensnišeje Ukrainy. Do spočatka Druheje swětoweje wójny bě Wołyń region, w kotrymž bydleštej dwaj milionaj Polakow a Ukrainjanow.
Hłowny winik masakrow bě ukrainski nacionalist Stepan Bandera. Wón sonješe wo samostatnej Ukrainje bjez Polakow a Židow. Spočatnje załoži wón organizaciju ukrainskich nacionalistow OUN. Na jeje zakładźe nastaji Bandera wobrónjenu milicu UPA – ukrainsku partizansku armeju –, kotraž měješe „etniske wučisćenja“ přewjesć. Partizanojo morichu pod dohladom němskich okupantow wšěch „Njeukrainjanow“.