Róčnica hłubokich začućow

pjatk, 05. awgusta 2022 spisane wot:

Polacy spočatk Waršawskeho zběžka před 78 lětami wopominali

Waršawa. Mjez mnohimi róčnicami, kotrež Polacy kóždolětnje wopominaja, je jedna wosebje wusahowaca a hłuboke začuća zbudźaca: Róčnica zahajenja Waršawskeho zběžka 1. awgusta. Tón dźeń běchu so w lěće 1944 wojowarjo spjećowanskeho hibanja we Waršawje na přikaz pólskeho eksiloweho knježerstwa w Londonje přećiwo němskim okupantam pozběhnyli. Bój traješe 63 dnjow hač do 3. oktobra a skónči so tragisce: Němska Wehrmachta reagowaše přewšo brutalnje a mori wjace hac 20 000 wojowarjow a na wšě 200 000 ciwilistow. Waršawu po tym dospołnje zničichu. Wšudźe w pólskej stolicy hišće dźensa na tehdyše podawki skedźbnjeja, hač z pomnikami abo wopomnjenskimi taflemi. Na nich je napisane, kelko ludźi je na tutym městnje zahinyło abo što je so tam stało.

Lěsny woheń płaći miliony

štwórtk, 04. awgusta 2022 spisane wot:

Hřensko (dpa/SN). Wojowanja přećiwo lěsnemu wohenjej w čěskim narodnym parku Čěska Šwica płaća wjacore milionow eurow. Wón liči z wudawkami jeničce za zasadźenske mocy wšědnje něhdźe 15 do 20 milionow krónow, rjekny generalny direktor čěskeje wohnjoweje wobory, Vladimír Vlcek, wčera w Praze. Přeličene je to 600 000 do 800 000 eurow. Při tym njejsu kóšty za logistiku ani hišće wobkedźbowane.

Dale je w kónčinach lěsneho wohenja wjace hač tysac wohnjowych wobornikow zasadźenych, zo bychu žehlace so hnězda wuslědźili a hašeli. Nimo toho su pjeć helikopterow a wjacore hašenske lětadła na městnje. Přestrjeń wohnišća móžachu mjeztym wot 1060 na 498 hektarow pomjeńšić.

Wot póndźele wječora je woheń oficialnje pod kontrolu. Tón bě před połdra tydźenjom wudyrił a so spěšnje na susodny němski narodny park Sakska Šwica rozpřestrěł. Lěsny woheń zastopnjuja mjeztym jako najwjetši w stawiznach Čěskeje. Tež na němskim boku dale přećiwo wohenjam wojuja, kotrež na wjacorych městnach stajnje zaso nastawaja.

Čěska chce ludźom pomhać

srjeda, 03. awgusta 2022 spisane wot:

Praha (dpa/SN). Čěska chce priwatnym domjacnosćam hladajo na kóšty energije pod pažu přimnyć. Prezident Miloš Zeman je póndźelu wotpowědny zakoń – z nim chcedźa energijowe płaćizny za priwatnikow znižić – podpisał, kotryž běštej wobě komorje parlamenta schwaliłoj. Tak mjenowany potuńšeny tarif ma najprjedy raz za čas bližaceje so tepjenskeje sezony wot spočatka oktobra 2022 hač do kónca měrca 2023 płaćić. Nadrobnosće chce knježerstwo hač do kónca měsaca z postajenjom rjadować. Liča z tym, zo kabinet w prěnim kroku wjace hač miliardu eurow přewostaji, zo bychu zličbowanki za milinu, płun a tepjenje wo krutu sumu znižili. Chcedźa fleksibelnje reagować, rjekny minister za industriju a wikowanje Jozef Síkela.

Energijowe kóšty su wot spočatka ruskeje wójny přećiwo Ukrainje drastisce rozrostli. We w meji wozjewjenym woprašowanju slědźerskeje agentury Stem/Mark skoržeše 73 procentow woprašanych, zo knježerstwo w Praze wobydlerjam hladajo na podróšenje energije dosć njepomha. Na naprašowanju wobdźěli so wjace hač 700 ludźi.

Merz reparacije wotpokazał

pjatk, 29. julija 2022 spisane wot:

Předsyda CDU na wopyće we Waršawje – Pólska skaza brónje w Južnej Koreji

Waršawa. Pólske medije su wopyt předsydy CDU a frakciskeho předsydy CDU/CSU w Němskim zwjazkowym sejmje Friedricha Merza we Waršawje dokładnje sćěhowali a wo tym rozprawjeja. Merz bě předwčerawšim, srjedu, do pólskeje sto­licy dojěł. Tam zetka so jeho delegacija ze zastupnikami knježaceje narodnokonserwatiwneje strony PiS a z jeje předsydu Jarosławom Kaczyńskim. Tón wuži składnosć Merza na wjele diskutowanu temu reparacijow Němskeje za načinjene škody w Druhej swětowej wójnje narěčeć. Merz – wočiwidnje na to přihotowany – jemu znapřećiwi, zo njewidźi w tym prašenju žadyn prawniski zakład. Město toho móhł sej předstajić, zo zwoprawdźitej Němska a Pólska zhromadne projekty, na přikład wěstotu nastupajo. Scyła je Merz za to, zo wobaj krajej do přichoda hladatej, město toho zo so ze zašłosću poćežujetej, „hdźež tak a tak žanoho dorozumjenja njeje“.

Baerbock w Praze a Bratislavje

srjeda, 27. julija 2022 spisane wot:

Jednanja wo wuměnje tankow na dobro Ukrainy so nachileja

Praha/Bratislava (dpa/SN). Jednanja mjez Němskej a Čěskej wo wuměnje tankow k podpěrje Ukrainy steja po wuprajenjach wonkowneje ministerki Annaleny Baerbock w poslednjej fazy. Tole rjekny politikarka Zelenych wčera po zetkanju ze swojim čěskim kolegu Janom Lipavskim w Praze. Z wida wonkowneje ministerki móhło dojednanje druhim krajam z přikładom być.

Němska bě so hižo w meji z knježerstwom w Praze na to dojednała, čěskemu wójsku za dodawanje 20 tankow sowjetskeho typa T-72 Ukrainje 15 němskich tankow Leopard 2 přewostajić. Jednanja wo nadrobnosćach pak njejsu hišće wotzamknjene. Tanki chcedźa ze składow industrije wzać.

Myslička wuměny tankow bě krótko po zahajenju wójny Ruskeje přećiwo Ukrainje nastała. Zaměr bě, Ukrainu spěšnje z ćežkimi brónjemi zastarać. K tomu jednachu z Pólskej, Grjekskej, Čěskej a ze Słowjenskej a Słowakskej. Kónc tydźenja dyrbješe Baerbock při­znać, zo jednanja tak spěšnje njepo­kročuja kaž myslene.

Miliardy eurow wot Němskeje

pjatk, 22. julija 2022 spisane wot:

Nawoda PiS Jarosław Kaczyński wobstawa na wotškódnjenjach za Pólsku

Waršawa. Jarosław Kaczyński, nawoda knježaceje narodno-konserwatiwneje strony Prawo a sprawnosć (PiS) a bywši wicepremier w knježerstwje a jako tajki zamołwity za wěstotne naležnosće, so tele dny za swoju stronu runjewon wopruje. Čini to ze zaměrom, wólby parlamenta 2023 třeći króć za sobu dobyć a tak dalše štyri lěta knježić móc. Mjeztym dwaj měsacaj wón po kraju jězdźi a so ze swojimi přiwisnikami zetkawa. Zarjadowanja – zwjetša w mjeńšich městach – wotměwaja stajnje po samsnym mustrje. Přistup na žurle maja jenož prošeni a do toho přizjewjeni hosćo, kiž dyrbja wěstotne pruwowanje wobstać. Přećiwnicy Ka­czyńskeho su wuzamknjeni. Su-li ze swo­jimi hesłami a parolemi „přeagresiwni“, skazaja škitarjo nawody PiS policiju, ­kotraž demonstracije – kaž njedawno w Płocku – ze sylzopłunom rozpušća.

Čěska policija dale kontroluje

pjatk, 22. julija 2022 spisane wot:
Ústí nad Labem (dpa/SN). Čěscy cłownicy chcedźa tež w lětnim dowolowym času šoferow přesćěhować, kotřiž njejsu sej za wužiwanje awtodróhow kraja žanu elektronisku wignetu kupili. Wot 1. julija su na awtodróze D8 w Ústeckím kraju 92 šoferow bjez wignety lepili. To je rěčnik cłowneho zarjada w Ústíju nad Labem zdźělił. Awtodróha D8 zwjazuje Drježdźany z Prahu. Prěnje šěsć měsacow lěta su cłownicy Ústeckeho kraja po swójskich informacijach 1 036 „hrěšnikow“ zwěsćili. To bě nimale dwójce telko kaž w samsnym času minjeneho lěta, jako bě koronapandemije dla mjenje na­dróžneho wobchada. Pokuta wučinja při hnydomnym zapłaćenju hač do 5 000 krónow (něhdźe 200 eurow). Po zarjadniskim puću zwyša so popłatki na hač do 20 000 krónow (800 eurow). Lěta 2021 zawjedźena elektroniska karta zastojnikam dźěło čujomnje wolóža. Woni trjebaja čisłowu tafličku jenož hišće z datowej banku přirunać, do kotrejež kóždeho kupca wignety zapisaja. Dotal dyrbjachu policisća kóžde awto zadźeržeć a kontrolować, hač je nalěpk při prědnim woknje prawje připrawjeny a hač je hišće płaćiwy.

Dróši lětni dowol

štwórtk, 21. julija 2022 spisane wot:

Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej

Praha. Tež w Čěskej bědźa so ludźo wot minjeneje wutory z horcotu. Dobra přičina to swój dowolowy čas na jednym z wjele campingownišćow w susodnym kraju přežiwić. Hdy njebychu jenož płaćizny tak wysoke byli …

Małe točene piwo za 40 krónow (1,50 eurow), ćopła kołbaska za 80 kč (3 eura) a pječeny twarožk z pomfritkami a kečupom za 200 krónow (7,70 eurow) – to su aktualne płaćizny na čěskich cam­pingownišćach. „Milina a žiwidła su dźeń a dróše, tohodla dyrbimy sej wot našich hosći wjace pjenjez za přenocowanje a jědźe žadać“, wusprawnjeja so wobhospodarjo woblubowanych wočerstwjenišćow.

Miroslav Dlouhý, šef campingownišća při jězoru Velké Dářko blisko města Žďara nad Sázavou wobžaruje, zo ludźo lětsa mjenje konsumuja. „Nimaja prawdźe­podobnje dosć pjenjez. W sezonach do koronapandemije su sej do­wolnicy wječor často hač do pjeć točenych piwow skazali. Dźensa smy dźako­wni, hdyž popřeja sej dwě.“ Ale nic jenož žiwidła su dróše, tež nastupajo popłatki za přenocowanje dyrbja hosćo hłubšo do swojich kapsow přimnyć.

Mortweho našli

wutora, 19. julija 2022 spisane wot:
Olšany (dpa/SN). Při rozbuchnjenju bydlenskeho domu w čěskej gmejnje Olšany u Prostějova je jedyn čłowjek žiwjenje přisadźił. Muža su wčera wječor po hodźiny trajacym pytanju mortweho pod rozwalinami našli, policija zdźěla. Při mócnej detonaciji buchu wokolne domy zdźěla sylnje wobškodźene. Kak je k płunowemu rozbuchnjenju dóšło, dotal njewědźa. Policija je přepytowanja lochkomyslneho wohroženja zjawnosće dla zahajiła. Po informacijach telewizijneho sćelaka ČT chcychu dom njedaloko Olomouca w awgusće přesadźować.

Polacy morjenje krajanow přez ukrainskich nacionalistow wopominali

Waršawa. Pólska steji po ruskim wojerskim nadpadźe kruće a solidarnje poboku Ukrainy. Přiwšěm ćerpja Polacy hłubokeje historiskeje rany dla, kotruž kóžde lěto 11. julija wopominaja: masaker ukrainskich nacionalistow na Polakach 1943 a 1944 we Wołyńskej kónčinje na zapadźe dźensnišeje Ukrainy. Do spo­čatka Druheje swětoweje wójny bě Wołyń region, w kotrymž bydleštej dwaj ­milionaj Polakow a Ukrainjanow.

Hłowny winik masakrow bě ukrainski nacionalist Stepan Bandera. Wón sonješe wo samostatnej Ukrainje bjez Polakow a Židow. Spočatnje załoži wón organizaciju ukrainskich nacionalistow OUN. Na jeje zakładźe nastaji Bandera wobrónjenu milicu UPA – ukrainsku partizansku armeju –, kotraž měješe „etniske wučisćenja“ přewjesć. Partizanojo morichu pod dohladom němskich okupantow wšěch „Njeukrainjanow“.

Serbska debata

nowostki LND