Budźa zajim za literaturu
Młoda poezija w słowjanskim swěće – nazhonjenja z wuprawow
Wot 23. do 25. nowembra wobdźělich so na Mjezynarodnym literarnym forumje w Opolu, do kotrehož bě lětsa zdobom 26. wuprawa poetow na sławny hród šleskich piastow w Brzegu zapřijaty. Tónle swjatk poezije wuhotowachu literaća a přełožowarjo z hosćićelskeho wojewódstwa, z Krakowa kaž tež z Běłoruskeje a Madźarskeje, z Ukrainy, Čěskeje a Němskeje. Organizował bě festiwal, na kotrymž so tež serbscy poeća wobdźěleja, přećel a podpěraćel Serbow w Pólskej, basnik Janusz Wójcik; jeho smy hižo wjacekróć na Serbske swjedźenje poezije witać móhli.
Basnje su žiwe z wuběrnych rěčnych wobrazow
Prěnja němsko-čěska zběrka Milana Hrabala w přebasnjenju
Milan Hrabal, sympatiski basnik z čěskich Warnoćic, je w Serbach dotal skerje znaty jako spěchowar čěsko-serbskeje zhromadnosće na polu literatury, jako angažowany organizator čitanjow za hranicu a wosebje jako přełožowar a wudawaćel serbskeho pisaneho słowa w Čěskej. Nětko pak předleži zběrka jeho swójskich basnjow prěni raz tež w němskej rěči. Kniha je wušła w nakładnistwje Leipziger Literaturverlag a rěka „Eine schimmernde Wabe Glimmer“ – klinčace to słowa, wuwzate z prěnjeje basnje zběrki. W njej namaka mały hólčec při fundamentach „Ródneho domu“, za „kotrymiž so nan znowa schila“, „třpytivou plástev slídy“/ frinkolace so płastno kočeho slěbra. Njewšědny titul wěšći nam na wobrazach bohatu a wjelezmysłowu lekturu. Tež nadpisma wšitkich pjeć wotrězkow wujewjeja so jako wurazny wobraz w naslědnych tekstach.
Warjenska kniha za dźěći rjana a pomocna
Mysle k nowostce „Warimy z Tomašom“
Štó njepokuknje rady do Płomjenja, tam, hdźež namakaš w kóždym nowym wudaću dalši rjany recept kucharja serbskeho hosćenca „Wjelbik“, Tomaša Lukaša? Cyle prawje, runja dźěćom tež ja tam rady pohladam a sej ideju za tu abo tamnu chłóšćenku wučitam.
Nowostka w Ludowym nakładnistwje Domowina „Warimy z Tomašom“ wabi tuž z receptami za rjane a přewažnje poměrnje spěšnje zhotowjene dobroty. Ilustracije z pjera Šćěpana Hanuša hodźa so, kaž njejsmy to hinak zwučeni, wulkotnje k wobsahej. Tež fota nadeńdźemy w knize – jasnje wšak dyrbimy wědźeć, kak ma hotowa jědź wupadać. Tute zapopadnychu awtor knihi sam, Jan Šołta a Tomaš Šołta. Nowa kniha je předewšěm na dźěći wusměrjena. „Dajće so překwapić abo překwapće raz nana a mać abo dźěda a wowku ze wšelakimi jědźemi z tuteje knihi.“
Wjele basnjowa hrónčkowz temu serbstwo
Wo nowej zběrce Fryca Liba „Bóśon z Mósta – Pěsni a gronka“
Fryca Liba sym před lětami zeznał, jako přewza wón nawod Dźěłanišća za serbske kubłanske wuwiće Choćebuz – ABC, kotrež je zamołwite za zdźěłanje a wudawanje delnjoserbskeje šulskeje maćizny. Dźensa je Libo wuměnkar. Někotre jeho basnje znaju z knihi „Wjacornjejše stawanje – Dolnoserbske basni slědnych 50 lět“, wudateje 2000 w LND. Nětko je wušła zběrka jeho basnjow pod titulom „Bóśon z Mósta – Pěsni a gronka“ znowa w Budyskim serbskim nakładnistwje. Ilustrowała je ju Marion Kwicojc z Lipska.
„Djablisko“ – serbska njepřezjednosć
Přihladujemy, kak so Serbja mjez sobu blokuja, kak rozbrojene a zacybane wšo je. Nichtó z druhim wotewrjenje njerěči. Nastupajo nowelěrowanje sakskeho šulskeho zakonja zapodachu štyrjo wšelacy serbscy akterojo namjety. A stat wupyta sebi toho aktera, kiž jemu najbóle po hubje rěči. W Zwjazku serbskich wuměłcow mějachu wólby přewjesć. Njedóńdźe k tomu, dokelž njebě dosć kandidatow za předsydstwo. W rozprawje stareho předsydstwa a w diskusiji so pokaza, kak frustrěrowani wšitcy su. Tak namjetowaše něchtó, bóle zaćichim, w pozadku agěrować. Runje to pak je tón serbski kužmot, zo njeje žadyn transparentny dialog, zo knježa protekcionizm, falšnosć a intrigi.
Z nuzy rodźeny koncept tworjenja
JANKAHANKA: Towaršnostny spěwnik w modernym šaće
Jeho wutroba bije za narodne mjeńšiny
Čěski wědomostnik-stawiznar dr. habil. Petr Kaleta často we Łužicy slědźi
Na pisanskim blidźe leža wšelake stawizniske knihi ze serbskej tematiku. Dr. habil. Petr Kaleta sedźi při kompjuteru a intensiwnje rešeršuje. Swoje dźěłowe městno ma w běrowje na třećim poschodźe Budyskeho Serbskeho instituta, hdźež je wot meje hač do oktobra tohole lěta dźěłał. We wobłuku Bonnskeje Humboldtoweje załožby zaběra so 43lětny Čech z projektom na dźěłowu temu Serbja w Ludowej komorje NDR. Tohodla bě zaso poł lěta w Budyšinje aktiwny. Wottam jězdźi tež do wšelakich archiwow a bibliotekow – w Berlinje, Lipsku, Drježdźanach a druhdźe. „Hač do kónca lěta 2017/spočatk 2018 chcu projekt zakónčeny měć a w Čěskej knihu wudać“, mi wědomostnik praji. Wot 2007 je wón docent na Karlowej uniwersiće w Praze. Tam přednošuje na filozofiskej fakulće studentam wo stawiznach Pólskeje, ale tež wo kulturje, literaturje, stawiznach a rěči Serbow. „Po projekće tam dale wuwučuju.“
Spisowaćel Jaroslav Seifert wo Ludvíku Kubje: Čim starši bě, ćim ...
K 60. posmjertninam čěskeho molerja a folklorista
„Jednoho dnja, prěnje přihoty za monumentalnu monografiju wo mojim dźěle běchu hižo sčinjene, wopytach z Vítěslavom Nezvalom molerja Ludvíka Kubu w jeho ateljeju. Nezval měješe za Kubowu monografiju předsłowo napisać, a ja přilubich baseń přidać. Ludvík Kuba běše tehdom stary knjez, ale přeco hišće wobdźiwajnje čiły ... W jeho ateljeju chowachu so wšelake překwapjenki. Předewšěm běchu to wězo jeho nowe wobrazy w błyšćacych barbach, tworjene z njezlemitym a njewusaknitym molerskim wotmachom. Čim starši bě, ćim lěpje je molował! Žane ,mazane šaty‘, kaž so tehdy njezajimawym a płowym wobrazam njezajimawych a płowych molerjow praješe. Kubowe wobrazy zawostajichu sylny a rozžahły zaćišć. Jeho wašnje molowanja wšak za tón čas njebě wjac moderne. Dźak swojemu tworićelej pak je wuměłstwo Kuby zbožownje swoju dobu přetrało. Wone skutkuje a wobkuzłuje z čerstwosću barby, kaž wusahowace twórby impresionistow, a z kwalitu molerskeho dźěła ...“
Nadawk a profilstej jasnje definowanej
Rozmołwa z jednaćelku Serbskeho ludoweho ansambla
Před dobrym lětom přewza Diana Wagnerec jednaćelstwo Serbskeho ludoweho ansambla. Alfons Wićaz je so z njej rozmołwjał.
Kak sće so do funkcije zadźěłała?
D. Wagnerec: Myslu sej cyle derje hladajo na to, zo sym dom bjez přihota a w ćežkej situaciji přewzała. Mam nětko dosć dobry přehlad wo ansamblu, štož pak njerěka, zo budźe dźěło w přichodźe lóše.
Što je so z Wašim nawodom změniło?
D. Wagnerec: Wažne je mi prawočasne planowanje hrajneje doby, natwar repertoira, konsekwentne přepruwowanje financow a rozžohnowanje z njeefektiwnymi abo do profila ansambla njesłušacymi projektami. Zhromadne dźěło we wjednistwje je so pohłubšiło a mamy zaso srjedźodobny wuměłski koncept do přichoda.
Wo čim dźe w tymle wuměłskim koncepće?
Hórka kapkaw słódkim serbskim winje
Mysle k folklornemu programej SLA „Moja reja!“
„Wjeselu so, zo je SLA nowy folklorny program nastudował, wšako słuša to do jeho prěnjorjadnych nadawkow.“
Juraj Kubánka, kiž bě w 1960tych lětach jako choreograf Serbskeho ludoweho ansambla do Budyšina přišoł, je so takle do premjery folklorneho programa „Moja reja!“ słowa jimał. Wón dźěleše tele wjeselo z ludźimi, kotřiž su na žurli SLA nowy program dožiwili. Rejwarjo a rejwarki mějachu přewšo dobry dźeń: Woni interpretowachu wohnjowe a eksaktne z ludoweho fundusa čerpace choreografije.
Zwěsćić so ma, zo njeběchu lutowanske naprawy na dobro ansambla. Přiwšěm njeje so bohudźak ničo na nadawku změniło, zo SLA serbsku folkloru haji a dale wuwiwa, čerpajo při tym ze swojeje zašłosće – nic jenož to, ale to hłownje.
Dyrdomdejska diskusija, w Serbach samych a kołowokoło, wo bóhwě kajkim profilu ansambla je z nowym programom „Moja reja!“ nadźijomnje ze swěta.
