Namakance (10.12.24)

wutora, 10. decembera 2024 spisane wot:

Załožba za serbski lud, Maria Untchowa: Spóznawanje serbšćiny w Běłohrodźe/Serbiskej:

Christiana Piniekowa z Choćebuza: Hladanje dźěći?:

W SN z dnja 3. decembra na prěnjej stronje wozjewi so nastawk wo pjenježnej situaciji žłobikow a pěstowarnjow: „Sto eurow wjac hač druhdźe. Přinoški staršich za hladanje dźěći w našich gmejnach ekstremnje rozdźělne.“

Zapósłane (02.12.24)

póndźela, 02. decembera 2024 spisane wot:

Leoš Šatava z Prahi ma wudospołnjenje k informaciji „Hłowne myto Ladinjance“, w rubrice krótkopowěsće, SN 25.11.2024

Mjenowane nadpismo, poćahowace so na wuslědki njedawneho hudźbneho wubědźowanja europskich mjeńšinowych a regionalnych ludow „Liet International 2024“ na Korsice, móže zamylace być. Wone drje wubudźi zaćišć, zo je dobyćerka Nani Vazana (w teksće wopak jako Vanzana mjenowana) Ladinjanka – čłonka romaniskeje etniskeje mjeńšiny, sydlaceje na sewjeru Italskeje. Vazana pak spěwaše w ladino – to rěka w rěči sefardiskich Židow, wućěrjenych na wróćicy 15./16. lětstotka z Iberiskeje połkupy a rozbrojenych wot Marokka přez Balkan hač do Turkowskeje (ale tež do Nižozemskeje, wotkel Vazana pochadźa). Zakład rěče ladino wuchadźa ze srjedźowěkowskeje španišćiny z wliwami hebrejšćiny; wona pak je tež mnohe rěčne elementy krajow noweho zasydlenja Sefardow přiwzała.

Timo Meškank přinoškej „Su Serbja wopor kolonializma?“ znapřećiwja

„Su Serbja wopor kolonializma?“ Na tute retoriske prašenje su w Předźenaku 15. nowembra 2024 štyrjo sobudźěłaćerjo kulturnowědomostneho wotrjada Serbskeho instituta z jasnym „ně“ wotmołwili. Zdobom zwuraznichu, zo njejsu Serbja indigeny lud. Zapřijeći kolonializm a indigenita chcedźa woni wobmjezować na wopisowanje procesa podćisnjenja a wuklukowanja zwonkaeuropskich ludow a krajow. Z tym sym přezjedny. Přezjedny pak njejsym z tym, kak ći štyrjo stawizny Serbow předstajeja, mjenujcy jako proces dobrowólneje a měrliweje asimilacije do němskeho kulturneho cyłka. W tym zwisku zwaži sej Robert Lorenc twjerdźić: „Skupiny, kiž so jako indigeni wopisuja, swoju kulturu zdźěla sylnje wotmjezuja a po móžnosći kóždy aspekt tuteje jako jónkrótny a jasnje rozeznajomny powyša.“ Tež my Serbja swoju rěč a kulturu nałožujemy a so z tym wot nas wobdawaceho němskeho swěta wotmjezujemy. To wšak je jenička nam zbywaca móžnosć sebjewobstaća.

Zapósłane (19.11.24)

wutora, 19. nowembera 2024 spisane wot:

Christiana Piniekowa z Choćebuza: ­Serbja – wopory a skućićeljo?:

Stejišćo sobudźěłaćerjow* Serbskeho instituta (SN, předźenak 15.11.24) je mje tola chětro zmotało. Škoda, zo nima wobšěrne, na dwěmaj stronomaj zaměstnjene a z fotami wobrubjene stejišćo ničo lochkeho, wjesołeho, na konsens wusměrjeneho we sebi, byrnjež so w předźenaku spočatk „pjateho počasa“ wozjewiło. Mam wšelakorosć měnjenjow za jara wažnu, stejišćo w formje fiktiwneho interviewa pak za wuwažene nimam, dokelž so kolonizowanje a z nim zwisowace fenomeny jara wusko definuja.

Zapósłane (14.11.24)

štwórtk, 14. nowembera 2024 spisane wot:

Aneta Zahrodnikowa z Ćiska: „Domizna – identita – stejišćo“: Mysle wo „Hrodowej rozmołwje“ Konrada Adenaueroweje załožby srjedu, 6. nowembra, w Mužakowje:

Přeprošenje na njedawnu „Hrodowu rozmołwu“ w Mužakowje wo temje „Domizna – identita – stejišćo“ w zwisku ze Serbami sćěhowaše něhdźe 50 zajimcow. Mužakowej ze swojim parkom a hrodom a wjerchowsko-kulturnym herbstwom kaž tež wulkotnej konferencnej žurlu je tajke zarjadowanje wulki kompliment.

Rozmołwu moderěrowała je Lina ­Berents (Konrada Adenauerowa załožba, Drježdźany), nic kaž připowědźene mi­nisterski prezident Sakskeje Michael Kretsch­mer jako předsyda spěchowanskeho towarstwa „Park a hród Mužakow“. Tež njepřitomnosć prof. dr. Franka Lothara Krolla (TU Kamjenica) njebě žanoho zamołwjenja před publikumom hódna. Tak měještej Marja Michałkowa a prof. dr. Hauke Bartels něšto wotpowědneho wo temje spo­srědkować.

Zapósłane (12.11.24)

wutora, 12. nowembera 2024 spisane wot:

Jan Wjenk z Wotrowa wěnuje so žiwjenju zemrěteje Marty Bulankoweje:

Marta dyrbješe jako sydomlětna dožiwić, zo zemrě jeje nan. Swójba bě přez to jara chuduška. Jako Wotrowski pjekar Pawoł Bulank 1913 pjekarnju załoži, so byće a traće w knize „Wotrow něhdy a dźensa“ wopisuje. Załožićel měješe wosom dźěći, z kotrejež swójby znaći a zdźěłani potomnicy wuchadźachu, kaž lěkar dr. Bulank a znaty hudźbnik, komponist a dirigent Jan Bulank. Załožićel njepředawaše jenož chlěb a całty we Wotrowje, ale tež we wokolnych wsach. Wón sam jězdźeše z wozom hač do Žuric, hdźež měješe přiwuznu, kotraž wudźěłki za njeho předawaše.

W lěće 1961 přewza syn Jurij a wšo je omodernišo dale běžało. Jako mějićel 1983 bohužel přezahe zemrě, přepisa jeho žona Marta pjekarnju na syna Romana – mjeztym na třeću generaciju. Mandźelska Daniela a dalši přistajeni kaž tež pomocnicy su kruty zdónk we wšědnym boju wo Boži chlěb a słódne pječwa. Po towaršnostnym přewróće mišter Roman pjekarnju hišće jónu přetwari, powjetši a zmodernizowa, a předawanska syć so dale rozšěri.

Zapósłane (11.11.24)

póndźela, 11. nowembera 2024 spisane wot:

Měrko Šołta z Budyšina:

Póndźelu, 3. nowembra, rozprawjachu Serbske Nowiny wo jubileju Smjerdźečanskeje rejowanskeje skupiny a wutoru skedźbnichu dodatnje na „hóstny wustup Sprjewjanow“ při tutym zarjadowanju. Ale Sprjewjenjo njejsu jeničcy, kotřiž Smjerdźečanow hudźbnje podpěruja. Hižo lěta dołho přewodźuja rejowansku skupinu cyły rjad młodych serbskich hudźbnikow z jaknej ludowej muziku. Tuchwilu su to Hantušec bratraj Jurij a Józef kaž tež jeju sotra Marta. Jim poboku su hižo ze spočatka dźewjećdźesatych lět Smjerdźečanow přewodźujo Bernadet Cyžec, Frank Čórlich, Tomasz Naw­ka a multi-instrumentalist a naš najlěpši serbski dudak Steffen Kostorž, kotryž wukubłuje zdobom hižo wjele lět serbski dorost na tutym instrumenće. Rejowanska kultura njeje bjez hudźby předstajomna, a tež w Serbach z njebjes njepada.

Zapósłane (07.11.24)

štwórtk, 07. nowembera 2024 spisane wot:

Křesćan Krawc z Hrubjelčic: Lěta přińdu a lěta zańdu:

Smój do Bukec na nazymski koncert jěłoj – po starej zwučenosći, ze swojej přitomnosću serbske kulturne zarjadowanje podpěrać – stólcaj w žurli wobsadźić. Tola tón raz njetrjebachmoj ničo podpěrać. Chór Budyšin je z prěnim spěwom „Lěta přińdu a lěta zańdu …“ publikumej w połnje wobsadźenej žurli wutroby wotewrěł. Štož je so namaj wosebje lubiło: Zo smój tójšto słowow spěwarkow a spěwarjow derje zrozumiłoj – lěpje hač w Semperowej operje abo wóndano w „Powědanju wo wodźe“ w Serbskim ludowym ansamblu, wjele lěpje.

Program bě wotměnjacy: Najprjedy wustupowaše cyły chór, potom žónski, na to muski chór, solistki a solistaj – a samo husler a solist na bubonje. Štož naju zahorješe bě, zo smědźachmoj z Budyšanami po starej tradiciji nazymskich koncertow sobu spěwać a ptačata ćahnyć widźeć. Za to su nam teksty na blido połožili. Nowostka za naju bě, zo je němsce rěčacy publikum z pomocu łopjena móhł někotre serbske spěwy w němskej rěči sćěhować.

Zapósłane (06.11.24)

srjeda, 06. nowembera 2024 spisane wot:

Uwe Gutšmidt z Bórkow, kotryž 41 lět jako wučer delnjoserbšćiny skutkowaše, pisa wo artiklu „Serbski profil šule wohroženy“ (SN 18. oktobra 2024):

Z wulkim zajimom sym tutón artikl čitał. Njerozumju pak tradicionalny awtomatizm. Třeća abo štwórta sedma rjadownja njeje wohroženje, hdyž so šula z profilom sylni. Šuli faluja dalši serbscy wučerjo. Falowacy wučerski dorost serbstwo wohrožuje. Šula ma přiběrajcy problemy, jeli ličba ryzy němskich šulerjow stupa. Čehodla? Na šulach w Choćebuzu serbšćina w delnim schodźenku wu­měra! Na Šuli Kästnera, hdźež běch 1983 serbšćinu zawjedł, je kónc ze serbšćinu, dokelž serbskeho wučerja nimaja. Delnjoserbski gymnazij (DSG) a druhe šule trjebaja wučerski dorost, a to spěšnje. Normalny studij traje pjeć lět, potom slěduje referendariat. Telko chwile šule nimaja. Sym so z problemom falowacych serbskich wučerjow zaběrał a spytał, za při­běracy problem pragmatiske rozrisanje namakać. Wo tym sym tři basnje spisał a to ze srědkami spisowneje a ludoweje serbšćiny.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND