Zapósłane (12.09.18)
Měrko Šołta z Budyšina kritizuje wopačne wužiwanje wobrotow w našim wječorniku:
Stajnje znowa čitam w Serbskich Nowinach słowa a wobroty, kotrež so po mojim měnjenju wopak wužiwaja. Často trjebaja so we wopačnym zmysle, druhdy njetrjebawši. Hdys a hdys njerozumju zmysł sady ani wospjet ani pomału čitajo. Jedne tajke słowo je „prawdźepodobnje“. My je trjebamy za něšto, štož njeje wěste, abo štož so nam jako wěste njezda. Pjatk, 7. septembra, pod wobrazom na 1. stronje, so wone wospjet jewješe: „Wysoke jehlinowe štomy tam prawdźepodobnje prěki a podłu leža.“ Na wobrazu wšak jara jasnje widźimy, zo to nječinja „prawdźepodobnje“, ale woprawdźe! Mam zaćišć, zo bjerje redaktor často prěni najlěpši, „prawdźepodobny“, wotpowědnik ze słownika za něšto, štož runje wopisuje abo přełožuje.
Zapósłane (06.09.18)
Jan Nuk z Radworja piše wo zhubjenej wsy Hronowje:
Njedawno prašach so „pra“wobydlerja Radworja, hač znaje wjes Hronow, na čož pak njemóžeše mi wotmołwić. To mje jara zadźiwa, přetož blisko Kamjeneje a Radworskeho haja dopominaja nas štyri pomniki na tutu zhubjenu wjes.
Hakle njedawno wopominachmy stote posmjertniny Jurja Wingera. Wón je Hronowej pomnik stajił, spisawši historiske powědančko wo zničenju wsy, ležaceje něhdy při puću z Kamjeneje do Wulkeje Dubrawy. Jednanje powědančka je zapołožene do časa Třicećilětneje wójny w 17. lětstotku. We woprawdźitosći zhubi so wjeska w abo hižo do 15. lětstotka.
Zapósłane (28.08.18)
Toni Ryćer ze Šunowa piše k njedawnej róčnicy poraženja „Praskeho nalěća“:
Dźens tydźenja wopominaše čěski lud poraženje „Praskeho nalěća“ přez okupaciju přewažnje sowjetskeho wójska 21. awgusta 1968. W němskich medijach słyšachmy a čitachmy předewšěm wo narěči čěskeho premiera Andreja Babiša w Praze a jeho wuhwizdanju přez wjetšinu přitomnych. Dokelž njeběch sam tam, njemóžu to komentować. Wopytach pak tón dźeń swjatočnosć na Naměsće Dr. Edvarda Beneša w Liberecu. Po narěči měšćanosty Tibora Batthyányja počesćichu zastupjerjo politiki, hospodarstwa a towaršnostneho žiwjenja tehdy morjenych dźewjeć wobydlerjow města Libereca, połožichu wěnc a kwětki před wopomnjenskej taflu. Běchu to jara hnujace wokomiki spominanja.
Zapósłane (22.08.18)
Stani Brězan z Kopšina piše:
Wulki dźak Alfonsej Ryćerjej ze Šunowa za jeho konstruktiwny přinošk w SN ze 17. awgusta. „Tušina“, „Satkula“, „Lubata“ – njejsu to rjane mjena, kotrež so derje wurjekuja a w kotrychž čujemy hłuboki poćah serbskeho ludu k Łužicy. „Klosterwasser“, „Kleinhänchener Wasser“, „Löbauer Wasser“ – su za mnje skerje techniske pomjenowanja bjez wulkeje poezije. Wjeselu so, hdyž naše serbske pomjenowanja słyšu a čitam. Nomen est omen (Mjeno je znamjo)!
Mjena zaso wotkryć
Zapósłane (17.08.18)
Alfons Ryćer ze Šunowa rozmysluje wo serbskich pomjenowanjach, kotrež su so bohužel pominyli:
Štó znaje hišće pomjenowanje „Tušina“? Kajke pomjenowanje wužiwachu naši prjedownicy poprawom za Klóštersku wodu do časa załoženja klóštra Marijineje hwězdy 1248? Najskerje mjenowachu ju Tušina. Samo před něhdźe 100 lětami hišće běše tutón wuraz prawdźepodobnje chětro znaty. W čitance „Kwětki“ (knize za horni skhodźeńk ludowych šulow, wudatej wot Maćicy Serbskeje 1921) je w nastawku „Klóštr Marijna Hwězda“ naspomnjena rěčka, „kiž ma po zastarsku rjane mjeno Tušina, nětko po klóštrje Klóštrska woda“. Tež serbsko-němski słownik Jurja Krala z lěta 1927 podawa hišće jako přełožk za pomjenowanje „Tušina“ němske „Klosterwasser“.
Škoda, zo smy w tym padźe swoje historiske słowjanske korjenje spušćili. Abo hodźa so wone ze strowym narodnym sebjewědomjom snano zaso wožiwić?
Zapósłane (14.08.18)
Hladajo na kritiku, zo njeměli němčinu rěčacy so w Serbskim sejmje angažować, pisa Peter Kroh z Neubrandenburga:
Štóž jendźelsce njerěči, njemóže přiwisnikow abo tež přećiwnikow brexita rozumić. Štóž rusce njerěči, njerozumi tych, kiž rusku Krim podpěruja, abo tych, kotřiž maja ju za Ukrainu. Štóž pólsce njerěči, njemóže politice strony Prawo a sprawnosć přihłosować abo ju kritizować. Štóž woměrje wo tychle sadach rozmysluje, změje to wšo za njezrozumliwe, abo?
Spisowaćel Jan Skala, kiž je w serbskej rěči (hač do dźensnišeho jimacej) basnje a němskej rěči (hač do dźensnišeho čitanjahódnej) artikle pisał, měješe nastajenje, zo su tež mjez serbšćinu njerěčacymi přećeljo, přiwisnicy a zakitowarjo „wěcy Serbow“ – ludźo, kotřiž za prawa a zajimy serbskeje narodneje mjeńšiny wojuja. Zdobom wědźeše wón wo „druhej stronce medalje“: Něchtóžkuli serbskorěčny jedna sčasami na njedobro serbskosće, na přikład ze sebjeizolowacym myslenjom a skutkowanjom abo z njetolerantnym wobchadom ze swětawotewrjenymi hinak myslacymi a začuwacymi. Ja sym jeho nahlada.
Zapósłane (03.08.18)
We wobłuku serije „dwórnišća“ na 4. stronje SN wupraja so Julian Nyča z Budyšina k 11. pokročowanju:
Zapósłane (17.07.18)
Ralbičan Stanisław Statnik je so z listom nastupajo přinošk wo swjedźenju Ralbičanskeje wohnjoweje wobory na redakciju SN wobroćił a pisa:
We wudaću Serbskich Nowin z 25. junija pisa Alfons Handrik wo swjedźenju k 75. róčnicy Ralbičanskeje wohnjoweje wobory: „Po tym zo bě 1878 zahubny woheń nimale poł Ralbic zničił, wutworichu tam wohnjowu woboru.“ Tež hdyž je awtor informacije wot někoho na swjedźenju dóstał, dyrbjał je na prawosć pruwować, wšako eksistuje k tomu dosć historiskich žórłow.
Wobě informaciji stej mjenujcy wopačnej. Zahubny woheń běše 6. oktobra 1896, štož je tež naspomnjene w swjedźenskej brošurce składnostnje 750lětneho jubileja prěnjeho naspomnjenja Ralbic, zestajenej wot Feliksa Statnika.
Tež Katolski Posoł 1896 k tomu pisaše: „Wulke wohnjowe njezbožo podeńdźe 6. oktobra našu wjes. Popołdnju blisko ½ 4 hodźin wuńdźe nahle – kak, njeje dotal zjawne – pola chěžkarja Königa woheń, kotryž so ze surowej spěšnosću rozšěri, dźewjeć statokow a nimo toho dwě bróžni zapali a do cyła zaniči.“ (dodawk: Pječa bě König woheń sam zamiškrił.)
Zapósłane (06.07.18)
Křesćan Krawc z Hrubjelčic piše k zeńdźenju Serbskeho sejma dla:
Prawniski wuběrk Domowiny – zastupjeny přez předsydku sakskeje serbskeje rady Marju Michałkowu, předsydu třěšneho zwjazka Domowiny Dawida Statnika, něhdyšeho a tučasneho jednaćela Domowiny Bjarnata Cyža a Marka Kowarja, bywšeho direktora Załožby za serbski lud Marka Sucheho, delnjołužiskeho Serba Kita Elu kaž tež prawiznicu Katrin Suchec-Dźisławkowu – je sej 12. smažnika wysokorjadnych zastupjerjow Rady starostow do Serbskeho domu w Budyšinje přeprosył, zo bychu prašenja hladajo na wólby Serbskeho sejma stajili. Što je zhromadźizna na kóncu wobzamknyła, njezajimuje jenož mje. Nihdźe njenamakam, na čo su so tam dojednali. Zwěrju so prašeć, čehodla su zeńdźenje wotměli a z kotrym zaměrom.
