Pijelcy w boju přećiwo bolosćam

póndźela, 13. oktobera 2025 spisane wot:

Nic jenož na wsach, ale tež w městach maja mnozy doma skót. Něchtóžkuli nimo toho drobny skót plahuje. Wšitcy so wo strowotu swojich lubuškow ­prócuja. K tomu ­přinošować chce naša serija z pokiwami z weterinarneje ­mediciny. (67)

W raju zwěrjatow eksistuje wjele wšelakich přičinow a formow bolosćow kosćow a zhibadłow. Čłowjekej znate su ­bolosće, kotrež nastawaja přez artrozu. Artroza nastawa w zhibadłach, hdyž so chrymst (Knorpel) mjez zhibadłami wottwarja a so škropawy stawa. Chrymst pak funguje kaž zawk za kósć, kiž wšelke mocy wotpopaduje a funkciju zhibadła zaruča. Bywa chrymst přeco ćeńši, njeje kósć hižo wjace tak derje škitana. W najhóršim padźe je chrymst dospołnje wottwarjeny, a při pohibje zhibadła kósć na kosći šudruje.

Wosebje z přiběracej starobu stanje so chrymst mjenje stabilny a so spěšnišo wottwarja, hač pola młodeho zwěrjeća. Tež nadwaha abo přesylne napinanja kaž tež přemało pohiba dopomhaja k tomu, zo stanje so chrymst ćeńši. Dale zawinuja chorosće, operacije abo přinarodźene defekty, zo so artroza spěšnje wuwiwa.

Policija (13.10.25)

póndźela, 13. oktobera 2025 spisane wot:

Pjenjezy z bydlenja pokradnyli

Wojerecy. Wjele pjenjez je wobsedźer bydlenja na Wojerowskej Semmelwei­ßowej přisadźił. Sobotu popołdnju su so njeznaći najprjedy do wjacebydlenskeho domu zadobyli a so potom do bydlenja škodowaneho podali. Kaž policija roz­prawja, njeběchu durje jeho bydlenja zamknjene. Njeznaći jednotliwe stwy přepytachu a pjećcyfrowu sumu pjenjez pokradnychu, kaž w rozprawje dale rěka. Nimo toho načinichu něhdźe 3 000 eurow wěcneje škody. Policija pad dale přepytuje.

Zachowuje wjesne stawizny

póndźela, 13. oktobera 2025 spisane wot:

Theo Hensel ze Zubornički je „Čestnohamtski měsaca“

Zubornička (SN/MWj). Za jeho wjelelětny wurjadny angažement jako wjesny chronist a jeho wobšěrne dźěło za zachowanje a posrědkowanje stawiznow swojeje domjaceje gmejny je Budyski krajny rada Udo Witschas (CDU) Thea Hensela ze Zubornički jako Čestnohamtskeho měsaca wuznamjenił.

Theo Hensel je so wjele lět z wulkej zahoritosću stawiznam Zubornički wěnował. Jako wjesny chronist njeje wón jenož historiske žórła wotkrywał, ale tež swójski muzej załožił. Tónle muzej dokumentuje wuwiće wsy a zachowuje dopomnjenki za přichodne generacije. Wosebitu kedźbnosć wěnuje wón w swojim dźěle industrijnej zašłosći Zubornički, jako bě wjes wuznamne městno, hdźež su brunicu wudobywali. Spočatk 20. lětstotka wjedźeše Hornjołužiski brunicowy zawod Olba brunicowu jamu a briketowu fabriku. To je stawizny wsy sylnje wowliwowało.

Njedostatki kolesa sam sporjedźeć

póndźela, 13. oktobera 2025 spisane wot:
Hórnikecy (SN). Štóž je z kolesom po trochu dlěšich čarach po puću, so wjeseli, hdyž nadeńdźe móžnosć, mjeńše njedostatki na swojim groćanym koniku sam sporjedźeć. Tajku móžnosć maja nětko při Hórnikečanskej energijowej fabrice. Serwisowa stacija za kolesa je pódla masiwnych kolesowych stejakow zaměstnjena. Tam su tohorunja faški, do kotrychž móžeš swój nahłownik a wačoki zamknyć. Samo aku hodźi so tam nabiwać. Dokelž Delnjołužiska hórniska šćežka nimo energijoweje fabriki wjedźe, je ADAC namjetował, tam tajku staciju natwarić. W zhromadnym dźěle z łužiskej jězorinu a městom Wojerecy je so to ­nětko zwoprawdźiło. Serwisowu staciju a faški za nahłowniki móža zajimcy darmotnje wužiwać. Faški móžeš z pomocu šmóratka skazać. Alternatiwnje móžeš nahłownik tež w foyeru muzeja zamknyć. Tam poskićeja zdobom mały wuběr zakuskow kaž tež zymnych a ćopłych ­napojow a tež nuzniki tam su.

Měšćanski lěs w dobrym stawje

póndźela, 13. oktobera 2025 spisane wot:

Kulow (AK/SN). Statny zawod Sakski lěs wobhospodarja za město Kulow 181,6 hektarow měšćanskeho lěsa. Tole čini ­zawod z wulkej zamołwitosću a do přichoda hladajo, rjekny rewěrowa hajnica Dorit Kobalz srjedu na posedźenju měšćanskeje rady. „Kulowski měšćanski lěs je w dobrym stawje. Tu a tam mamy hišće hnězda skórnika. Potrjechene štomy chcemy bórze pušćić.“ Hospodarski plan 2026 za měšćanski lěs radźićeljo jednohłósnje wobzamknychu. W nim je trochu wjace hač 20 000 eurow dochodow a nimale 18 000 eurow wudawkow předwidźanych. Pod smužku zwostanje potajkim mały dobytk.

Wjace hač 20 jěcharjow a jěcharkow jěchanskeho towarstwa Při Klóšterskej wodźe startowaše sobotu w Hórkach na nazymski wulět. Po polach, łukach a lěsach jěchachu přez Nowu Wjesku, Worklecy, Wudwor a Smječkecy do Pěskec. Wottam dźěše wróćo do Hórkow. Finale njebě klasiska lišča hońtwa, ale skakanje wo lišču wopuš (na wobrazu). Lišku wudoby sej kaž hižo loni Marlene Matikec. Štyri kremsery wulět přewodźachu. Wječor přizamkny so hońtwjerski bal. Foto: Darius Budar

Wotewru wopomnjensku šćežku za ludoweho basnika

póndźela, 13. oktobera 2025 spisane wot:

W Hodźiju poswjeća přichodnu sobotu wopomnjensku šćežku na česć serbskeho ludoweho basnika Pětra Młónka, kiž je so před 220 lětami w Žičenju (Seitschen) narodźił. Iniciator projekta je 81lětny Gerat Krawc z Delnjeho Wunjowa.

Hodźij (SN/MiP). Na kěrchowje ewangelskeje wosady w Hodźiju je serbski ludowy basnik Pětr Młónk pohrjebany. Wón bě so 19. měrca před 220 lětami jako syn žiwnosćerja a ćěsle w Žičenju narodźił. Čas swojeho žiwjenja je w Hodźijskej gmejnje a wosadźe žiwy był a skutkował. Pětr Młónk je wjace hač 1 000 serbskich spisow a basnjow zawostajił. Wón běše čestny čłon Maćicy Serbskeje a přećel wudawaćela Serbskich Nowin Arnošta Smolerja.

Hwězdy přewšo požadane byli

póndźela, 13. oktobera 2025 spisane wot:
Wjele ludźi je sobotu a njedźelu rjemjeslniske wiki w Ochranowje wopytało. Při manufakturje Ochranowskich hwězdow poskićowachu rjemjeslnicy najwšelakorišich branšow swoje wudźěłki. Paleta sahaše wot drjewjanych swěčnikow přez keramiske produkty hač k samodźěłanym likeram. Najbóle požadane wšak běchu Ochranowske hwězdy we wšěch wulkosćach a barbach. Wopytowarjam demonstrowachu, kak wjetše a mjeńše hwězdy nastanu. Mjez druhim předstajichu lětušu wosebitu ediciju, kotruž tam dospołnje z ruku zhotowjeja. Štóž je sej ju kupić chcył, dyrbješe so do toho na wulosowanju wobdźělić. Foto: SN/Bojan Benić

Pawk ma nowe předsydstwo

póndźela, 13. oktobera 2025 spisane wot:

Berlin (SN). Serbske młodźinske towarstwo Pawk je kónc tydźenja w stolicy Němskeje pobyło, zo by hłownu zhromadźiznu přewjedło. Zetkali su so sobustawojo w Berlinskim běrowje MENS, hdźež mjez druhim FUEN a mjeńšinowy sekretariat Němskeje dźěłatej. Zaměr zhromadźizny běše nowe předsydstwo wolić: Jan Kliman bu jako nowy předsyda wuzwoleny, městopředsydka je Sarah Hančikec. Jan Clausen změje financy na starosći, Luiza Winarjec a Filip Budar buštaj do přirady wolenaj. Za wjelelětny angažement dźakowachu so čłonojo towarstwa Jakubej Wowčerjej, Fabianej Šěrakej a Lukašej­ Pěčakej.

Krótkopowěsće (13.10.25)

póndźela, 13. oktobera 2025 spisane wot:

Krabat w srjedźišću stał

Čorny Chołmc. Lubina Hajduk-Veljkovićowa je k zakónčenju lětušeho Krabatoweho tydźenja w Krabatowym młynje w Čornym Chołmcu wčera popołdnju z knihi „Krabat a Čorny mišter“ čitała. Literarny wědomostnik dr. Willi W. Barthold přednošowaše wo mytosu Krabata, wo jeho žórłach w serbskej tradiciji powěsćow a wo jeho literarnym dalewuwiću. Mjez hosćimi bě tež wuměłča Siggiko.

Wjelčica zahinyła

Halštrowska Hola. Jedna z najstaršich wjelčicow po cyłej Sakskej je srjedź septembra w Halštrowskej Holi zahinyła. Sakski krajny zarjad za wobswět, ratarstwo a geologiju zdźěli, zo je Berlinski Leibnizowy institut po přepytowanju přirodnu smjerć zwěsćił. Wjelčica bu 13 lět stara.

Wjeršk reformaciskeho dnja

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND

Nowe poskitki knihow LND namakaće w lětušim wudaću Nowinkarja!

Nowinkar 2025