Jězby po swěće čaja – Hižo jako dźěćo čaj předawać chcyła, nětko to čini6
Šěsć lět dołho Elke Werner hižo w Drježdźanskim Nowym měsće w swojim wobchodźe Teerausch čaj předawa. Měrćin Wjenk je so z njej rozmołwjał.
Na internetnej stronje Wašeho wobchoda móžemy čitać, zo sće poprawom rěčne wědomosće studowała. Kak tomu, zo maće nětko čajowy wobchod?
E. Werner: Hižo za čas dźěćatstwa a młodosće w delnjej Frankskej přeco powědach, zo chcu něhdy jónu čaj předawać. Jako studentka přełožowanja za španišćinu a portugalšćinu sym w Heidelbergu w čajowym wobchodźe wupomhała. To so mi tak zalubi, zo so krótko po studiju ze swójskim čajowym wobchodom zesamostatnich, kotryž sym lubosće dla w Drježdźanach wotewriła.
A sće z kupcami spokojom?
Na swjedźenjachpěstuja lóštnu zabawu
Pomału so lětuše wjesne swjedźenje nachileja, po tym zo běchu so wone na někotrych blakach z mejemjetanjom po starodawnym wašnju zahajili. Přihot a přewjedźenje tajkeho tři dny trajaceho podawka wšak maja Ralbičenjo hišće před sobu. Woni hotuja so tuchwilu mjenujcy na swoje „babylěćo“ wot 7. do 9. septembra. Na wjedro wšak lětsa nichtó swarjeć njetrjeba, mějachmy a mamy dźě přeco hišće „kejžorske lěćo“. Tak běchu stany na wjesnych swjedźenjach, wosebje njedźelu popołdnju na zabawnym programje wjesnjanow, wšudźe kopate połne a wšitcy pěstowachu we wjesnej zhromadnosći lochku a lóštnu zabawu.
Wandrowstwo nima kónca
Ducy z dźěła domoj, pjatk popołdnju, widźu hižo zdaloka, zo běža třo mužojo do směra na Baćoń, na kromje dróhi. Bližo so skupince spóznaju, zo su to wandrowscy. Při tym dopominam so na knize „Franz im Glück – Meine Wanderjahre auf der Walz“ a „Z Francom po swěće“.
Franc Čornak w knihomaj mjez druhim piše, zo wjesela so wandrowscy, kotřiž so tež pućowacy mjenuja, hdyž jich něchtó narěči, sobu wozmje, jich k wobjedu, k wječeri abo samo na přenocowanje přeprosy. Zaborzdźu, zwjerću wokno awta dele a muži narěču. Woni so wočinjenemu woknu, dwaj na swoje kije so zepěrajo, kotremuž „Stenz“ rěkaja, dalši bjez kija, přiwobroća. „Chceće k Francej Čornakej do Chrósćic? Směm Was tam dowjezć?“, so jich prašam, widźo, zo su hižo dołho po puću. Mužojo so přećelnje dźakuja. Ně, k Francej woni nochcedźa, tónkróć znajmjeńša nic. Zdobom mi tež sobujězbu wotpraja. „Smy we wosebitej misiji po puću a njemóžemy tuž Waš poskitk přiwzać“, rjeknje Falk, kaž pozdźišo zhonju. Přikiwamy sej po dobrych přećach a hižo woni dale nóžkuja.
50lětne stawizny Zdźěrjanskeje cyrkwje we wustajeńcy a filmje ...
Nimale 500 ludźi bě minjenu njedźelu w Zdźěri, hdźež swjećeše starobiskop Joachim Reinelt zhromadnje z Radworskim wosadnym fararjom Benom Jakubašom Božu mšu składnostnje 50. róčnicy poswjećenja tamnišeje cyrkwje.
Nimo wot chóra Meja a Wulkodubrawskich muzikantow dostojnje wobrubjenych kemšow, jadriweho prědowanja biskopa z přeswědčiwej wotmołwu na prašenje „Što je zmysł Božeho domu?“ su předewšěm stawiznisce zajimowani tójšto zhonili. Woni mějachu tež hišće dalšej składnosći, wobhonić so wo stawiznach Zdźěrje a wo nabožnym žiwjenju we wsy. Domizniske towarstwo je we wosadnicy bywšeho hrodu za to z mnohimi fotami a dalšimi časowymi dokumentami wobhladanjahódnu wustajeńcu přihotowało.
Běch swědk podušenja „Praskeho nalěća“
21. awgusta před 50 lětami wójska Waršawskeho pakta do Čěskosłowakskeje zaćahnyli
Po wšěm swěće je so 1968 tójšto hibało a změniło – kaž běchu to na přikład Tet-ofensiwa we Vietnamje, studentske demonstracije w Italskej, Mexiku a druhich krajach, rasowe njeměry w USA, hippiejowe hibanje w zapadnej Němskej –, ale tež w mojim žiwjenju. We wonym lěće złožich maturu na Serbskej rozšěrjenej wyšej šuli w Małym Wjelkowje, 2. awgusta dóstach jězbnu dowolnosć a měsac pozdźišo smědźach nastupić studij wučerstwa za stawizny a rušćinu w Drježdźanach. Do toho pak podach so z towaršomaj z ćahom do Wysokich Tatrow.
Dowol w kraju „Praskeho nalěća“
Angažowany farar a wědomy Serbspěchuje přećelski poćah k ...
Zetkanje z rodźenym Nowowješćanom Cyrilom Pjechom w Berlinje
Mjez mnohimi ludźimi jeho błyšćace so šědźiwe włosy a čerstwe optimistiske wustupowanje hnydom napadnu. Takle bě to tež na přijeću wulkopósłanstwa Republiki Běłoruskeje składnostnje jeje narodneho swjatka w Ber- linskim hotelu Maritim. Cyril Pjech rozmołwješe so přećelnje z wulkopósłancom Denisom Sidorenkom.
Raj sonow wabi
Dypkownje k prózdninam wušła je nowa kniha Jěwy-Marje Čornakec „Łójerjo sonow“. Fantastiska stawizna, kotruž wuda Ludowe nakładnistwo Domowina, měri so na čitarjow wot 14 lět. Tuž steji nětk na knižnych polcach nowostka, kotraž čitarja do swěta sćinow wjedźe. Na zašmjatane wašnje ma so tam hódnota sonow wotkryć.
Hłowna wosoba Janik Šajatowić přewodźa čitarja přez 21 kapitlow na dohromady 173 stronach. Hižo prěnje sady skića čitarjej dohlad do swěta Janikowych sonow. Prjedy hač so sam předstaji, zwobraznja wón z wuzwolenym słowokładom raj sonow. Čisła kapitlow su z ilustraciju wozdobjene, dalšich wobrazow w knize njeje. Wulkotnje wuzwolena perspektiwa akterow bjerje čitarja sobu do jednanja w raju fantazije.
„Zmužitosći a wuhotowanskej woli podpěraćelow poezije so ...
Rozmołwa z Berlinskim basnikom a přećelom Serbow Peterom Huckaufom
Basnik Peter Huckauf z Berlina je so po politiskim přewróće kóžde lěto na Swjedźenju serbskeje poezije swěrnje wobdźělał a so při tym intensiwnje zaběrał ze serbskej lyriku a ju tež do němčiny přenjesł. Alfons Wićaz je so z nim rozmołwjał.
Cyłkownje 39 Swjedźenjow serbskeje poezije su lubowarjo lyriki we Łužicy a tež we wukraju dožiwili. Nětko so swjedźeń bohužel wjace njewotměwa. Kajki wuznam měješe wón za Was?
P. Huckauf: Swjedźeń serbskeje poezije dožiwjach stajnje jako mjezynarodny kulturny podawk wysokeje kwality. Wšako tworješe wěsty móst dorozumjenja wosrjedź Europy. Awtorojo, předewšěm ze słowjanskich ludow, zetkachu awtorow a zajimowany publikum we wuchodnej Němskej, we Łužicomaj.
Hdy sće so na swjatku prěni króć wobdźělił, a čehodla sće jemu swěrny wostał?
P. Huckauf: Wot 1990 – z někotrymi přetorhnjenjemi – so prawidłownje na nim wobdźělach. Štož zetkanja mjez ludźimi nastupa, dopokazachu organizatorojo ZSW w Budyšinje a Choćebuzu kedźbyhódnu wobdarjenosć, kotraž zwjazuje.
Woknješko do našich słowjanskich stawiznow
Zajimawa kniha wo hrodźišćach Hornjeje Łužicy
Hornja Łužica njeje jenož krajina hole a tysac hatow. Wona sama je tež krajina stow hrodźišćow. Někotre su znate, někotre hrajachu wosebitu rólu w nowšich serbskich stawiznach: Kopšin jako zetkanišćo Serbow w fašistiskim času, Wotrowske hrodźišćo jako areal Swjedźenja serbskeje poezije. Nochcemy sej ničo nabarbić – cyłkownje su hrodźišća mjenje znate. Tomu wotpomhać móže nowa bohaće ilustrowana kniha z nakładnistwa Oberlausitzer Verlag pod titlom „Schanzen und Burgwälle in der Oberlausitz einst und jetzt“.
Na 150 stronach rozłožuja 79 hrodźišćow a – kaž titul hižo přilubja – dźe wo jich stawizny a dźensniše połoženje. Hrodźišća dadźa so dźensa hišće mjenje abo bóle derje nadeńć, před sto lětami pak bě jich wjace hač sto.
Prěnje pohladnicy we wotemrětej rěči
Woprawdźite drjewjanske postrowy
Mjez čłonami towarstwa „Wendischer Freundeskreis Lüchow-Dannenberg e.V.“ wosebje rady wuzběhuja, zo maja Serbja we Łužicy dwurěčne tafle a napisy. To dźě twori a spěchuje regionalnu kulturnu identitu. W Elbe-Jeetzel-Zeitung z 19. meje měni awtorka přinoška „Echt wendische Grüße“: „W Lüchowje-Dannenbergu rěčachu něhdy podobnu rěč: drjewjanopołobšćinu. Za dwurěčnje wuhotowane nadróžne tafle pak wotkazanje njedosaha, byrnjež sej přećeljo słowjanstwa to přeja.“
