Přeproša na přewšo intelektualny studij

pjatk, 28. julija 2017 spisane wot:

Najwjetši reformaciski pomnik Němskeje bě w Połčnicy rodźeny wuznamny sakski rězbar Ernst Rietschel (1804–1861) w nadawku pomnikoweho wuběrka města Wormsa wot lěta 1858 tworił. Dwě postawje – Martina Luthera a Johna ­Wy­clifa – mišter sam zdźěła. Smjerć wšak storhny jeho w februarje 1861 z płódneho dźěła.

Protestanća w juhozapadnej Němskej rozmyslowachu srjedź 19. lětstotka wo tym, na reformaciskej reichstagaj we Wormsu 1521 a w Speyeru 1529 z naročnymaj wuměłskimaj twórbomaj spominać.

Lěta 1856 skonstituowa so we Wormsu towarstwo za Lutherowy pomnik. Stajić chcyli jón na městno zwonka měšćanskeje murje, z kotrehož sy tamnišu tachantsku cyrkej hišće widźał. To bě potajkim blisko podawiznow reichstaga 1521, hdźež njebě so Martin Luther před kejžorom Korlu V. swojeje kritiki na romsko-katolskej cyrkwi wotrjekł, wědźo, zo hrožeše jemu smjertny dóńt kecarja.

Serial Serbskich Nowin w jubilejnym lěće reformacije7. dźěl

Rozestajenja mjez ewangelskimi wěriwymi z klóštrom Marijinej hwězdu a z katolikami w Kulowje běchu so spočatk Třicećilětneje wójny přiwótřili. 8. meje 1620 diakon Matej prěni króć před 500 wěriwymi w Křižnej cyrkwi prědowaše. Wón wuzběhny, zo móža „ewangelscy pod nowym knježićelom w Praze dobreje nadźije być. Po nětčišim małym Božim domje budu woni zawěsće w přichodnym času tež zaso we wulkej farskej cyrkwi města kemše swjećić móc.“

Pohladnicy powědaja wo dawnych časach, swědča wo podawkach a ludźoch. Alfons Handrik wotkrywa nam swět, na kotryž smy w minjenych lětach nimale pozabyli.

Wutworić Dźěłanišćo za serbske kubłanske wuwiwanje (ABC) w Choćebuzu bě swój čas njewšědne. Před 25 lětami bě Braniborska wukaz za to wudała. Na swjedźenskim zarjadowanju k 25ćinam załoženja ABC w meji spominachu na to něhdyšej nawodaj Pětš Janaš a dr. Fryco Libo. Nětčiša nawodnica dr. Christiana Piniekowa dawa wid do přichoda.

Pětš Janaš běše mnohe lěta skutkował jako wučer na Budyskim Serbskim wučerskim wustawje. Po přewróće zhubi tam njejapcy swoje přistajenje. W septembru 1991 sta so z čłonom rozhłosoweje rady braniborskeho sćelaka ORB a nazymu 1991 započa dźěłać w braniborskim mini­sterstwje za kubłanje, młodźinu a sport (MBJS). Bjezdwěla tež na jeho iniciatiwu přikaza 16. oktobra 1991 ministerka Marianne Birthler, zarjadować městno koordinatora za serbske šulske a kubłanske naležnosće z poł dźěłowym městnom na Delnjoserbskim gymnaziju a dalšim při MBJS.

Dźěłapołny započatk

Za dobrymi awtorami intensiwnje hlada

pjatk, 21. julija 2017 spisane wot:

Na wopyće pola nawjedowaceje lektorki Janki Pěčkec de Lévano w Ludowym nakładnistwje Domowina

Tužnota w rumnosći pod třěchu doma Ludoweho nakładnistwa Domowina w Budyšinje tłóči. Kak móža so­budźěłaćerjo lektorata při tajkej ćopłoće tule scyła dźěłać?, so prašam. „To ničo njepomha. Dyrbimy swoje dźěło činić a planowane knihi sčasom za ćišć hotowe měć“, praji mi nawjedowaca lektorka Janka Pěčkec de Lévano. W jeje dźěłarni šěrokosć dźěłoweho wobjima kóždemu hnydom do wočow bije. Na dołhim pisanskim blidźe z kompjuterom, na regalach a na dalšim blidźe leža manuskripty a knihi­. Tójšto je hižo dodźěłanych, ale na cyły rjad z nich čakaja hišće wobšěrne, napinace lektorske dźěło a korektury, prjedy hač čitar knihu abo brošuru do rukow dóstanje.

Před 100 lětami so basnik Jurij Chěžka narodźił

22. julija 1917 narodźi so Jurij Chěžka w Hórkach pola Kamjenca jako třeće dźěćo z druheho mandźelstwa serbskeho žiwnosćerja a skałarja. Jeho mać Hana bě pozdźišo jako ludowa powědarka daloko připóznata. Na poručenje Chróšćanskeho fararja dósta nadarjeny hólc 1929 stipendij za Arcybiskopski gymnazij w Praze, hdźež bu – do 1937 – zdobom chowanc přisłušneho konwikta. Wuwučowanska rěč bě tam čěšćina, serbšćinu wuknjechu šulerjo z Łužicy we wobłuku lěta 1931 wobnowjeneho towarstwa „Serbowka“.

Rozmołwa wo nastawacej twórbje ze spisowaćelom a z komponistom

Spisowaćel Křesćan Krawc je napisał powědku z dźěłowym titulom „Bój wódnych mužow“ a předpołoži ju komponistej Hincej Rojej, zo by ju zhudźbnił. Nastać ma sinfoniska twórba z recitatiwom. Alfons Wićaz je so z twórcomaj wo projekće rozmołwjał.

Po wuspěšnym romanje „Paradiz“ sće nětko spisał tutu powědku-bajku. Wo čo so tule jedna?

Kwas je cyle wosebite dožiwjenje. Tole začuwachu wšitcy, kotřiž běchu sej spočatk junija do Chróšćanskeje wjacezaměroweje hale „Jednota“ dojěli. Tam mjenujcy Chróšćanscy šulerjo wulce kwasowachu.

Kaž we woprawdźitym žiwjenju steješe njedaloko duri do kwasneho domu hosćićel a witaše hosći. Nimale kóždemu móžeše nawoda zakładneje šule „Jurij Chěžka“ ruku dać. Tajke wutrobne witanje hewak na zjawnych zarjadowanjach zrědka dožiwiš. Při tym wuprudźeše Měrko Šmit wulki měr, byrnjež tež jemu zawěsće wutroba pukotała. A w garderobach knježeše napjatosć kaž w kołću, prjedy hač so pčołki na swój prěni lět podadźa. Za šulerjow, haj wšitkich, wot 1. do 4. lětnika bě zarjadowanje kaž tajki prěni lět, w tym padźe na jewišćo, před kotrymž wjele ludźi sedźeše. Přetož woni, mali kwasarjo, běchu jedyn kaž druhi do programa „Serbska dźěćaca kwasna rewija“ zapřijeći.

Twórby Horsta Bachmanna wustajene

Hišće hač do 6. septembra móža sej zajimcy wobhladać we wyšim zarjadniskim sudnistwje na Budyskim hrodźe wosebitu wustajeńcu dźěłow łužiskeho tworjaceho wuměłca a přećela Serbow Horsta Bachmanna. Składnostnje jeho 90. narodnin a 10. posmjertnin su ju Załožba za wuměłstwo a kulturu w Hornjej Łužicy, Muzej Budyšin a Ernsta Rietschelowe kulturne koło zhromadnje z hosćićelskim domom zarjadowali.

Mały lud – wulki błud?

pjatk, 21. julija 2017 spisane wot:

Hdyž pytamy w tekstowym korpusu serbskeje rěče za słownej skupinu „mały lud“ we wšěch gramatiskich padach, dóstanjemy wjace hač 200 wuslědkow. Podobne formulacije ze samsnym woznamom, kaž na přikład „mały ludźik“ při tym ani zapřijate njejsu. Njejedna so drje při wšitkich nalistowanych přikładach wo sebjewopisowanje Serbow po wašnju „naš mały lud“; lubowólne proby pak pokazuja, zo to při wšěm za wjetšinu přitrjechi. Wot toho wothladajo, zo korpus serbskeje rěče, byrnjež hižo poměrnje wobšěrny był, zdawna hišće cyłe serbske pismowstwo njewopřijimuje, nańdźemy „mały lud“ jako sebjewopisowanje Serbow tež na druhich městnach. Na přikład na stronje Serbskeho muzeja w interneće runje tak kaž w blogu Piwarca a mnozy so zawěsće tež na někotružkuli narěč abo situaciju w rozhłosu dopominaja, hdyž so wo „małym serbskim ludźe“ rěčeše.

Serbska debata

nowostki LND