Dźěći na wulkim jewišću stali

pjatk, 01. měrca 2019 spisane wot:
Foće: Jost SchmidtchenTež w Slepom je hižo dołho z tradiciju, zo swjeća dźěći pěstowarnje „Pfiffikus“ 25. januara ptači kwas, a to na žurli tamnišeho Serbskeho kulturneho centru­ma. Tam maja hosćo dosć městna a móža program tak derje sćěhować. Hižo něšto tydźenjow běchu so dźěći pěsto­war­nje z nałožkom zaběrali a wosebity dźeń přihotowali. Najprjedy wšak wone zhonichu, čehodla ptači kwas scyła swjećimy. W zymje tu přebywacym ptačkam mamy picu dawać, tak zo móhli zymny počas přežiwić. Wězo wobhladachu sej chowancy pěstowarnje tež in­scenaciju dźěćaceho ptačeho kwasa Budyskeho Serbskeho ludoweho ansambla we Wojerowskej Łužiskej hali. Slepjanska pěstowarnja ma z nowej nawodnicu Aline Wen­del, kotraž tam wot lońšeho nowembra skutkuje, anga­žowanu wosobinu. Za přihoty ptačokwasneho swje­dźenja pak měješe tójšto pomocnikow poboku. Wšako je dokoła­wokoło mnoho pilnych rukow trěbnych. Swój program z kubłarkami nazwu­čo­wali su dźěći hnydom na jewišću centruma. „Tak móžachu so hižo na to nawučić”, Aline Wendel rozprawja. Njewjesta bě lětsa Lysann a nawoženja Roman.

Z rytmusom přez dopołdnjo

pjatk, 01. měrca 2019 spisane wot:
Foto: Maik Brězan
­
W e wobłuku prózdninskeje temy „Hudźbne in­stru­menty z bijadłom (bubo­nami) su so dźěći Njebjelčanskeje pěsto­warnje „Jan Ska­la – barbojte kamuški“, kotraž je w no­šerstwje Miłočan­ske­ho Kře­sćan­sko-socialneho kubłan­skeho skutka, 19. februara zaběrali. Paul Deleńk a jeho sotra Katarina předstajištaj jim swój tró­šku wótřiši instrument. Ale kaž nam powědaštaj, njeje to naj­wótřiši, ale jedyn z prěnich swěta. Běchu jón hižo před stami lět wužiwali, a to jako srědk mjezsobneje komunikacije. Wjeršk rytmiskeho dožiwjenja bě, na bubonach so wuspy­tać. Kóžde dźěćo měješe składnosć na nich hrać. Při tym bě koordinacija rukow a nohow wulke wužadanje. Ale nic jenož to bě jara zajimawe, ći jedni hrajachu wótře a spěšnje, ći tamni pomału a mjelčo. W mjenje kubłarkow, nošerja kaž tež dźěći hišće raz wu­trobny dźak za rjane a zajimawe dopołdnjo. Maik Brězan

Křižowce

pjatk, 01. měrca 2019 spisane wot:
Wuhódanje: 1 prawak, 2 hektar, 3 narody, 4 srjeda, 5 swětło, 6 škórcy
7 wěrnosć 8 čisćer 9 hłód abo nuzu ... 10 techniski grat 11 městno w cirkusu 12 napis na lisće
1 hrib 2 jednotka pódy 3 ludy 4 dźeń tydźenja 5 nic ćěmno 6 ptački
10 11 12 7 8 9
4 5 6 1 2 3
Wuhódanje: 7 prawda, 8 rjedźer, 9 tradać, 10 aparat, 11 maneža, 12 adresa

Póstnicy z małymi a wulkimi norami

pjatk, 01. měrca 2019 spisane wot:

Foto: Martina Hančikowa

Małe a wulke nory – dźěći Radworskeho katolskeho dźěćaceho domu „Alojs Andricki“ – a jich starši woswjećichu druhu sobotu februara swoju tradicionalnu póstničku. Něhdźe 47 swójbow bě přeprošenje staršiskeje přirady a kubłar­kow domu sćěhowało a w pisanych ko­stimach do Radworskeho hosćenca „Meja“ přišło. Hač do wječora knježeše tam w kóždym kućiku rjenje pyšeneje žurle wulkotna nalada. Tak zarej­wachu małe princesny k hudźbje DJja Alexandra Žura, dachu sej pčołki z cokorowymi ručkami słódny pampuch zesłodźeć, wubědźowachu so chodojty a klawnojo wo městno na jězbje do Jerusalema a buchu nanojo porjad­nje pisanje pomolo­wani. Wutrobny dźak wšěm tym, kotřiž su swje­dźeń přihoto­wali a wu­hotowali, kaž tež DJjej, sponsoram mytow tombole a Katleń Wa­wrikowej za za­staranje.

Marija Koklina

Dodawataj łužiske dudy do cyłeho swěta

pjatk, 22. februara 2019 spisane wot:

Instrumentytwarcaj ze Zemichowa z tójšto prominentymi kupcami

Rězbarić dyrbi dudytwarc runje tak móc, wšako je tež optika instrumenta wažna.

Na mysl, zo w Zemichowje (Semmichau), chětro schowanej wjesce blisko Hodźija, instrumenty nastawaja, na kotrychž hudźbnicy po cyłym swěće hraja, w prěnim wokomiku njepřińdźeš. Ducy po jeničkej dróze wuhladaš typiske chěžki, kubła, zahrody a na kromje wsy stary hród. Hnydom pódla steji wobnowjene twarjenje. Ani tafla ani napis njepřeradźatej, zo stej tam „Dźěłarnja dudow & ateljej drjewjanych dujerskich instrumentow“ Jensa Güntzela a Stefanie Fröde zaměstnjenej.

Załožer dźěłarnje je Jens Güntzel. „Twarju dudy mjeztym hižo dlěje hač dwaceći lět. Najwjace sym sej awtodidaktisce přiswojił, po klasiskim principje ‚spytaj a myl so‘. Dudy su přewšo kompleksne nastroje. Maš rozdźělne mechaniske komponenty, kotrež zwuk runje tak postajeja kaž drjewo, koža, metal ­a/abo dźěłana maćizna“, so Güntzel spěšnje­ do detailow da.

Šeptanje w lěsua stwiny akwarij

pjatk, 22. februara 2019 spisane wot:

Mać a dźowka fotowe motiwy zhromadnje pytałoj a namakałoj

Ze zhromadnej wustajeńcu fotogra­fijow prezentujetej Ricarda Müller a jeje dźowka Antonia Herwig prěni raz swoje wudźěłki. Za někotrymžkuli motiwom chowa so zajimawa stawizna.

Z kanki so pari. Wón přihladuje hustej mróčałce, kak w šlewjerjach z dźěrki stupa a kak so dale a wyše znošujo w powětře rozpłuni. Młoda žona je čajowe łopjena hnydom zaso z kropom polała, po tym zo bě prěni nakid nad tabletom wukidała. Sadźi wěko na dźěrku a wšitko hišće raz polije. Sćicha čakataj. Wón na jeje přichodny krok, wona na čaj. Njejapcy jón, bjeztoho zo by skradźu na někajki časnik pohladała, z kružacym pohibom do dalšeje kanki přelije a z njeje do dweju nopaškow. Zawrěje prěni nopašk z nowym, wobroći jej, zo čaj wot jednoho do druheho přeběži, a wobaj před nim wotstaji. Hdyž je to tež ze swojim čajom wo­spjetowała, wozmje horni nopašk a rjeknje: „Na nim maš čuchać.“ Skedźbliwje wón na prózdnym nopašku počucha. Zawrěje woči a dalši raz, sylnišo, přez nós zadycha. Wóń jeho wabi, za nim woła.

Mała sroka

pjatk, 22. februara 2019 spisane wot:
Halo mama, halo papa, tón swět, tón dyrbi krasny być. Halo mama, halo papa, najradšo chcył žno wulki być.

Dopominaće so hišće na zranjenu sroku? Wona je zaso wu­strowjena. Sroka a hawron staj kwasowałoj a cyły wječor rej­wałoj.

W nalěću wšitke ptački-žónki jejka njesu, tež naša sroka. Hawron jej rjekny: „Luba sroka, ja ći hněz­do rje­nje z mjechkim móš­kom wukładu, zo by hišće lěpje před dešćikom a wětřikom škitana była.“ A tak so sta. Sroka sedźeše dźeń wote dnja w krasnym hněžku na jejkach. Hawron je ju z dobrymi kuskami za­pleń­čił, lětajo tam a sem. Za bjesadu z druhimi ptačkami hižo chwile njeměješe. Sroka, jeho žona, bě mjenujcy jara wumyslena.

Wy, lube dźěći, wšak wěsće, zo ptački swoje jejka wopušćić njesmědźa. Doniž so młodźatka z nich njewudypaja, dyrbi stajnje jedyn z ptačkow-staršeju na nich sydać, zo bychu stajnu temperaturu měli. Po něšto času sroka pytny, zo so jejka hibać započachu. Tak za nimi po­hlada. A što bě to? Nadobo słyšeše wona jasne dypanje … a samo spěwanje! Tón spěwčk, lube dźěći, tež wy znajeće:

foto: johann tesche

W Domje lutkow w Ćisku ptači kwas trochu hinak swjeća. Nimaja tam telko serbskich dra­stow. Tuž tež w ptačokwasnym ćahu po wsy njechodźa, ale swjeća w pěstowarni. Rano dźěći zhromadnje snědaja. Wo słódnu sroku postarał bě so lětsa wjesny předstejićel Jens Sarodnik. Po tym přińdźechu starši, dźědojo, wowki a zastu­pjerjo ­wjesneje rady na wopyt. A hižo spěwaše cyła ptačokwasna bobrija štučku wo ptačku, kiž chcyše kwasować. Dźěći běchu na ptački předrasćene a tak wone wšitko derje předstajichu, wo čimž je w spěwje rěč. ­Anke Sachs hraješe na akordeonje. Kubłarka Anne Brosig je wšitko derje nawjedowała. Tak měještej njewjesta Tessa Schiemanz, ­nawoženja Janosch Schowtka a braška Moritz Schmaler z ptačokwasnej hosćinu wulke wjeselo. ­Jako dźak je jim Jens Sarodnik lehnjenski kašćik za ptački darił.

 Johann Tesche

Ze žabjaceho hata na karnewal do Kulowa

pjatk, 22. februara 2019 spisane wot:

Koslowske žony hotuja so na wjeršk póstniskeje sezony

Wokoło Koslowa su wjacore mjeńše a wjetše haty. W kóždym počasu drje wone na hinaše wašnje rjanej serbskej wjesce, kotraž słuša do Njeswačanskeje gmejny a do Ralbičanskeje cyrkwinskeje wosady, swojorazny flair spožčeja. Nětko w zymje wšak tam žaby rjechtać njesłyšiš. Skupinu młodych wjesnych žonow pak, kotrež so po haće mjenuja, takrjec we wšěch počasach słyšiš. Wosebje w tak mjenowanym „pjatym počasu“ Koslowske žony ze žabjaceho hata kóždeho ze swojej wjesołosću natykuja.

Chróšćan Šulerjo

nowostki LND