Wjace za potrjechenych činić
Žadanja nastupajo aktualizaciju brunicoweho plana za jamu Wochozy
Zhorjelc (AK/SN). Regionalny planowanski zwjazk Hornja Łužica-Delnja Šleska chce brunicowy plan za Wochožansku jamu dokładnje předźěłać, aktualizować a dale wjesć. Zaměr je prawnisku wěstosć docpěć, kaž předsyda Bernd Lange (CDU), Zhorjelski krajny rada, minjenu srjedu na zhromadźiznje zwjazka podšmórny. Jednohłósnje su zwjazkowi radźićeljo wobzamknyli, zo budu nastorki a pokiwy wotwažować, zapodate k wobswětowej rozprawje a k strategiskemu wobswětowemu pruwowanju. Na zakładźe wobzamknjenja ma nětko wobswětowa rozprawa nastać.
Chcedźa pomhać
Drježdźany (SN/BŠe). Sakske knježerstwo chce wobsedźerjow lěsow wulkich škodow wichorow, suchoty a skórnikow dla podpěrać. Druhi raz ministerstwo za ratarstwo, wobswět a geologiju potrjechenych namołwja, próstwu wo spěchowanske srědki stajić. Tónkróć je 1,85 milionow eurow k dispoziciji. „Chcemy wobsedźerjam lěsow hladajo na klimowu změnu pomhać. Na njedawnej 2. lěsnej zhromadźiznje smy tuž z fachowcami wo konkretnych naprawach wuradźowali. Z wobšěrnym katalogom móžemy lěs na přichod přihotować“, potwjerdźi sakski minister za ratarstwo, wobswět a geologiju Thomas Schmidt (CDU). Lěs ma so zaměrnje přetworić.
Pytaja nowych nošerjow
Kamjenc/Zhorjelc (SN/BŠe). Maltezojo w Němskej swoje poskitki stacionarneho strowotniskeho zastaranja znowa rjaduja. Tak chcedźa so bóle na wobłuk bydlenje a hladanje koncentrować. Tuchwilu wobhospodarjeja po cyłym Zwjazku cyłkownje wosom chorownjow. Šěsć z nich chcedźa tuž wotedać, štož woznamjenja, zo dóstanu chorownje noweho nošerja: štyri na zapadźe Němskeje a dwě na wuchodźe. Potrjechenej stej tež Kamjenska chorownja swj. Jana a Zhorjelska chorownja Carolus. Nawodnistwo maltezow z hłownym sydłom w Kölnje je z hižo z potencielnymi nowymi wobsedźerjemi zwisk nawjazało. Do prašenja přińdu jenož tajcy, kotřiž w Němskej skutkuja a maja nazhonjenja w strowotniskim wobłuku. Zaměr je, rozmołwy hižo klětu w prěnim kwartalu wotzamknyć.
Přičina změny je, zo je za mjeńše chorownje dale a ćešo wšitke wudawki kryć, ale wysoki strowotniski a hladanski standard zaručić. Wšako ma so tež wobstajnje do domow inwestować. Kaž maltezojo zdźěleja, njebě rozsud lochki. Na potrjechenych stejnišćach chcedźa přiwšěm bjezposrědnje dale dźěłać.
Dobrowólnje njewoteńdu
Iniciatiwa wojuje wo zachowanje sydlišćow po cyłej Němskej
Prožym (SN/BŠe). Čłonojo cyłoněmskeje iniciatiwy „Wšitke wsy wostanu“ zetkachu so minjeny kónc tydźenja w delnjołužiskim Prožymje. Tale wjes je rozšěrjenja brunicoweje jamy Wjelcej-juh dla tohorunja wohrožena. Wobydlerjo třoch němskich wuhlowych rewěrow – dweju na wuchodźe a jednoho na zapadźe – wuradźowachu dwaj dnjej wo zhromadnych žadanjach a akcijach.
Po cyłej Delnjej a Hornjej Łužicy rybarjo tele dny haty wułójeja. ...
Projekt žněje tójšto připóznaća
Stróža (SN/JaW). Biosferowy rezerwat Hornjołužiska hola a haty poskića nětko jako nowosć hornjołužiski pječenski mak za domjacu potrjebu. To zdźěla zamołwita za medijowe dźěło rezerwata ze Stróže (Wartha) w Malešanskej gmejnje Christina Schmidt. „Hišće před něšto tydźenjemi su ze syčomłóćawu na modelowym polu ‚Dubina‘ pola Stróže pilnje nazymski mak žnjeli. Mjeztym za worjechami wonjace makowe symjo na to čaka, zo je w słódčiznach, w słódnym pječwje a w dalšich chłóšćenkach předźěłuja“, Christina Schmidt rozłožuje.
W Pomorčanskej (Pommritz) wuspytanskej staciji Sakskeho krajneho zarjada za wobswět, ratarstwo a geologiju su nažnjate makowe symjo sušili. Pozdźišo dowjezechu je do Rätzec młyna w Spytecach (Spittwitz), hdźež je rjedźa. „Tam su běłe, často pak tež šěre samo hač do módro-čorneho barbjene symješka zdobom dowuběrali.
Za digitalne ratarstwo
Berlin/Drježdźany (SN). Třom sakskim zarjadnišćam je zwjazkowe ministerstwo za zežiwjenje a ratarstwo přepodało spěchowanske srědki dohromady 7,6 milionow eurow z projekta „Wjesne syće“. Wědomostnicy Techniskeje uniwersity Drježdźany slědźa zhromadnje ze Sakskim zarjadom za wobswět, ratarstwo a geologiju kaž tež z Fraunhoferskim institutom za wobchadne a infrastrukturne systemy na digitalnych ratarskich naprawach. Wobdźělene na projekće Drježdźanskeje TU su institut za techniku přirodnych maćiznow a powěsćowu techniku kaž tež profesura za techniku agrarnych systemow a profesura załožby Vodafone mobilne powěsćowe systemy.
„Projekty přepytuja inteligentnu podpěru dźěłowych kročelow w ratarstwje a je dale wuwiwaja. Digitalizacija budźe nam pomhać transparentnišo, skotej přiměrjenišo a w resursach eficientnje hospodarić, wysokohódnotne žiwidła trajnje produkować a dźěłowe procesy wolóžić. Inwesticije do digitalneho ratarstwa su zdobom inwesticije do wobswětoškita“, podšmórny sakski ratarski minister Thomas Schmidt (CDU).
Originelne mysle do přichoda
729 wobchodniskich idejow su jurorojo we wobłuku wubědźowanja Łužiskich załožerjow eksistency (LEX) wot lěta 2004 posudźowali. Nastało je z nich 334 firmow z wjace hač 1 100 dźěłowymi městnami. Za lětuše myto LEX nominowanych pjeć wobchodniskich idejow předstaji Łužiska hospodarska iniciatiwa (WiL) minjeny pjatk w Choćebuzu.
Choćebuz (AK/SN). Nominowane koncepty su z wobłukow industrija, digitalne, rjemjesło a gastronomija. Dohromady 28 wobchodniskich idejow bu zapodatych, mjez nimi je dźesać požadanjow wo wosebite myto „Najlěpši łužiski koncept za šulersku firmu“. Z 18 konceptow dorosćenych pochadźa 16 z Braniborskeje, jenož dwaj ze Sakskeje.
Na hórnistwo w Mužakowskim zahorku njezabyć
Brunicowym tradicijam w pólskosakskim namjeznym regionje bě konferenca wěnowana, wotměwaca so minjeny kónc tydźenja w Żarach. Akterojo na woběmaj stronomaj Nysy chcedźa swoje aktiwity zwjazować, zo bychu dopomnjeće na hórnistwo w Mužakowskim zahorku (Muskauer Faltenbogen) zachowali.
Żary (JoS/SN). Wuwiće po přistupje Pólskeje k Europskej uniji w lěće 2004 je prócowanjam tych tyło, kotřiž čestnohamtsce tójšto časa nałožuja, zo njeby so na stawizny bywšeje wuhloweje industrije w regionje zabyło. Wšako wupřestrěwa so Mužakowski zahork dźensa po třoch teritorijach w Braniborskej, Sakskej a Pólskej.
Regionalne stawizny
Słyšimy-li wo wudobywanju brunicy, myslimy hnydom na wulke jamy we Łužicy, kotrež su so minjene lětdźesatki po serbskej zemi žrali. Wězo, Hórnikečanski jězor słuša k tomu, a někomužkuli je hišće znate, zo je tež Olba pola Zubornički powostanka brunicoweho hórnistwa. Hewak pak zdawa so to być maćizna hobbyjowych stawiznarjow. Zo pak móže to zajimawy kapitl regionalneje industrijneje historije być, je njedawne zetkanje w pólskich Żarach potwjerdźiło. Što wěmy na přikład wo „nuzowych jamach gmejnow“, z kotrychž móžachu sej wjesnjenjo tepidło w krutej zymje wobstarać? Što běše nimale 40 metrow hłuboki šacht Krušwičanskeje jamy „Friedrich“ porno dźensnišim wokoło sto metrow hłubokim jamam? Tehdy su prěnju łužisku brunicowu worštu wudobywali, dźensa je to druha.
Regionej Mužakowskeho zahorka wěnowana konferenca w Żarach pokaza, zo pomjezna rěka Nysa tele slědźenja njewobmjezuje. Axel Arlt
