Swět je wjac hač zapad a wuchod

štwórtk, 11. meje 2023 spisane wot:

Něhdy sym w swojim bydlenju tež ze Serbowku bydlił – z njej a jeje čěskim přećelom (dźensa staj dawno zmandźelenaj). Jónu je so wona hladajo z woknom won na tramwajki z čěskimi chorhojemi přećela prašała: „Čehodla je dźensa w Čěskej swjatk, hačrunjež w Němskej ničo nimamy?“ Bě 8. meje a wotmołwa jeje přećela bě jasna, direktna a ironiska: „Baby, dokelž smy Druhu swětowu wójnu dobyli a wy nic!“ Realita lěta 1945 bě ­wězo tróšku komplikowaniša – Serbow njemóžemy jako přěhračkow widźeć a Češa njejsu w prěnjej liniji přećiwo nacijam stali.

Někotre lěta pozdźišo je z Budyšina na dźěłowy wopyt kolega přijěł. Je awto w Praze na dworje Serbskeho seminara parkował a prjedy hač je mje postrowił, je so prašał: „Što to jowle w měsće je, wšudźom plakaty z kralownu wisaja? Štó to je?“ Bě w meji 2017 a cyła Čěska je swjećiła tři sta lět narodźenja rakuskeje kejžorki Marije Theresije. Budyski kolega njeje to wědźeć móhł, dokelž Serbja w šuli hinaše stawizny wuknu hač Češa – němske a sakske resp. braniborske, tohodla ja zaso njeznaju wšěch Drježdźanskich kurwjerchow (někotři su so Friedrich mjenowali, nic?).

Wopominachu kónc wójny

srjeda, 10. meje 2023 spisane wot:

Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej

Praha. Čěski prezident Petr Pavel a jeho mandźelska wobdźělištaj so minjenu sobotu na krónowanskej ceremoniji noweho jendźelskeho krala Charlesa III. Wječor do toho móžeše Pavel samo na přijeću w Buckinghamskim palasće z Charlesom porěčeć. Hłowa čěskeho stata wuži składnosć a přeprosy britiskeho krala ­do Prahi. Wo tym informowaše Petr ­Pavel pozdźišo na wosebitym zarjado­wanju za čěskich staćanow, kiž dźěłaja a bydla we Wulkej Britaniskej. Pjeć króć bě kral Charles III. hišće jako trónowy ­naslědnik Čěsku resp. Čěskosłowaksku wopytał.

Raketa prašenja wuwabja

pjatk, 05. meje 2023 spisane wot:

Wulke mjelčenje njewšědneje namakanki dla zbudźa hněw Polakow

Waršawa. Spodźiwna namakanka w lěsu njedaloko Bydgoszcza na sewjeru Pólskeje a zasakłe mjelčenje zamołwitych pólsku zjawnosć a medije kraja chětro zaběratej. Wočiwidnje jedna so wo šěsć metrow dołhu raketu typa Ch-55 z ruskeje produkcije. Lětacy objekt je so štyri metry hłuboko do zemje zaštapił, jenož dwaj metraj dołhi zadni dźěl ze zemje saha. Jěchar na konju bě projektil připadnje namakał a policiju informował. Z tym pak zahaji so zdobom wulke hódanje wokoło njewšědneje namakanki, dokelž so spěšnje wukopa, zo „nichtó ničo njewě“, kaž medije pisaja. Pólske wójsko zdźěli, zo tajke rakety docyła nima. Ukrainska armeja tohorunja prěje, zo ma něšto ­z objektom w lěsu činić.

Bjezdomni we wohenju zahinyli

pjatk, 05. meje 2023 spisane wot:
Brno (dpa/SN). Při zahubnym wohenju we wjacorych bydlenskich kontejnerach je w Čěskej wosom ludźi zahinyło. Woheń bě w nocy na štwórtk wudyrił a je so spěšnje rozpřestrěł, rěčnik wohnjoweje wobory w Brnje zdźěli. Nichtó w kontejnerach njeje přežiwił. „Njemóžachmy nikomu wjace pomhać“, wón rjekny. Policija z toho wuchadźe, zo jedna so pola mortwych wo bjezdomnych, kotřiž su we wopušćenych a rozpadanych kontejnerach žiworili. Po prěnich dopóznaćach jedna so wo dwě žonje a šěsć muži. Čěski ministerski prezident Petr Piala je přiwuznym woporow swoje sobužarowanje wuprajił. Wyša měšćanostka Brna Markéta Vaňková rěčeše wo „wulkej čłowjeskej tragediji“. Opozicija žada sej wjace pomocnych poskitkow za bjezdomnych. Wohnjowa wobora wojowaše cyłu nóc přećiwo płonjenjam. Konstrukciju dwanaće mjez sobu zwjazanych kontejnerow dyrbjachu najprjedy raz rozebrać. Na wobrazach běchu lěsycy před woknami widźeć, kotrež ćěkanje po tutym puću znjemóžnjachu. Policija je přepytowanja zahajiła. Při tym chcedźa tež wujasnić, hač njejedna so na kóncu wo zapalerstwo.

Čłon SPL je nětko zaso minister

štwórtk, 04. meje 2023 spisane wot:

Praha (SN/MiR). Čěska republika ma noweho ministra za kubłanje. Čěski prezident Petr Pavel je wčera po rozmołwje z čěskim premierom Petrom Fialu (wobydlerscy demokraća) wozjewił, zo chce dźensa do zastojnstwa dotalneho ministra za naležnosće Europskeje unije Mikuláša Beka (Stan) powołać. Serbam je Mikuláš Bek znaty jako čłon Towarstwa přećelow Serbow (SPL) w Praze. Šefredaktor Česko-lužickeho věstnika Radek Čermák rjekny na naprašowanje SN: „Po dorěčenju z předsydu SPL Lukášom Novosadom chcemoj so z Mikulášom Bekom zetkać. Njewěmy hišće, hdy rozmołwa budźe.“ Novosad a Čermák staj sej toho wědomaj, zo njeje so designěrowany politikar dotal politisce za naležnosće Serbow angažował. „Na zetkanju chcemoj jemu rozjasnić hódnotu poćahow Čechow k Serbam. Chcemoj tež wo podpěru prosyć, myslo na to, hač a na kotre wašnje móhło so čěske ministerstwo za kubłanje přichodnje na polu serbskeho šulstwa angažować“, tak Radek Čermák.

Zastojnstwo Beka přewozmje dotalny statny sekretar čěskeho wonkowneho ministerstwa Martin Dvořák.

Hospody tema wustajeńcy

srjeda, 03. meje 2023 spisane wot:

Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej

Praha. Tež w susodnym kraju wjeselachu so ludźo nad dlěšim kóncom tydźenja. Nic jenož symboliske chodojty, palace so we wulkich wohenjach, wabjachu Čechow won na wsy, tež muzej Vysočina w Havličkowym Brodźe witaše zajimowanych do swojeje noweje wustajeńcy. „Člověk míní, hospoda mění“ („Čłowjek mys­li, hospoda wodźi“) je moto zajimaweje přehladki, w kotrejž steji typiski čěski hosćenc w srjedźišću. Nastork za wustajeńcu dachu 140. narodniny spisowaćela Jaroslava Hašeka, awtora znateho romana „Dyrdomdeje dušneho wojaka Švejka“. Hašek bě wjele swojich woblubowanych powědančkow w korčmach napisał a tam runje tež swojeho Švejka stworił. Hašekowi potomnicy a „Swětowe towarstwo ­Jaroslava Hašeka“ wotměchu wot minjeneho pjatka hač do zašłeje njedźele w Lipnicach, hdźež awtor bydleše a tež zemrě, sympozij wo jeho žiwjenju a skutkowanju. Hašek, kiž narodźi so 30. jutrownika w Praze, je po měnjenju wjele wědomostnikow najznaćiši čěski humorista.

Prěnjej Čechaj so nawróćiłoj

srjeda, 26. apryla 2023 spisane wot:

Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej

Praha. Jan Liptavský, minister za wonkowne naležnosće, zdźěli minjenu póndźelu, zo běštaj mjez sto z pomocu Němskeje ze Sudana ewakuěrowanych wosobow dwaj Čechaj. Politikar chce so ze swojimi europskimi kolegami w Luxemburgskej zetkać, zo by tam z nimi wo aktualnym ćežkim połoženju w Sudanje wuradźował. Po aktualnych informacijach su hišće třo dalši čěscy staćenjo w krizowym kraju. Dwaj z nich móžetaj bórze kraj ze skupinu Turkow wopušćić. Třeći Čech, kiž je tuchwilu w Karthumje, čaka hišće na přihódnu składnosć, so domoj nawróćić móc.

Dokal z ukrainskim žitom?

pjatk, 21. apryla 2023 spisane wot:

Pólska chcyła miliony tonow zorna susodneho kraja přez přistawy wotbyć

Waršawa. Tunje žito a druhe ratarske wudźěłki z Ukrainy su w Pólskej dale wulki problem a nuzuja knježerstwo jednać. Na ćišć pólskich ratarjow je předsyda narodno-konserwatiwneje strony PiS Jarosław Kaczyński tele dny samo dalši import z Ukrainy zakazał. Mjeztym ma problem tež Europska unija na blidźe.

Festiwal Comic-Con w Praze

srjeda, 19. apryla 2023 spisane wot:

Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej

Praha. Čěski ministerski prezident Petr Fiala je so minjenu sobotu na puć do Azije podał. Na Filipinach, w Indoneskej, Singapuru, Vietnamje, Kazachstanje kaž tež w Uzbekistanje chce z najwažnišimi zastupjerjemi tutych krajow wo wi­kowanskich zwiskach jednać. Přede­wzaćeljo wšelakich hospodarskich branšow, z mašinotwarstwa abo lětadłoweje techniki kaž tež zastupjerjo brónjenskeje industrije, čěskeje wikowanskeje komory a Čěskeje wuwozoweje banki přewodźeja wodźaceho politikarja. Aziske kraje chcedźa wuše zwiski z Čěskej nawjazać a po tutym puću wikowanskej dominancy Chiny zadźěwać, praji Fiala krótko do swojeho wotlěta. To so derje hodźi, dokelž je čěska króna z 23,25 eurami swoju najsylnišu hódnotu za čas minjenych 15 lět docpěła. Analytikarjo wuchadźeja z toho, zo wostanje měna susodneho kraja w přichodnych měsacach w dalokej měrje stabilna. Krónje tuchwilne popušćenje inflacije tyje.

Pólski ministerski prezident Morawiecki w USA nowe brónje kupuje

Waršawa. Pólske knježerstwo je kruće rozsudźene wšitko činić, zo by kraj před móžnym wojerskim nadpadom Ruskeje škitało. Při tym nochcedźa so na nikoho spušćeć – chiba na USA. Swojemu přeswědčenju wotpowědnje je so ministerski prezident Mateusz Morawiecki hnydom jutrownu wutoru do Washingtona podał, zo by tam konkretnje wo runje tymle prašenju jednał. Jemu poboku bě­štaj general Krzysztof Nolbert a wulkopósłanc Pólskeje w USA Marek Magierowski. W swojej tobole měješe Morawiecki nakupnu lisćinu za brónje a nimo toho plan: Wobhladać chcyše sej zawody, hdźež brónje twarja, kotrež Pólska nuznje trjeba.

nowostki LND