Horceho železa so přimał
Čěski prezident Miloš Zeman so wo połkupje Krim wuprajił
Praha (ČŽ/K/SN). Čěski prezident Miloš Zeman je tydźenja něšto wótře wuprajił, štož někotři druzy jeho razu snano skradźu mysla, z erta pak božedla njepušća. Na zeńdźenju parlamentariskeje zhromadźizny Rady Europy měješe wón za přitomnych – a wězo nic jenož za nich – namjet, pod naležnosć połkupy Krim sćahnyć kónčnu smuhu, dokelž je to fait accompli, potajkim hotowy fakt. Za narunanje Krimy móhła Ruska Ukrainje pjenjezy płaćić abo někajki druhi teritorij wotstupić. Njesłyšany nahlad Zemana bu wšo druhe hač witany. Kijewska Ukraina so přisamom rozhori a surowje so do Zemana da. Medije kidachu na njeho hnój a błóto, titulujo jeho notoriskeho pička a błudneho slěpca. Ministerski prezident Wolodymyr Hrojsman atestowaše hłowje Čěskeje psychisku chorosć, a prezident Petro Porošenko wustaješe na samsnym městnje kaž Zeman Krim jako wobstatk Ukrainy. USA a Němska wobkrućichu – k změrowanju Ukrainy – zo je Ruska Krim anektowała.
Narodne mjeńšiny zdobom rostli
NOVÁK je najbóle rozšěrjene swójbne mjeno w Čěskej. Tuchwilu je tam wjace hač 68 000 ludźi mjena Novák resp. Nováková registrowanych. Dalše typiske mjena su Svoboda, Novotný, Dvořák a Černý. Tole wuchadźa z projekta Česko v datech, z kotrymž buchu wotpowědne zwěsćowanja přewjedźene. W dźesać ze štyrnaće wobwodow bywa Novák najčasćiše swójbne mjeno. Wuwzaća su Južnomorawski wobwod, w kotrymž dominuje mjeno Svoboda, Plzeňski wobwod, hdźež je najwjace Černých doma, Vysočina, kiž ma zboha Dvořakow, a Olomoucski region, w kotrymž bydli najwjace Pospíšilow.
Julija chce znowa kandidować
Ruba Pólska puć?
V4 z wjerškomaj
Budapest/Bratislava (ČŽ/K/SN). Najwyši statnicy tak mjenowaneje Visegrádskeje štyrki (V4) su so w minjenych dnjach schadźowali. Prezidenća Čěskeje, Słowakskeje, Pólskeje a Madźarskeje wuprajichu so na swojim wjeršku w Szekszárdźe za to, zapadny Balkan integrować do Europskeje unije. Po słowach čěskeho prezidenta Miloša Zemana su sej přitomni wo tym přezjedni byli, zo wuchadźa hłownje z Bosniskeje strach dalšeho šěrjenja radikalneho islamizma. Słowakski prezident Andrej Kiska rjekny, zo kraje zapadneho Balkana hospodarsce kromja a zo su mjez nimi z dawna wadźency, „ludźo žedźa pak so za tym, być w EU“. Wuradźowali su hłowy statow V4 tež wo ekologiji a trěbnosći digitalizacije.
W Bratislavje běchu so ministerscy prezidenća Visegrádskeje štyrki zhromadźili. Na jich wjeršku wuprajichu so premierojo wuraznje za to, zo měli na wuradźowanjach wo přichodźe Europskeje unije wšitke čłonske staty wobdźělene być. „Njeńdźe, zo so staty z eurom separatnje rozmołwjeja a tamnych wonka wostaja“, praji słowakski premier Robert Fico.
Drezina dwě kruwje hódna była
KOLESO a jeho stawizny su předmjet unikatneje wustajeńcy, kotruž je Sewjeročěski muzej w njedalokim Liberecu zarjadował. Ekspozicija znazornja wuwiće dźensa drje najbóle wužiwaneho jězdźidła wot jeho zrodźenja z tak mjenowanej drezinu přez němskeho wunamakarja Karla von Draisa hač k nětčišemu luksusowemu eksemplarej. „Dźensa zdawa so nam to skoro primitiwne być – dwoje koło, stelaža, rjećaz, pedalej – prjed hač tak daloko bě, je nimale sto lět zašło“, praji direktor muzeja Jiří Křížek. Nimo přikładoweho „modela“ po Draisu, z nohomaj pohibowaneje dreziny Olomoucskeho kowarja Schigarta z lěta 1820, pokazuja we wustajeńcy hłownje typy kolesow, zwuraznjace zasadny postup. Wobdźiwać móže zajimc tak mjez druhimi jednore „wotstorkowadło“ z kowowymi wobručemi, cyłokowowe koleso z wulkim prědnim kołom z pedalomaj, koleso z drjewjanymi stpicami abo tež jedne z prěnich wubědźowanskich kolesow „Helvett“ z přesadźenjom (Übersetzung), zhotowjene 1937. Pneumatiku daše sej lěta 1888 John Dunlop spatentować. Wopytowar zhoni tež, kelko su kolesa něhdy płaćili.
Njewšědny rozrost produkcije
Kónc dźiwjeje repriwatizacije
W Pólskej wěnuja so skónčnje jebarskemu wobohaćenju
Waršawa. Pady reprewatizacije Pólsku tuchwilu chětro zaběraja. Zjaw je jedyn wuskutk Druheje swětoweje wójny, kotraž njeje sej jenož wjele woporow w ludnosći žadała, ale tež tójšto ruinow zawostajiła. Pólski stat bě po wójnje z dekretami spytał wšitko zrjadować. Hłowny stołp změnow bě cyłkowne zestat- njenje, k čemuž słušachu mjez druhim ležownosće a twarjenja. Priwatnosć njeje hižo eksistowała. Hakle ze změnu po lěće 1989 počinaše přestrukturowanje. Takrjec kóždy, kotremuž bě do zestatnjenja ležownosć abo twarjenje słušało, móžeše je wróćo dóstać. Přizjewili pak njejsu so jenož mějićeljo abo jich namrěwcy, ale kaž so dale a bóle wujewja tež tójšto wobšudnikow. Z pomocu swojich překlepanych prawiznikow su puće našli so z imobilijemi wobohaćić. Zakonje, kotrež repriwatizaciju w Pólskej rjaduja, dźě tam tak prawje nimaja. Tuž móžachu so wobšudnicy aktiwnje posłužować. Ze zdźěla jara drastiskimi metodami spytachu potom wobydlerjow z bydlenjow wuhnać. Na přikład zwyšichu wjacekróć podruž bydlenjow.
Kralowski kwas
Zajimawe kružki maja tradiciju
WJETŠINA čěskich dźěći, cyłkownje 66 procentow – najwjace w rjedźe krajow – skutkuje we wólnym času w najwšelakorišich kružkach. Tole zwěsća agentura IPSOS, kotraž je staw w tymle nastupanju zdobom w Słowakskej, Bołharskej a Pólskej přepytowała. W Słowakskej zaběra so w kružkach runje połojca dźěćiny, w tamnymaj krajomaj hišće mjenje. W Čěskej wšak starši swoje dźěći po šuli do zajimawych kružkow sćelu. Najwjace z nich je přeswědčenych, zo su kružki wažny wobstatk kubłanja a zdźěłowanja. Eksperća maja bjeztoho za to, zo hraje zaběra w kružkach wuznamnu rólu při formowanju wosobiny. Najpopularniše su sportowe a wuměłstwowe kružki, na přikład hudźbne, tworićelske, rěčne a dźiwadłowe. Hudźbne a druhe muziske skutkowanje poskićeja zakładne wuměłstwowe šule. Aktiwity w kružkach zmóžnjeja tež mnohe šulske kubłanišća, dźěćace a młodźinske domy a nimale dwě třećinje pěstowarnjow. Kružki tam słuža hłownje tomu, wuknyć cuze rěče abo hrać na pišćałce resp. hajić ludowe reje. W pěstowarnjach je wobdźělenje darmotne, šule zběraja zwjetša skromny přinošk.
