Nowy wupokaz
Praha (ČŽ/K/SN). Prěnje woprašowanje žonow w Čěskej je wujewiło, zo třećina z nich wita, njetrjebać hižo -ová rěkać, dwě třećinje chcetej wšak uzus ze starodawna wobchować. Čěski parlament bě historisku změnu njedawno wobzamknył. Přewróćacy přisamom je fakt, zo smědźa so žony po zmandźelenju wzdać přidawka -ová k swójbnemu mjenu. To bě dotal jeno wukrajnicam dowolene było, a Čechowkam w tym padźe, hdyž su so na wukrajnika wudali. Starši tež rozsudźa, hač nowonarodźenej dźowčičce kóncowku -ová přidadźa abo nic. Namjet k naprawje bě społnomócnjena knježerstwa za čłowjeske prawa, zapósłanča ANO Helena Válková, hromadźe ze zapósłancom Piratow Ondřejom Profantom zapodała. Namjet Piratow, njezapisać do wupokaza splah wosoby, porno tomu přepadny. Naležnosć nastupajo -ová bě tež nutřkowny minister Jan Hamáčk podpěrał. 91 zapósłancow ze 171 přitomnych namjetej přihłosowaše.
Partnerstwo wobkrućiłoj
Drježdźany (SN). Sakska a wojewódstwo Dolny Śląsk chcetej wušo hromadźe dźěłać. To wuchadźa z wozjewjenja, kotrež staj sakski ministerski prezident Michael Kretschmer (CDU) a maršal Cezary Przybylski wčera w znowa wotewrjenym delnjošleskim běrowje při Carolininym naměsće w Drježdźanach podpisałoj.
W srjedźišću partnerstwa steji mjezu překročace zhromadne dźěło we wobłukomaj wědomosć a kultura, ale tež nastupajo nutřkownu wěstotu a zmištrowanje ekologiskich wužadanjow inkluziwnje klimoweje změny, kaž statna kenclija informuje.
Dalši zaměr je, zo so wobydlerki a wobydlerjo wobeju regionow dale zbliža a na te wašnje procesej europskeje integracije zaměrnje polěkuja. Kooperaciju w hospodarstwje, energijowej politice a w strukturnej změnje stej sej wobě stronje wosebje předewzałoj. K lěpšej wobchadnej infrastrukturje w pomjeznym rumje zhromadnje přinošować rěka, tam atraktiwny kolijowy blisko-, dalno- a nakładny wobchad zmóžnić. Wutworić maja so programy wuměny w slědźenju, kubłanju, kulturje a za młodźinu.
„Češi do toho!“
Marek Krawc rozprawja wo aktualnje rozjimanych temach w Čěskej
Praha. „Češi do toho!“, tutu bojowu parolu móžachmy póndźelu zdypkom w třoch po cyłym susodnym kraju słyšeć. Piwowe zahrody běchu kopate połne, tójšto přiwisnikow kulowateje kože je při najrjeńšim wjedrje swojej wubrance palcy dźeržało. Čěscy koparjo nastupichu mjenujcy w swojej prěnjej hrě přećiwo šotiskemu mustwu a su přećiwnika ze Zjednoćeneho kralestwa suwerenje porazyli. Swojich wulkotnych dwojich wrotow dla je 25lětny hrajer Patrik Schick nowy koparski rjek Čěskeje. Tak móžachu tam skónčnje zaso wjesele swjećić.
Nowy proces w padźe Kuciaka
Bratislava (SŽ/K/SN). W padźe morjenja nowinarja Jána Kuciaka a jeho slubjeneje Martiny Kušniroveje dóńdźe k nowemu sudniskemu jednanju. Słowakske Najwyše sudnistwo (NS) je wčera wusud prěnjeje instancy, wuwinowacy wobskorženeju Mariána Kočnera a Alenu Zsuzsovu, zběhnyło a Wosebitemu chłostanskemu sudnistwu wróćiło. Z tutej naprawu wotpowěduje wone prócowanjam statneho rěčnistwa, kiž bě z nowymi dopokazami wo cyłej měrje „sobuskutkowanja na njeskutku“ do apelacije šło. K tomu móžeše wobsahi telefoniskich rozmołwow mjez Kočnerom a Zsuzsovej předpołožić, přeradźacych jeho jako skazarja mordarstwa a ju jako posrědnicu. Předsyda senata NS Peter Paluba rjekny, zo je niše sudnistwo přechwatnje rozsudźiło a wšelke dopokazy ignorowało.
Nan morjeneho Jána Kuciaka ma rozsud NS za prěnju kročel k dobyću wěrnosće. Mać zamordowaneje njewěsty Zlatica Kušnirová rjekny: „Sym wjesoła, zo je sprawnosć dobyła.“ Słowakska prezidentka Zuzana Čaputová praji, zo je NS ze swojim rozsudom přewšo wažnu kročel k wobnowjenju dowěry do justicy sčiniło.
Dwě koaliciji před ANO
W Čěskej móža so židźa wěsći čuć
Praha (dpa/SN). Zastupjerjo židow w Čěskej skorža přiběraceje antisemitiskeje šćuwańcy w interneće dla. W zwisku z koronapandemiju so zapřisahanske teorije rozšěrjeja, rěka we wčera wozjewjenej lětnej rozprawje čěskeje federacije židowskich wosadow. Wot cyłkownje 874 přeńdźenjow su loni 866 blogowych zapiskow, komentarow, karikaturow a dalšich awdiowizuelnych zapisow w interneće zwěsćili, kotrež běchu přećiwo židam wusměrjene. W lěće 2019 bě ličba tajkich nadpadow w interneće hišće 685.
Ličba registrowanych padow fyziskeje namocy přećiwo židam a jich zarjadnišćam zwosta porno tomu w jednocyfrowym wobłuku. Čěska wostanje potajkim kraj, w kotrymž móža so přisłušnicy tejele mjeńšiny wěsći čuć, tež w přirunanju z druhimi krajemi srjedźneje a zapadneje Europy, kaž w mjenowanej rozprawje rěka.
W Čěskej bydli po trochowanjach mjeztym zaso něhdźe 15 000 a 20 000 židow. W lětach wobsadniskeje fašistiskeje Němskeje w Druhej swětowej wójnje bě so nimale 80 000 čěskich židow z woporom holocausta stało.
Prěni elefant so coowej narodźił
Marek Krawc rozprawja za Serbske Nowiny ze susodneje Čěskeje
Zlín. Prěni króć w stawiznach čěskich coologiskich zahrodow je so młodźo afriskeho słona narodźiło. Zašłu njedźelu rano je słonica Kali jeho w Zlínskim zwěrjencu porodźiła, rěčnica coowa zdźěli. Tamne zwěrjata ze słonjaceje skupiny su drohotny dorost bjez wulkich ćežow do swojeho cyłka přiwzali. Plahować afriske elefanty w zwěrjencach je wosebje komplikowane. Hižo před třomi lětami bychu so hladarjo eksotiskich tołstokóžnikow w Zlínskim zwěrjencu nimale nad přirostom wjeselili. Bohužel pak bě so mały elefant tehdy mortwy narodźił.
Šćěpja „Sputnik“
Babiš wotum njedowěry přetrał
Praha (dpa/SN). Štyri měsacy do wólbow parlamenta w Čěskej je ministerski prezident Andrej Babiš wotum njedowěry přetrał. Wčera wječor je 89 zapósłancow za wotsadźenje knježerstwa hłosowało. Trěbnu wjetšinu 101 hłosa w parlamenće z 200 zapósłancami su misnyli. Do toho bě opozicija Babišej w raznej debaće zaprajenje w koronapandemiji wumjetowała. Wot spočatka pandemije bě Čěska z 30 000 smjertnymi padami jedne z najhóršich žórłow wirusa.
Rozsudne na kóncu bě, zo su komunisća do wothłosowanja demonstratiwnje žurlu wopušćili, město toho zo bychu přećiwo knježerstwu hłosowali. „Na tajkim dźiwadle so njewobdźělimy“, rjekny stronski předsyda Vojtěch Filip. Prezident Miloš Zeman bě wšak připowědźił, zo chcył knježerstwo hač do oktobra w zastojnstwje wostajić. Babiš steji pod wulkim ćišćom. Jemu hrozy mjez druhim skóržba znjewužiwanja srědkow EU dla. Po tuchwilnych naprašowanjach by wón wólby přěhrał.
Naprawy EU su opoziciji problem
Pólska sej žada zajatych aktiwistow swojeje mjeńšiny w Běłoruskej pušćić
Waršawa. Wunuzowane přizemjenje lětadła předewzaća Ryanair w Minsku a zajeće pasažěra, běłoruskeho aktiwista Romana Protasjewiča, přez běłorusku policiju je Pólskej wosebite wužadanje. Wšako ma z Běłoruskej tež swoje ćeže.
Ministerski prezident Mateusz Morawiecki reagowaše spočatnje tak kaž wšitcy wodźacy politikarjo Europskeje unije: Wón zasudźi wotwjedźenje mašiny přez běłoruske wojerske lětadło jako „statny terorizm“ a žadaše sej hnydomne pušćenje Protasjewiča z jastwa. Zdobom namołwješe běłoruskeho mócnarja Aleksandera Lukašenka, prawa pólskeje mjeńšiny w Běłoruskej akceptować a jatych pólskich aktiwistow pušćić.
W Běłoruskej bydli po trochowanjach něhdźe 200 000 Polakow jako narodna mjeńšina. Režimej Lukašenka napřećo su někotři z nich kritisce nastajeni, štož wunjese jim přesćěhanje a represalije. Hakle w měrcu bě policija Angeliku Borys, předsydku Zwjazka Polakow w Běłoruskej, a pólsko-běłoruskeho žurnalista Andrzeja Poczobuta do jastwa tyknyła.
