Nowe fakty
Budyšin/Berlin (SN/at). Sprjewja njećerpi jenož pod zežołtnjenjom železoweho oksida dla. Za wóčko njespóznajomna je jako pódlanski produkt tejele chemiskeje reakcije nastata syrikowa kisalina. Jako sćěh wudobywanja brunicy je rěka ze sulfatami dale a přećežeńša, štož wohroža mjeztym zastaranje ludnosće z pitnej wodu w Berlinje a Frankfurće nad Wódru. Hranična hódnota sulfata 250 mg/l je na wšelakich wotrězkach Sprjewje wjacekróć překročena. W přepytowanju je Leibnizowy institut za ekologiju wodźiznow a nutřkokrajne rybarstwo zjawnosći k tomu nowe fakty předstajił. Wědomostnicy mjez druhim zwěsćichu, zo su staromorenowe kónčiny Łužicy jara chude na wapno. Tohodla njehodźi so syrikowa kisalina přirodnje neutralizować. Wosebje potrjechene su přitoki Sprjewje wot Sprjewicy pola Sprjejc hač k Wudricy pola Rogowa. Dotal je lědma studijow, kak so wulka koncentracija sulfata na strowotu čłowjeka wuskutkuje.
Sakscy Zeleni maja mjenowanu studiju za namołwu statnemu knježerstwu, skónčnje wo tym rěčeć, zo ma so wudobywanje brunicy zakónčić.
Wobraz zničenja zawostajili
Manipulacije na kolijach móhli njezboža zawinować
Prožym/Wjelcej (SN/BŠe). Łužiska hospodarska iniciatiwa (WiL) protesty a blokady na produkciskich ležownosćach šwedskeho energijoweho koncerna Vattenfall masiwnje kritizuje. „To, štož běchmy ze strachom wočakowali a před čimž běchu wjesnjanosća, krajnaj radaj, předewzaćeljo kaž tež towarstwa warnowali, je so spjelniło. Sta přećiwnikow brunicy – najmjenje z nich z regiona – su namócnje spytali, łužiski rewěr do wuwzaćneho stawa přinjesć“, wuswětla nawoda předsydstwa WiL Michael von Bronk. Aktiwisća běchu w samolegitimaciji mašiny wobsadźili a, po tym zo su so wróćo sćahnyli, chaos zawostajili. Za škit wobswěta a klimy njejsu tajke akcije runjewon zmysłapołne. WiL wotpohladuje tuž we wobłuku strukturneje změny za pućemi pytać, zo bychu so hospodarstwo a dźěłowe městna w regionje zachowali. Zdobom dźakuje so sobudźěłaćerjam industrijneho stejnišća w Čornej Pumpje, zo su při akcijach zwjazka Ende Gelände měrni wostali a tak dalšej eskalaciji zadźěwali.
BVMW: Za wuše zhromadne dźěło
Biskopicy/Budyšin (SN/at). Hornjołužiski srjedźostawski dźeń 2016 wotměje so 24. meje w hosćencu „Butterberg“ w Biskopicach. Zarjadowanje, kotrež organizuje regionalny zwjazk Zwjazkoweho zjednoćenstwa srjedźostawskeho hospodarstwa (BVMW) wot lěta 2001, wopušći tuž tradicionalny domicil Budyskeho Němsko-Serbskeho ludoweho dźiwadła.
„Krok k zapadnym wrotam Hornjeje Łužicy je wědomy. Wšako signalizuje, zo chcemy z Drježdźanskim hospodarskim rumom wušo hromadźe dźěłać“, rjekny šeforganizator a předsyda wokrjesneho zwjazka BVMW Hornja Łužica Sirko Rosenberg našej nowinje. Něhdźe 60 firmow hłownje z wokrjesow Zhorjelc a Budyšin kaž tež z krajneje stolicy Drježdźan je přizjewjenych. Z Hata w Radworskej gmejnje wobdźěli so firma BusinessTraining 2.0 mjeztym štwórty raz. „Zarjadowanje je mi wažne, wšako móžu tam tójšto stykow nawjazać“, wuzběhny jeje mějićel Jörg Bens.
Chcedźa wuhlowe jamy blokować
Prožym (SN/BŠe). Wjac hač 2 000 ludźi z cyłeje Europy chce so přichodny kónc tydźenja na akciji ciwilneje njeposłušnosće we łužiskim brunicowym rewěrje wobdźělić. Tole zdźěli zwjazk Ende Gelände, kotryž organizuje akciju w zwisku z klimowym campom. Předwidźane je, zo so aktiwisća do wuhlowych jamow zadobudu a tam technisku infrastrukturu blokuja. Zaměr je, w akciskim času wot 13. do 16. meje wustork wuhlikoweho dioksida pomjeńšić a tak na zanjerodźenje wobswěta skedźbnić.
Zwjazkej Ende Gelände pomhaja wšelake přirodoškitne organizacije, kaž Robin Wood abo wobswětowy a přirodoškitny zwjazk BUND. Tež mjezynarodnje dóstawaja aktiwisća wulku podpěru. Dotal je 25 busow z dwanaće wšelakich krajow za kónc tydźensku akciju přizjewjenych. Dalše skupiny ze Šwedskeje, Francoskeje, Jendźelskeje, Awstriskeje a Šwicarskeje su z kolesom po puću do Łužicy.
Wudanja so akcije?
Za naslědnikom njetrjebaja dołho pytać
Ralbicy (mbr/SN). Na swoje 25lětne wobstaće je minjeny kónc tydźenja Pilcec wozydłownistwo w Ralbicach zhladowało. 1991 bě so Gerat Pilc zesamostatnił. Wón kupi sej nakładne awto typa Iveco a k tomu připowěšak. Wot wšeho spočatka bě jemu wažne, zo wostanje to swójbne předewzaće. Spočatnje hladachu nakładne awto zady bróžnje. Bórze pak přińdźe dalše k tomu. W lěće 1994 běchu to hižo tři a šěsć lět pozdźišo rozrosće ličba na pjeć nakładnych wozydłow. Městno za bróžnju dawno hižo njedosahaše. Mjeztym ma předewzaće dźesać nakładnych awtow, kotrež rozwožuja mjez druhim wudźěłki Radebergskeje piwarnje.
Lěta 2012 započachu Pilcecy nowu modernu halu z běrowom twarić, kotruž lěto na to wotewrěchu. W njej móža dwě nakładnej awće naraz hladać a po potrjebje porjedźeć. To je rewěr najmłódšeho syna Fabiana Pilca a jeho sobudźěłaćerja Christiana Wowčerka. Fabian Pilc je w Kamjenskej firmje Feuchtemeier powołanje zamkarja nawuknył a dźěła wot lěta 2006 w zawodźe swojeho nana. Tón ma dale wotežki w ruce, byrnjež Fabian dźeń a wjace nadawkow přewzał. Mjez druhim je za to zamołwity jězby disponować.
Mjeno zwjazuje
Mladá Boleslav/Kodiak (SN/MiR). Start najnowšeho modela Kodiak Škoda je město Kodiak na kupje samsneho mjena w Alasce pohnuło so na jedyn dźeń přemjenować. Zańdźeny pjatk přeměni so tuž wot KODIA,K‘ na KODIA,Q‘. Na oficialnej internetnej stronje města změni so ,k‘ na ,q‘. Wobydlerjo a zarjady su so na akciji wobdźělili, pokazujo na wosebitosć z přelěpjenymi městnymi taflemi a wabjenskimi napisami. Filmowy team je wšitko dokumentował. Změna pisanja tohole mjena dopomina na rěč prawobydlerjow w Alasce, zdźěli čěske předewzaće. Woni běchu něhdy najwjetšeho mjedwjedźa swěta kodiaq mjenowali. Čěski awtotwarc je so intensiwnje ze žiwjenjom na kupje zaběrał kaž tež z rěču prawobydlerjow. Woni mjenuja mjedwjedźa taq uka 'aq – pismik ,q‘ na kóncu słowa je charakteristiski za zwěrjeće mjena. Něhdźe 3 500 mjedwjedźow maja tuchwilu hišće na kupje Kodiak, kotraž leži před južnym přibrjohom Alaski. Najwjetši dźěl kupy je přirodoškitny region.
Wot druheho połlěta 2016 chce předewzaće Škoda swój najnowši model Kodiak na wiki přinjesć.
Próca wo pčołarstwo a swět insektow so wudaniła
Njeswačanska přirodoškitna stacija nazhoni wčera wosebitu česć. Přirjadnica krajneho rady Budyskeho wokrjesa Birgit Weber přepoda nawodnicy stacije Angelice Schröter myto dekady Zjednoćenych narodow, a to za projekt „Fascinowacy swět pčołkow a insektow“.
Njeswačidło (JK/SN). Projekt, kotryž Angelika Schröter hosćom, mjez nimi wjesnjanosće Njeswačanskeje gmejny Gerdej Schusterej (CDU), předstaji, wěnowaše so zaměrej, mjezy překročejo wožiwić zajim za pčołarstwo a swět insektow. Pozadk bě woteběraca ličba pčołarjow w Sakskej a Liberecskim kraju. Pod tym ćerpješe wosebje popróšenje rostlin přez pčołki. Nimo toho zwěsćichu, zo so wěda wo insektach we wobydlerstwje pozhubjatej. Tuž chcyše Njeswačanska přirodoškitna stacija wobydlerstwo wobšěrnje wo wuznamje pčołarstwa za přirodu a hospodarstwo kaž tež wo róli insektow za přirodny kołoběh sensibilizować.
Pěsk, na kotryž móžeš twarić
Nowy přijězd k jamje přinjese wobydlerjam wolóženje
Pěskecy (JK/SN). Pěskečanska pěskowa jama ma so rozšěrić. Tuchwilny wobhospodarjer, Róžeńčanska twarska towaršnosć Sorabija je za to dała inženjerskemu běrowej Galinsky w Großschirma pola Freiberga nadawk, wobłukowy zawodny plan zestajeć. Pěskowa jama podleži hórniskemu prawu, tuž je za rozšěrjenje kaž pola wuhlowych jamow tajki plan trěbny. Předpołožić ma so tón wyšemu hórniskemu zarjadej w Freibergu, zo by jón pruwował a přizwolił. Zarjad dowola abo wobmjezuje dalše wudobywanje pěska. Z wotpokazanjom plana wšak inženjerski běrow njeliči.
Rozšěrjena Pěskečanska jama změje zdobom nowy přijězd. Tón njepowjedźe nimo domskich w Pěskecach, ale nimo wsy. To budźe blisko puća do jamy bydlacym wolóženje. Hdyž budźe rozšěrjenje schwalene – inženjerski běrow liči z tym kónc junija – ma Njebjelčanska gmejna sobu rozsudźić, kak přijězd najlěpje připrawja a kak tón do jamy powjedźe.
