Dodawataj łužiske dudy do cyłeho swěta

pjatk, 22. februara 2019 spisane wot:

Instrumentytwarcaj ze Zemichowa z tójšto prominentymi kupcami

Rězbarić dyrbi dudytwarc runje tak móc, wšako je tež optika instrumenta wažna.

Na mysl, zo w Zemichowje (Semmichau), chětro schowanej wjesce blisko Hodźija, instrumenty nastawaja, na kotrychž hudźbnicy po cyłym swěće hraja, w prěnim wokomiku njepřińdźeš. Ducy po jeničkej dróze wuhladaš typiske chěžki, kubła, zahrody a na kromje wsy stary hród. Hnydom pódla steji wobnowjene twarjenje. Ani tafla ani napis njepřeradźatej, zo stej tam „Dźěłarnja dudow & ateljej drjewjanych dujerskich instrumentow“ Jensa Güntzela a Stefanie Fröde zaměstnjenej.

Załožer dźěłarnje je Jens Güntzel. „Twarju dudy mjeztym hižo dlěje hač dwaceći lět. Najwjace sym sej awtodidaktisce přiswojił, po klasiskim principje ‚spytaj a myl so‘. Dudy su přewšo kompleksne nastroje. Maš rozdźělne mechaniske komponenty, kotrež zwuk runje tak postajeja kaž drjewo, koža, metal ­a/abo dźěłana maćizna“, so Güntzel spěšnje­ do detailow da.

Šeptanje w lěsua stwiny akwarij

pjatk, 22. februara 2019 spisane wot:

Mać a dźowka fotowe motiwy zhromadnje pytałoj a namakałoj

Ze zhromadnej wustajeńcu fotogra­fijow prezentujetej Ricarda Müller a jeje dźowka Antonia Herwig prěni raz swoje wudźěłki. Za někotrymžkuli motiwom chowa so zajimawa stawizna.

Z kanki so pari. Wón přihladuje hustej mróčałce, kak w šlewjerjach z dźěrki stupa a kak so dale a wyše znošujo w powětře rozpłuni. Młoda žona je čajowe łopjena hnydom zaso z kropom polała, po tym zo bě prěni nakid nad tabletom wukidała. Sadźi wěko na dźěrku a wšitko hišće raz polije. Sćicha čakataj. Wón na jeje přichodny krok, wona na čaj. Njejapcy jón, bjeztoho zo by skradźu na někajki časnik pohladała, z kružacym pohibom do dalšeje kanki přelije a z njeje do dweju nopaškow. Zawrěje prěni nopašk z nowym, wobroći jej, zo čaj wot jednoho do druheho přeběži, a wobaj před nim wotstaji. Hdyž je to tež ze swojim čajom wo­spjetowała, wozmje horni nopašk a rjeknje: „Na nim maš čuchać.“ Skedźbliwje wón na prózdnym nopašku počucha. Zawrěje woči a dalši raz, sylnišo, přez nós zadycha. Wóń jeho wabi, za nim woła.

Mała sroka

pjatk, 22. februara 2019 spisane wot:
Halo mama, halo papa, tón swět, tón dyrbi krasny być. Halo mama, halo papa, najradšo chcył žno wulki być.

Dopominaće so hišće na zranjenu sroku? Wona je zaso wu­strowjena. Sroka a hawron staj kwasowałoj a cyły wječor rej­wałoj.

W nalěću wšitke ptački-žónki jejka njesu, tež naša sroka. Hawron jej rjekny: „Luba sroka, ja ći hněz­do rje­nje z mjechkim móš­kom wukładu, zo by hišće lěpje před dešćikom a wětřikom škitana była.“ A tak so sta. Sroka sedźeše dźeń wote dnja w krasnym hněžku na jejkach. Hawron je ju z dobrymi kuskami za­pleń­čił, lětajo tam a sem. Za bjesadu z druhimi ptačkami hižo chwile njeměješe. Sroka, jeho žona, bě mjenujcy jara wumyslena.

Wy, lube dźěći, wšak wěsće, zo ptački swoje jejka wopušćić njesmědźa. Doniž so młodźatka z nich njewudypaja, dyrbi stajnje jedyn z ptačkow-staršeju na nich sydać, zo bychu stajnu temperaturu měli. Po něšto času sroka pytny, zo so jejka hibać započachu. Tak za nimi po­hlada. A što bě to? Nadobo słyšeše wona jasne dypanje … a samo spěwanje! Tón spěwčk, lube dźěći, tež wy znajeće:

foto: johann tesche

W Domje lutkow w Ćisku ptači kwas trochu hinak swjeća. Nimaja tam telko serbskich dra­stow. Tuž tež w ptačokwasnym ćahu po wsy njechodźa, ale swjeća w pěstowarni. Rano dźěći zhromadnje snědaja. Wo słódnu sroku postarał bě so lětsa wjesny předstejićel Jens Sarodnik. Po tym přińdźechu starši, dźědojo, wowki a zastu­pjerjo ­wjesneje rady na wopyt. A hižo spěwaše cyła ptačokwasna bobrija štučku wo ptačku, kiž chcyše kwasować. Dźěći běchu na ptački předrasćene a tak wone wšitko derje předstajichu, wo čimž je w spěwje rěč. ­Anke Sachs hraješe na akordeonje. Kubłarka Anne Brosig je wšitko derje nawjedowała. Tak měještej njewjesta Tessa Schiemanz, ­nawoženja Janosch Schowtka a braška Moritz Schmaler z ptačokwasnej hosćinu wulke wjeselo. ­Jako dźak je jim Jens Sarodnik lehnjenski kašćik za ptački darił.

 Johann Tesche

Ze žabjaceho hata na karnewal do Kulowa

pjatk, 22. februara 2019 spisane wot:

Koslowske žony hotuja so na wjeršk póstniskeje sezony

Wokoło Koslowa su wjacore mjeńše a wjetše haty. W kóždym počasu drje wone na hinaše wašnje rjanej serbskej wjesce, kotraž słuša do Njeswačanskeje gmejny a do Ralbičanskeje cyrkwinskeje wosady, swojorazny flair spožčeja. Nětko w zymje wšak tam žaby rjechtać njesłyšiš. Skupinu młodych wjesnych žonow pak, kotrež so po haće mjenuja, takrjec we wšěch počasach słyšiš. Wosebje w tak mjenowanym „pjatym počasu“ Koslowske žony ze žabjaceho hata kóždeho ze swojej wjesołosću natykuja.

Sernjany swjeća lětsa prěnje pisomne naspomnjenje před 600 lětami. Rodźeny­ Sernjančan a dobry znajer stawiznow­ delanskich wsow Pawoł Rota­ je někotre stawizniske zajimawostki wo wsy zestajał, kotrež čitarjam Serbskich Nowin we wjacorych dźělach spřistupnjamy:

Žanu debjenku Šunowski ćěsla Pětr Rocho­ w Sernjanach přewzał njebě, jako so 1885 na tudyšim bywšim knježim dworje ze swojim twarskim předewzaćom zasydli a 1901 swój rězak załoži. To wobrazaj z kónca 19. lětstotka wobswědčatej. Ale městno bě přihódne. A klóšter jako mějićel (wot lěta 1852) bě wěsće spokojom, zo bě sej starosć wo swoje wobsydstwo wolóžił a zdobom dochody z njeho zawěsćił. Z cyłych 28 lět zanjechaneho dwórskeho haćika je Rocho 1894 zaso nahladny haćik stworił. Cyły hród wón pozdźišo wobnowi, zo je dalšich něhdźe 80 lět bydlenskim zaměram słužił. Nazymu 1981 bu hród wottorhany a z jeho rozpadankami hatk zasypany.

Braška Vincent na hosćinu witał

pjatk, 22. februara 2019 spisane wot:
foće: ute großePěstowarnja CSB w Pančicach-Kukowje měješe lětsa zaso luby ptačokwasny porik. Njewjesta běše Clara a nawoženja Christopher. Wšitko w horšći měješe Vincent jako braška. Družce běštej Pia a Bettina, słónce pak Annelie a Mara. W šulskej ćěłozwučowarni pokazachu woni zhromadnje z přećelkami a přećelemi z pěstowarnje rjany ptačokwasny program. CSB/Ute Große

foto: stefan paška

Njewšědne dožiwjenje mějachmy my šule­rjo 3. a 4. lětni­ka Šule Ćišinskeho 1. fe­bruara. To podachmy so mjenujcy z našimaj wučerjomaj knjezom Ošiku a knjezom Pašku do Kamjenca. Dojědźechmy sej tam z busom, zo bychmy policajski orchester zeznali. W měšćan­skim dźi­wadle běchu hižo dźěći z druhich šulow. A na jewišću bě­chu woprawdźe wšitke žony a wšitcy mužojo w uni­for­­mje. Zastojnicy rozkładźechu nam, zo maja rozdźělne instrumenty a wone pocha­dźeja ze wšelakich kónčin swěta. Zhonichmy wo trompetach, klarinetach, bubonach, obowach a dalšich hudźbnych nastrojach. Potom pak je orchester zahrał a dźěći na wšelakich druhich mjeńšich instru­mentach. To běchu rytmy, kaž je z brazilskeje hudźby znajemy. Wjeršk wšeho pak běše hudźba ze znateho filma ­piratow. Po předstajenju wobhladachmy sej hišće w Muzeju zapadneje Łužicy wustajeńcu wo amfibijach. Běše to za nas rjane doži­wje­nje. Šulerjo rjadownje 3. a 4. lětnika Šule Ćišinskeho Pančicy-Kukow

Wuprudźa wulku energiju

pjatk, 15. februara 2019 spisane wot:

Zetkanje z delnjoserbskim hudźbnikom a swobodnym hudźbnym redaktorom Gregorom Kliemom

Wón je zbožowny, zo wot 1. oktobra lěta 2018 jako swobodny sobudźěłaćer w hudźbnym wotrjedźe Serbskeho rozhłosa RBB w Choćebuzu dźěła. Zetkam 28lětneho Gregora Kliema w jeho dźěłarni na štwórtym poschodźe domu RBB w centrumje Choćebuza, hdźež zestaja hudźbny program za přichodne delnjoserbske rozhłosowe wusyłanje. „Nětko mam dźěło, kotrež wotpowěduje mojemu lońšemu studijnemu zakónčenju jako master na polu etnomuzikologije, a při tym hišće pjenjezy zasłužam. Lěpje sej njemóžu měć“, wón w bjezporočnej delnjoserbšćinje z posměwkom praji. Zrazom začuwaš, zo so młody Delnjoserb za swoje dźěło hori, zo so w redakciji delnjoserbskeho rozhłosa woprawdźe derje čuje. Hižo za čas studija je připódla jako awtor za Choćebuski rozhłós dźěłał, tež za Lipšćanski swobodny rozhłós. Tuž je hižo wjacore lěta z tutym dźěłom zwjazany. Nětko pak njeje wjace jenož awtor wěstych přinoškow, ale swobodny sobudźěłaćer z konkretnymi nadawkami we wobłuku hudźbneho wotrjada.

nowostki LND