Na Alfonsa Frencla poskać
Tajke susodźinske skedźbnjenje hodźi so zawěrno za nowu słuchoknihu serbskeho nakładnistwa. Alfons Frencl je dźě wjac hač połtysaca króć na serbskich wsach přednošował, započejo ze swětłowobrazowym brodźenjom „Podłu Klóšterskeje wody“, pokročujo z krokami po „Praze z wočomaj Serba“ a rozhladujo so naposledk daloko za „wuwróćemi Europy“. W lěće 1978 skedźbni wón na knihu Vladimíra Kováříka „Literarní toulky po Čechach“, dokelž bě w njej namakał njeparujomneho pućowanskeho pomocnika, „kajkehož njesměli w podobnej formje dlěje w Serbach parować“. Z kopu knihow je tute wočakowanje za kulturnostawizniskimi dundanjemi skónčnje sam spjelnił. Pola Frencla w hodźinje stawiznow šuler być bě zawěsće dožiwjenje, hdyž so žiwje do zańdźenych časow zanuri, zo zajaty słuchaš jeho wobrazliwej literarnej rěči.
„Naša domizna, naše piwo!“ Takle wabja we Łužicy za Kulowske piwo. Slogan je po wšej Němskej znaty. Mnohe pječata pokazuja, zo maja w Glaabec předewzaću warjene družiny piwa wysoku kwalitu.
Dobra woda, wot słónca zapleńčeny chmjel, zrałe droždźe a słód (Malz) – přidawki to wudźěłka, kotryž miliardy šijow wšědnje zwjesela. Ći jedni chwala sej produkty, poskićene wot wulkich koncernow. Druzy zaso lubuja skerje napoj, pochadźacy z mjeńšich piwarnjow, hdźež woprawdźitu regionalitu pěstuja. Bjezdwěla ma kóžda bleška, kotruž sej mužojo a žony rady jako tak mjenowanu „chłódnu blondinku“ popřeja, swoju kwalitu. Tola dźeń a bóle chwala přetrjebarjo produkty, kiž njemóža jenož „wokoło róžka“ kupować, ale kotrež tež wottam su. Tak tohorunja we Łužicy cyła ličba piwarnjow swoje piwo poruča. Jednu pak wjetšina Serbow jako swoju znaje – Kulowsku. Wědźa, sej dobry lunk z centruma Serbow mjez Wojerecami a Róžantom wažić.
Njewočakowana překwapjenka
Redakcija SN je młode awtorki prosyła, zo bychu sej starše rysowanki abo mólby wobhladali a na to stawizničku napisali. Za spočatk noweho lěta podawa Alena Belkotec slědowacy wupłód.
Sernjanski rězak je w swojich stawiznach hižo najwšelakoriše formy wužiwanja dožiwił. Hłownje drje su w delanskej wsy z drjewom dźěłali, minjene lěta pak zaćahny tam dospołnje nowy duch z flairom našeho časa. Wobydlerjo so často prašachu, što so w rězaku stawa? Štó drje mysli runje nětko w zymnym počasu na přichodne lěćo? W Sernjanskim rězaku hotuja so mjeztym na přichodnu kupansku sezonu.
Pohladnicy powědaja wo dawnych časach, swědča wo podawkach a ludźoch. Alfons Handrik wotkrywa nam swět, na kotryž smy w minjenych lětach nimale pozabyli.
Na pohladnicy z časa njeposrědnje po Prěnjej swětowej wójnje widźeć stej dwaj z něhdy třoch Haslowskich hosćencow. Stej to Rjebišec korčma a prědku Bermichec-Měrćinkec.
Wjes nad Čornicu bu 1390 prěni raz jako Dreykretzen pisomnje naspomnjena. Kretscham je słowjanska požčonka za słowo „korčma“. Zo pak mjenuje so wjes serbsce – tak Jan Měškank – Haslow a nic Tři korčmy, pokazuje na prěnjotne a najskerje starše pomjenowanje sydlišća. Je to serbsko-němska měšana twórba ze słowa Hasel-lěska. Tomu přidaty bu serbski sufiks -ow.
Strowe
nowe lěto!
Luby Helmuto Kohlo,
to šće běchu časy: Jako sće w lěću 1991 Radwor wopytał, bě tam cyła wjes na nohach. Kaž tajkeho zbóžnika was witachu, samo w serbskej narodnej drasće. Wšitcy chcychu muža widźeć, kiž bě znowazjednoćenje Němskeje zwoprawdźił a kotryž lubješe kćějate krajiny. Nalada njemóžeše lěpša być. Po wobjedźe w hosćencu „Meja“ pola tehdyšeho korčmarja Měrćina Wagnera sće do swojeho helikoptera zalězł, kiž při puću do Bronja steješe. Sće ludźom hišće raz kiwał a wotlećał. Ludźo su hišće dołho wo podawku rěčeli, a starši Radworčenjo to hač do dźensnišeho činja.
Mjeztym pak je wjele lět zašło. Mamy generaciju młodych ludźi, kotřiž su Waše mjeno snano raz słyšeli, bjeztoho zo móhli wjele z nim započeć. A ta wěc z tymi kćějatymi krajinami wšak so tež tak prawje radźiła njeje. Znajmjeńša hodźi so wo tym diskutować.
měrc
Hłowna zhromadźizna Domowiny 30. měrca w Chróšćanskej „Jednoće“ wotměje so pod wosebje krutymi wěstotnymi naprawami. Dokelž liča ze stron Serbskeho sejma z masiwnymi nadběhowanjemi, je so zarjadnistwo třěšneho zwjazka za runje tak njewšědne kaž zajimawe škitne zadźěwki rozsudźiło. Podobnje kaž na Budyskich adwentnych wikach, hdźež nastaja betonowe štomiki, chcedźa wokoło „Jednoty“ betonowe chorhojčki w serbskich barbach nastajić. Te móhł pozdźišo tohorunja Serbski sejm wužiwać.
februar
Po tym zo su twarske dźěła na křižowanišću před Radworskim kěrchowom zahajili, wutworichu tam wobydlersku iniciatiwu. Jeje zaměr je, zo ma so po skónčenju projekta zachować prowizoriska wobjězdka, kotraž za čas twarskich dźěłow nadróžny wobchad wokoło wsy wodźi. To by wobchadne połoženje we wsy chětro wolóžiło. Namjet su sej Radworčenjo takrjec wot wobydlerjow Pančic-Kukowa wothladali. Tam bychu tohorunja wobjězdku wokoło twarnišća noweho mosta zdźerželi, štož pak so bohužel njeporadźi.
januar