Šibałe wašnje sej cyłe žiwjenje wobchował
Pjatk, 10. decembra, je w Přiwćicach znaty serbski ratar Kurt Latka 96lětny zemrěł. Znaju jeho nimale cyłe žiwjenje. Prěni raz sym jeho wědomje zetkał na ewangelskim cyrkwinskim dnju. Wón bě měrny čłowjek a měješe porno druhim dorosćenym w mojim wobswěće jara wysoki hłós. „To je knjez Latka z Přiwćic“, mi jeho tehdy naš nan předstaji. „Wón je zastupjer Serbow w sakskej synodźe.“ Aha, sej myslach a so runočasnje prašach, što tale „synoda“ je? Najskerje budźe to něšto, na čož smědźa jenož lubi, mudri stari ludźo chodźić, dale pak wo tym njerozmyslowach.
Zo bě Kurt Latka woprawdźe mudry, luby čłowjek, sym nazhonił jako dźěłach w lěkarskej praksy našeho nana. Hdyž so jeho tam něšto woprašach, sym stajnje dokładnu wotmołwu dóstał. Tak na přikład zhonich, zo je wón z Přiwćic, zo je to wjes pola Malešec, zo słušeja Přiwćicy po wosadźe do Budyšinka, hdźež bu tež křćeny, a zo bě wón mnohe lěta zastupjer Serbow w sakskej synodźe. A jónu chcych wědźeć, što to dokładnje je, a dóstach – za knjeza Latku samozrozumliwje – dobru, spokojacu wotmołwu.
Mjez Serbami so doma čuje
Wón pochadźa z kónčiny Morawska Słowakska, mjez Serbami pak so kaž doma čuje. Wšako su w jeho domiznje mnohe nałožki podobne tym na serbskich wsach. Rěč je wo Milanje Tureku, kiž bu spočatk oktobra w Budyšinje z Čestnym znamješkom Domowiny wuznamjenjeny.
Hižo přeco słušeše lubosć Milana Tureka pućowanju, zo by hinaše kónčiny swěta zeznał. Jara zajimuja jeho kulturne hódnoty, stawizny a předewšěm nałožki. „Wot lěta 1964 je za swojich krajanow organizował wuprawy do Žitawy a Budyšina. Pozdźišo nawjaza wón zwiski k Turistiskemu zwjazkej Hornja Łužica-Delnja Šleska a k Budyskej Serbskej kulturnej informaciji“, zwurazni Beno Bělk w lawdaciji.
Nałožki a tradicije dale dawać
Nimale 60 lět je wón Domowinjan a wot 1969 hač do 2013 – potajkim 44 lět – bě wón předsyda Janšojskeje Domowinskeje skupiny. Rěč je wo Günteru Zeleńku. Za swoje zasłužby, a tych njeje mało, bu wón spočatk oktobra z Čestnym znamješkom Domowiny wuznamjenjeny.
Za čas předsydstwa Güntera Zeleńka je Janšojska Domowinska skupina na 297 čłonow a čłonkow rozrostła. „Dołhi čas bě wona najwjetša Domowiny. Přewšo wužitny bě čas Zeleńka jako předsyda skupiny a Janšojski wjesnjanosta za wuwiće serbskeho žiwjenja we wsy“, zwurazni Heike Apeltowa w lawdaciji. Zhromadnje z Ursulu Starikowej je wón w tych lětach zakładny kamjeń połožił za nastaće Janšojskeho domizniskeho muzeja. Dale připisuja jemu wuhotowanje wustajeńcy stareje keramiki a burskeho gratu kaž tež jónkrótneje přehladki serbskeje narodneje drasty, w kotrejž widźi wopytowar z kóždeje wosady Delnjeje Łužicy znajmjeńša jednu wariantu, kaž z wobkrućenja za počesćenje wuchadźa.
Móst do Berlina
Lubin/Budyšin (SN/at). „Chcemy jako wokrjes ze swojej politiku serbskosći nowe wuwiće zmóžnić“, praji krajny rada wokrjesa Dubja-Błóta Stephan Loge (SPD) k spěchowanskemu čłonstwu jednoho wokrjesa scyła w Domowinje, kotrež mjeztym wot 11. decembra 2020 wobsteji. Politika je w zašłosći serbskosć „husto wróćo tłóčiła“. Minjene lěto pak pokazuje, zo nětko w najsewjernišim delnjołužiskim wokrjesu hinak postupuja. Loge dopomina na prěni serbski swjedźeń literatury a hudźby z awtorkami, awtorami, hudźbnicami a hudźbnikami ze wšeje Łužicy we wokrjesnym měsće Lubinje.
Podawk „je pokazał, zo pod tuchwilu ćežkimi wobłukowymi wuměnjenjemi serbski profil našeho wokrjesa dale wótřimy“. Za nowe lěto připowědźa krajny rada dalše nowosće, na přikład knihu „Wěcej ako drastwa ... Serbske žywjenje we wokrejsu Dubja-Błóta“, na kotrejž dźěła wokrjesna społnomócnjena hromadźe z wokrjesnym archiwom.
W institucijach bóle na rěč dźiwać
Lětnje zetkawaja so načolnicy serbskich institucijow z předsydu Domowiny, zo bychu aktualne prašenja a konkretne skutkowanje jednotliwych zarjadnišćow rozjimali. Pod wuměnjenjemi trajaceje pandemije bě lětuša rozmołwa premjera, dokelž je so prěni raz dospołnje online wotměła, kaž Domowina informuje.
Budyšin (SN/at). Koronapandemija serbske institucije jara rozdźělnje trjechi: Krutych postajenjow w Sakskej dla je Serbski muzej w Budyšinje zawrjeny. Hinak w Choćebuzu wupada. W tamnišim Serbskim muzeju smědźa sej wopytowarjo wustajeńcy pod prawidłom 2Gplus wobhladać, tež w skupinach z hač do dźesać wosobami. Woblubowane projekty pak dyrbjachu wotprajić.
„Zasadnje mam zetkanje načolnikow a načolnicow serbskich institucijow za spomóžny grat k hajenju mjezsobneho zrozumjenja a wuměny. Tak wěnowachmy so móžnosćam rěčneho wukmanjenja dźěławych w našich domach“, zdźěli jednaćel Ludoweho nakładnistwa Domowina Syman Pětr Cyž na naprašowanje.
Wo wuměłstwje regiona zhonili
Přidatne projekty schwalić móhli
Budyšin (SN). Cyłkownje jědnaće projektow móža Domowinske župy hišće lětsa zwoprawdźić. To je prezidij Zwjazkoweho předsydstwa Domowiny na swojim wčerawšim digitalnym wuradźowanju wobzamknył. Kaž nowinski rěčnik třěšneho zwjazka Marcel Brauman zdźěli, je gremij projekty přidatnje schwalić móhł, dokelž „wupadnjenych zarjadowanjow a jězbow za čas pandemije wjac srědkow hač hewak zbywa, kotrež móža regionalne cyłki nětko za dalše potrjeby nałožić“. Wužiwać chcedźa župy pjenjezy mjez druhim za nakup serbskeje literatury, za srědki k digitalizaciji serbšćiny kaž tež za dźěłowy material za rěčne kursy.
Tema wčerawšeho wuradźowanja bě zdobom zhromadne dźěło prezidija a předsydstwa župy Delnjeje Łužicy, kotrež na zakładźe kooperaciskeho zrěčenja třěšneho zwjazka a župy organizuja. Kaž župan dr. Pětš Šurman rysowaše, wunjese praktiska kooperacija ze zjawnostnym dźěłom třěšneho zwjazka wjetšu transparencu dźěławosće. Zdobom wón připowědźi, zo chcedźa 75. róčnicu załoženja Domowiny w Delnjej Łužicy po móžnosći klětu w meji nachwatać.
Nowy rjad dźěłarničkow planowany
Wojerecy (SN). Přihoty klětušich projektow stejachu w srjedźišću wčerawšeho wuradźowanja předsydstwa Wojerowskeje župy „Handrij Zejler“. Nowinski rěčnik Domowiny Marcel Brauman k tomu zdźěli, zo su so čłonojo gremija prěni raz digitalnje schadźowali.
Kaž ze zdźělenki třěšneho zwjazka wuchadźa, chcedźa klětu ze zetkanjemi „serbować we wšědnym zjawnym žiwjenju Wojerec“ pokročować. Dale planuja w tamnišej župje „nowy rjad zarjadowanjow respektiwnje dźěłarničkow pod hesłom ‚regionalna pisanosć rěče, drastow a kultury su žórła serbskeje identity‘, kotrež maja zdobom zachowanju a wožiwjenju wjesnych dialektow a jich swojoraznych rěčnych wobrotow słužić“. Wobaj projektaj je Załožba za serbski lud we wobłuku swojeho wubědźowanja „Rěč zwjazuje“ wuznamjeniła.
Někak logiske
Swěrna Slepjanska kantorka była
Dnja 6. oktobra smy ju hišće w starowni wopytali a zhromadnje serbsce spěwali. Druhu adwentnu njedźelu chcychmy so znowa zetkać, wšako je so wona na žohnowanje Trjebinskeho dźěćetka wjeseliła.
W Trjebinje bě so Marja Henčelowa 12. julija 1931 narodźiła, tam je do šule chodźiła a pozdźišo w ratarstwje dźěłała. Swojej ródnej wsy a Slepjanskej wosadźe je swěrna wostała, byrnjež poslednje lěta žiwjenja w starowni w Běłej Wodźe bydliła. Minjeny čas pak su mocy 90lětneje přiběrajcy popušćeli. 30. nowembra je w Běłowodźanskej chorowni swojej woči na přeco zańdźeliła.
Jeje štyri dźěći, sydom wnučkow a dźewjeć prawnučkow budu ju parować. Tež nam Serbam pak budźe tale stajnje wjesoła a dobru naladu wuprudźaca žona pobrachować. Zachowanje našeje rěče, nałožkow a kultury běše jej najwažniši wobsah žiwjenja. Wot wšeho spočatka bě wona čłonka Slepjanskich kantorkow. Z nimi je Slepjanske spěwarstwo daloko za mjezy Łužicy rozšěrjała.
