Přednošk zbudźa diskusije
Lětuše dalekubłanske zarjadowanje Serbskeho šulskeho towarstwa kónc oktobra w Chróšćanskej „Jednoće“ drje kubłarki a kubłarjo dźěćacych dnjowych zarjadnišćow njezabudu.
Chrósćicy (SN/MiR). Na kóncu wjacehodźinskeho zarjadowanja steješe přeco hišće prašenje, hač a kak kubłanje (Bildung) – nic woćehnjenje (Erziehung) dźěći – w žłobiku, pěstowarni a horće přichodnje rjadować. Tele prašenje a dwěle běchu w běhu přednoška prof. Malty Mienerta nastali. Z přednoškom rozestajeja so nětko w jednotliwych dźěćacych zarjadnišćach – wosebje internje mjez sobudźěłaćerjemi –, kotrež su w nošerstwje Serbskeho šulskeho towarstwa. Wšako jewješe so hižo na zarjadowanju problem, hač móža docyła hišće po dotalnych pućach dźěći kubłać abo hač maja nošerjo kubłanišćow scyła dosć móžnosćow žadanjam wotpowědować. Malte Mienert poda přitomnym nastorki k rozrisanju.
Rozdźělne nadawki
Jimace dóńty Breslauskich Židow
Projekt „Přećiwo zabyću“ (Wider das Vergessen)“ zaběra so z časom nacionalsocializma. Wojerowscy šulerjo podawaja so na slědy přesćěhaneho ludu Židow do susodneje Pólskeje.
Dirk Szuszies rěči jasne słowa. „Tónle film njeje lochki. Wón apeluje na waše začuća, na waše swědomje“, měni ko-režiser lěta 2016 nastateho 108 minutow dołheho filma „Wir sind Juden aus Breslau“. Na žurli Wojerowskeje Kulturneje fabriki je 55 kedźbliwych šulerjow 9. a 10. lětnika z wokolnych wyšich šulow a gymnazijow. Režiserka Karin Kaper z Berlina je film nawjerćała, kotryž słuša do projekta „Přećiwo zabyću“. Na žurli Kulturneje fabriki hladaja rozmyslowacy, šokowani a nastróženi šulerjo kaž tež wučerjo na sćěnowinu. „Dajće so wot žiwjenskeje wole tychle ludźi wodźić“, podšmórnje Dirk Szuszies. „Pokažće ciwilnu kuražu. A wukńće z toho.“
Chce na tamny kónc swěta
Tuchwilne rozhorjenje mjez swójbnymi Gloriju Žurec z Róžanta scyła njemyli. 13. nowembra poda so 18lětna do Nowoseelandskeje. Lětsa w lěću bě sej młodostna wjacore europske města wotkryła, nětko chce so hišće „na tamnym kóncu swěta powětra nasrěbać“.
Gloria chce sej po maturje w prěnim rjedźe přestawku bjez wuknjenja popřeć a na swěće „něšto widźeć“, kaž praji. Mjeztym je wona tři tydźenje w Budyskim Rěčnym centrumje WITAJ dźěłała. „To je mi wulke wjeselo wobradźiło, a pjenjezy, kotrež sym sej zasłužiła, su mi dobra financna pomoc za jězbu na tamny kónc swěta.“ Do wotlěta zbywa jej tuž jenož hišće mało dnjow za wulke mnóstwo přihotow, mjez druhim za naležnosće při zawěsćenju přebytka w Nowoseelandskej. Tam chce so z přećelku zetkać a sej z njej we wobłuku poskitka Work and travel (dźěłaj a pućuj) pjeć měsacow kraj wotkryć.
Domiznowěda je a wostanje tema
Krajne myto za slědźenje na polu domiznowědy w Sakskej je požadane. Lětsa je tudyše statne ministerstwo za kultus za to wjace hač 8 000 eurow zaplanowało a dohromady jědnaće počesćenym spožčiło.
Holči komorny chór 50lětne wobstaće swjećił
Budyšin (CS/SN). Budyska Marje-Marćina cyrkej běše njedźelu popołdnju jara derje wopytana. Wjacore sta zajimcow běchu na koncert k 50. róčnicy załoženja holčeho komorneho chóra Budyskeje wokrjesneje hudźbneje šule přišli. 80 spěwarkow pjelnješe wołtarnišćo ewangelskeho Božeho domu. Pod nawodom dirigentki Anity Däbritz zanjesechu wone cyrkwinske spěwy runje tak kaž ludowe – we wjacorych rěčach, mjez druhim ruske a španiske. Ale tež serbski „Leć horje“ po teksće njedawno zemrěteho Kita Lorenca a melodiji Jana Rawpa kaž tež woblubowany „Jako z’ swojim lubym“ stej zaklinčałoj.
Kniha z temami młodych ludźi
Ralbicy (SN/MiR). Lubina Hajduk-Veljkovićowa sedźi před 22 šulerjemi Ralbičanskeje Serbskeje wyšeje šule a čita z knihi „Lěćo za započatkarjow“. Njeby-li to připosłuchacy lěpje wědźał, móhł sej myslić, zo je wona awtorka najaktualnišeho wudaća Ludoweho nakładnistwa Domowina za čitarjow wot jědnaće lět, tak bliska jej tema je. „Nastajam so při čitanju dospołnje na temu a čuju so w tych wokomikach sama kaž 13lětna“, wona praji. Bjez dźiwa tuž, zo jej šulerjo 7. lětnika njecyłu šulsku hodźinu kedźbliwje připosłuchaja. Dźensniša Lipšćanka njeje pak tónkróć awtorka, ale je knihu ze serbiskeho originala z pjera Jasminki Petrović do serbšćiny přenjesła.
Ze začućemi wuknyć
Fachowa konferenca 2plus z nowymi idejemi do diskusije wabiła
Zo njebychu wučerjo šulerjam jenož fakty posrědkowali, trjebaja woni we wučbje wjace chwile. Kak so tole praktisce zwoprawdźić hodźi, bě tema njedawneje fachoweje konferency 2plus w Chrósćicach.
Starši kładu wažny a trěbny zakład
K zahajenju njedawneje fachoweje konferency 2plus w Chróšćanskej „Jednoće“ běchu starši narěčani, z kubłanjom so rozestajeć. Woni dóstachu dohlad do zakładow wjacerěčneho wuknjenja. Na přednošk prof. Olivera Meyera z Mainzskeje uniwersity běštej Budyski regionalny zarjad Sakskeje kubłanskeje agentury a Rěčny centrum WITAJ staršich přeprosyłoj, podać jim fachowu pomoc, kak móža swoje dźěći wjacerěčnje kubłać.
Přednošk profesora njebě specielnje na temu 2plus wusměrjeny. Wo tym njebě wón ani informowany, přiwšěm pak je staršim, kotřiž běchu w nahladnej ličbje přichwatali, dosć dobre zakładne prawidła sposrědkował. Poskitk diskusije pak woni jenož mało wužiwachu. Na kóždy pad bě prawje tež staršich sylnišo zapřijeć, dźe-li wo to, zaměrnje rěče wuknyć kaž tež kompetency dźěći skrućić. Diskusiju pozbudźiła by zawěsće něšto wobšěrniša informacija wo wobsahu a zaměrje přednoška hižo do toho.
Matematiku lóšo wuknyć
Što publikować?
Za wuspěch wobstajnje wuknyć
Chrósćicy (CK/SN/MiR). Zo bychu šulerjo posrědkowanu wědu tež pozdźišo nałožować móhli, je wažne wobstajnje wuknyć a jenož fakty dale njedawać. Na kotre wašnje hodźa so nimo toho koncepty, dźěłowe metody a strategije systematisce we wučbje posrědkować, to rozjasni prof. dr. Oliver Meyer sobotu na „fachowym dnju 2plus“ w Chrósćicach. Wučer za geografiju a jendźelšćinu kaž tež profesor za jendźelsku didaktiku na Uniwersiće Mainz rozkładowaše metody pohłubšowaceho wuknjenja na přikładźe přirodowědnych předmjetow, mjez druhim z přihotom laboroweje rozprawy. „Princip móhł so runje tak za rěče nałožić“, wón rjekny. Pohłubšace wuknjenje ma po jeho wuprajenjach štyri dimensije: fachowu wědu posrědkować, zwólniwosć k wuknjenju wuwabić, zrozumjenje sylnić a wuknjenske procesy přewodźeć. „Šulerjo, kiž so derje nječuja, kotřiž so wučerja abo zmylkow boja, njebudu tak aktiwnje wobdźěleni kaž dźěći, kotrež so wěste čuja“, prof. Meyer podšmórny. Dźěći rědšo zwrěšća, hdyž su systematisce podpěrane, tež hdyž je dosć naročne wšitke štyri dimensije zwoprawdźić.
