Tydźeń dušineje strowoty
Běła Woda (AK/SN). Město Běła Woda wobdźěla so na cyłoněmskim tydźenju dušineje strowoty. K tomu přeprošuje socialna syć Łužica přichodne dny wšitkich zajimcow, zdźěli sobudźěłaćerka syće Romy Ganer. „Wot 7. do 11. oktobra mam cyłkownje 15 zarjadowanjow planowanych“, wona wuwjedźe a podšmórny, „nimale kóždy třeći čłowjek ćerpi w běhu swojeho žiwjenja na psychisku chorosć. Něhdźe 17 procentow wšitkich dnjow chorosće přistajenych ma tajke schorjenje za zakład.“
Dušine schorjenja přiběraja. W reporće lěta 2014 su zawodne chorobne kasy zwěsćili, zo ležeše chorobny staw nastupajo tajke chorosće w Zhorjelskim wokrjesu z něhdźe dwěmaj dnjomaj pod cyłoněmskim přerězkom. Mjeztym je ličba schorjenjow na dwaj dnjej nad cyłoněmski přerězk stupała. „To je jasny indic, zo dyrbimy so hišće bóle wo rozswětlenje a prewenciju prócować“, rjekny Ganer. Tohodla přewjeduja tež w Běłej Wodźe cyłoněmski tydźeń dušineje strowoty, za kotryž je zwjazkowy strowotniski minister Jens Spahn (CDU) patronat přewzał. Zarjadowanja wěnuja so předewšěm strowemu zežiwjenju, pohibowanju a technikam prewencije.
Lipowe łopješko rjany symbol
Budyšin (CS/SN). Wulke wjeselo knježeše njedawno w spěchowanskej šuli za duchownje zbrašenych w Budyskej Strowotnej studni. Dźeń do 3. oktobra spožčichu jej mjeno „Lipowa šula“. Mjez druhim witachu tam zapósłanca Sakskeho krajneho sejma Marka Šimana (CDU), kiž bě so hižo spočatk 1990tych lět sobu za to zasadźał, zo móžeše zarjadnišćo z baraki na Židowje do noweho domicila w Strowotnej studni přećahnyć. Nowu taflu z mjenom wotkryštaj nětko šulska nawodnica Gundula Rabold a prěni přirjadnik krajneho rady Udo Wićaz (CDU) jako zastupjer wokrjesa, nošerja kubłanišća.
Wo mjenje za šulu běchu do toho dlěši čas diskutowali. Namjetowane běchu mjez druhim „Šula při wobkruhu Strowotna studnja“ a mjena wuznamnych wosobinow. Pregnantnemu mjenu „Lipowa šula“ pak su šulerjo, pedagogojo a starši skónčnje přihłosowali, wobkrućejo to mjez druhim tak, zo na šulskim dworje hižo wjacore lipy rostu. Nimo toho ma lipowe łopješko formu wutroby jako symbol za to, zo rozumi so spěchowanska šula jako kubłanišćo z wutrobu.
Hrabje twarili a kosu klepali
Žnjowodźakny swjedźeń w Krabatowym młynje wjele wotměny skićił
Čorny Chołmc (SN/MWj). Žnjowodźakny swjedźeń w Čornochołmčanskim Krabatowym młynje su minjeny kónc tydźenja hnydom dwaj dnjej wotměli. A tej njemóhłoj rozdźělnišej być. Mjeztym zo so sobotu bjez přestawki dešćowaše, njebě njedźelu jeno suche, ale k tomu tež słónčne. Bjez dźiwa, zo bě jednaćel Tobias Čižik wčera popołdnju přewšo spokojom, zo je telko ludźi přichwatało. Dohromady zličichu wčera a předwčerawšim něhdźe 2 500 wopytowarjow. Z awtowych značkow bě wučitać, zo njeběchu zajimcy jeno z Budyskich, Kamjenskich a Wojerowskich kónčin přijěli, ale runje tak z Grodka, Drježdźan a Choćebuza.
Premjera so radźiła
Krótkopowěsće (07.10.19)
Dźiwadło w bróžni pokazali
Pančicy-Kukow. Po wjacorych lětach přestawki bě Němsko-Serbske ludowe dźiwadło wčera zaso w Pančicach-Kukowje z hosćom. W klóšterskej bróžni dožiwi 65 zajimcow komediju „Łapanje šefa“. Žortny kruch z Janom Mikanom, Annu-Mariju Brankačkec, Istvánom Kobjelu a Měrkom Brankačkom je publikum dźakownje přiwzał. Při chłódnych temperaturach běchu tepjenskej hribaj nastajili a poskićachu horce wino a čaj.
„Krajne wobory“ zakazać
Praha. Čěske nutřkowne ministerstwo přihotuje zakoń, po kotrymž chcedźa paramilitarne „krajne wobory“ zakazać. Statna wěstotna słužba je tajke militaristiske cyłki jako riziko za kraj zastopnjowała. Nowy zakoń ma jich přiwisnikam přistup k brónjam znjemóžnić. Wokomiknje „krajnym woboram“ w Čěskej něhdźe 2 000 čłonow přisłuša.
Eduard Geyer 75 lět
Policija (04.10.19)
Njewobydlenej domaj so paliłoj
Kamjenc. Na Połčničanskej dróze w Kamjencu je so wčera rano prózdny bydlenskim dom palił. Płomjenja rozpřestrěchu so na susodny, tohorunja njewobydleny dom. Wobornikam so na zbožo poradźi tomu zadźěwać, zo woheń na třeću, ale wobydlenu chěžu přeskoči. Dokelž hrožeše so prěni dom sypnyć, dyrbješe jón Techniski pomocny skutk podeprěć. Hač jedna so wo zapalerstwo, policija nětko přepytuje.
Bywši šulerjo so zetkali
14 wotchadnicow a wotchadnikow Serbskeje rozšěrjeneje wyšeje šule Mały Wjelkow wotmě njedawno w Budyskej Kehelerni rjadowniske zetkanje. Maturowali běchu před 55 lětami a swjećachu potajkim połkulojty jubilej. Wšitcy narodźichu so bjezposrědnje po Druhej swětowej wójnje w druhej połojcy lěta 1945 hač do nalěća 1946. Tak přisłušeja woni tej generaciji, kotraž je jako prěnja wot poroda hač do dźensnišeho w měrje žiwa. Mjez tehdyšimi maturantami bě spisowaćel a basnik Beno Budar. Wón swojich bywšich sobušulerjow překwapi a dari kóždemu eksemplar swojeje lěta 2016 w swójskim nakładźe wušłeje knihi „Jub die Geige 2“.
Zajimawe bě, kotre powołanja su bywši šulerjo, kotřiž su hižo dlěši čas w rentnarskej starobje, wukonjeli. Jedna bě w ćišćerni Nowa Doba chemigrafku nawuknyła a je tam wjele lět jako korektorka skutkowała, dalša jako baba wjele dźěćom na swět pomhała. Dwaj skutkowaštaj jako produkciskaj nawodaj, jedyn w ratarstwje, dalši w industriji. Za blidom sedźachu tež bywši inženjerojo, wučerki, přistajeni w zjawnym zarjadnistwje a dalši.
Na wjacorych městnach Hornjeje Łužicy steješe wčerawši 3. ...
Zachowuja we wsy rjanu tradiciju
W Ptačecach domchowanku z kemšerkami w serbskej narodnej drasće swjećili
Ptačecy (UH/SN). Po dołhim a wospjet jara suchim lěću bilanca žnjow na polach runjewon optimalna njeje. Přiwšěm sej na mnohich městnach rjanu tradiciju domchowanki abo žnjowodźakneho swjedźenja zachowuja. Wšako sej tón dźeń wosebje wuwědomjeja, kak wotwisny čłowjek wot přirody je. Tomu bě minjenu njedźelu tež w Ptačecach w gmejnje Halštrowska Hola tak. Mnozy wobydlerjo tam wulku wažnosć na to kładu serbske nałožki hajić, a angažowane domizniske towarstwo swjatočnu Božu słužbu dokładnje přihotuje.
Ptačečanska cyrkej bě z wjele sobupřinjesenymi płodami wupyšena. Wosebje spodobny napohlad pak skićachu kemšerki w serbskej narodnej drasće. Tejle serbskej tradiciji so tež nowozapokazany farar dr. Stefan Reichelt wutrobnje zwjazany čuje. Wšako wón na te wašnje dźěl łužiskeho regiona zeznawa, kaž sam rjekny. Mjeztym zo běchu starše žony Wojerowsku cyrkwinsku drastu zhotowane, pokazachu so młodostne we wšědnej drasće, dźěći pak w šulskej.
Krótkopowěsće (04.10.19)
Eyckec nowy album wudała
New York. „Elegies for theremin & voice“ rěka nowy, nětko wušły album Caroliny Eyckec. Zynkonošak wopřijima swójske kompozicije tereministki, kotrež je wona w běhu dweju lět w New Yorku nahrawała. Hač do kónca nowembra předstaji serbska wirtuozka twórbu, kotraž je tež jako winylowa LP na předań, z wobšěrnej turneju po Americe a Europje.
Pjenjezy za robotery
Drježdźany. 1,8 milionow eurow přewostaja sakske strowotniske ministerstwo za projekt „Care4All“. Z nim pruwuja zasadźenje roboterowych systemow w hladanju a terapiji na demencu schorjenych testuje. Srědki pochadźeja z Europskeho fondsa za regionalne wuwiće. Zaměr projekta je, roboterowe systemy trajnje w hladarnjach předewzaća Cultus gGmbH Drježdźany a w neurologiskej klinice Drježdźanskeho uniwersitneho klinikuma zasadźić.
Trenarja pušćili
