„Wšako je kopańca najwažniši sport we Łužicy.“ – kónčna sada kolumny zašłeho tydźenja je mje trochu k přemyslowanju hnuła. Móžu intenciju wuprajenja sćěhować, hdyž wěm, zo přińdźe z pjera někoho, kiž je sam wot swojeje młodosće sem kopańcu hrał a so dale po aktiwnej karjerje za swój sport zasadźuje. Štož je wšeje chwalby hódne, přetož tajkich ludźi, hač jako sudnik, trenar, organizator, kóžda sportowa družina trjeba.
W meji pisach wo wuskutkach tučasneje situacije na hrajnišćach. Hry bjez přihladowarjow běchu někak njepředstajomne, runje tež hladajo na atmosferu zwonka. Nětko, tři měsacy pozdźišo, mamy nazhonjenja a smy wězo mudriši. Fakt je, zo faluja emocije. Kopańca bjez přihladowarjow je kaž poliwka bjez sele. To so tež jasnje na zelenym kopanišću pokaza. Runje hladajo na štwórćfinale w champions league w hrě mjez Mnichowčanami a FC Barcelonu. Wysoke dobyće měješe tři přičiny. Sprěnja neutralne hrajne městno: Žane mustwo njeměješe domjacu lěpšinu. Potom wosebity k.o.-modus: Jenička hra rěka, so na tajku tež prawje nastajić. Mnichowčenjo koncentrowachu so połnje na tutón system. Tež hrajer FC Bayern Joshua Kimmich po hrě jasnje wupraji, zo chcychu přećiwnika přez cyły čas dominować. To so tež perfektnje poradźi. A naposledk wězo atmosfera: Tež w tutym dypku mějach zaćišć, zo njewědźachu Messi a co. prawu wotmołwu na hrajny system trenarja Hansija Flicka.
Nětko so kulowata koža zaso kula, tež na wulkim europskim jewišću. Champions league a Europa league z hrajnej dobu pokročujetej – prěni króć w stawiznach pak z nowym, tak mjenowanym turněrowym modusom. Mam to za prawy rozsud. Snano přewozmu modus wot štwórćfinala tež za přichodne lěta.
Prěnje małe překwapjenki smy hižo dožiwili. Tak je za italskeho mištra a sobufaworita Juventus Turin z Cristianom Ronaldom turněr hižo zakónčeny, tež za němskeho koparja Tonija Krossa w rjadach Reala Madrid. Manchester City bě so přećiwo Madridej přesadźił a słuša nětko za finalny turněr w Lissabonu ke kruhej faworitow na titul. Tež RB Lipsk je so za finalne wubědźowanja kwalifikował. Bohužel pak dyrbi bjez Tima Wernera nastupić. Wón njebudźe wotchada ke klubej Chelsea London dla sobu hrać.
Poprawom wšak je lětuše lěćo sport nastupajo optimalne. Wšako njemějachmy hišće žanu dny dołho trajacu horcotu. Dobre wuměnjenja to za běhanje rano abo tež wječor pozdźe, runje nětko mjez šćernišćemi. Tale wosebita atmosfera njemotiwuje jenož młodych sportowcow. Wuhladaš tež dźeń a wjace staršich běharjow, kotřiž su sej předewzali so prawidłownišo hibać. Hač su to hory za kolesowanje wokoło Biskopic abo płone kónčiny łužiskeje jězoriny, za kóždeho je něšto pódla. Haj, je mjeztym tak woblubowane, zo zetkawaš dale a wjace cuzych na našich pućach, dokelž so jim lubi.
Za wjetšinu sportowych družin njetrjebaš jenož wotpowědnu a kmanu drastu, ale tež wšelake wosebite nastroje. Bul za kopańcu je hišće poměrnje jednory artikl. Myslimy-li pak na drohe płachtaki abo awtomobile w formuli 1, da so hižo cyle hinaše dimensije wotwěraja. Njech je, kaž je: Atleća, kotřiž w jednotliwych sportowych družinach přećiwo sebi nastupja, činja to pod jenakimi wuměnjenjemi, znajmjeńša z techniskeho wida. Wosebje wjedro a dalše wonkowne wobstejnosće pak so wo to staraja, zo tele wuměnjenja woprawdźe stajnje wurunane njejsu. Za wuhotowanje nastrojow pak płaća krute postajenja, zo njeby ke „skepsanemu wubědźowanju“ dóšło, kaž so němsce praji: „Wettbewerbsverzerrung“. Tak waži na přikład kula w kulostorku za muži stajnje 7,25 kilogramow, za žony štyri kilogramy. A hlebija za muži je 800 gramow ćežka, za žony 600 gramow. Za sportowy nastroj hlebiju pak je hišće dalši techniski fakt wažny – jeje ćežišćowy dypk. Tón dyrbjachu před lětami jednoho dnja zasadnje změnić, dokelž njebě wěstota sportowcow a přihladowarjow hižo zaručena.
„Mentalny trening je runje tak wažny kaž ćělny, wučinja druhdy samo wjetši podźěl zwučowanja hač ćělne napinanje.“ Takle bě moja profesorka za sportowu psychologiju před lětami swoje prěnje čitanje zahajiła. A wona měješe prawje. Čim dlěje jej připosłuchach, ćim bóle spóznawach so sama w swojim zadźerženju při sporće, wosebje na wubědźowanjach.
Bjermy sej raz znaćišu atletku za přikład: Na běžkach njemóžeše Magdalenu Neuner nichtó přetrjechić. Na třělnišću pak so wona boješe. Přiwšěm je jej prawidłowny trening k olympiskej dobyćerce dopomhał. Krute zwučowanja jej pomhachu, přihladowarjow a konkurentki wusćinić (ausblenden). Kelko ćišća ma atlet wudźeržeć, pokaza so tež w tym, zo dyrbješe Magdalena Neuner swoju slěbornu medalju před kamerami zakitować. Samo druhe městno njezdaše so we wočach zjawnosće dobre dosć być.
Helski swar dóstach sej njedawno wot hnydom dweju sportoweju přećelow staršeho semestra: wot prěnjeho sobotu dopołdnja před sakristiju w Ralbicach, wot dalšeho njedźelu dopołdnja po Božej mši před Róžeńčanskej swjatnicu. Njedźelna huntora, kiž je so na moje rozžohnowanje a witanje ministrantkow a ministrantow hóršiła, pak sej hnydom konter zapopadny. Pječa běch přemjelčo rěčał a lěpje mikrofon wužiwać dyrbjał. Tukam pak kruće na to, zo njeměješe kemšer swój słuchanski nastroj sobu.
Njewšědne časy kazaja sej njewšědne naprawy a kreatiwne ideje. Wjele sportowych podawkow bu wotprajenych abo do nazymy přesunjenych. A smědźa-li tola być, da pod krutymi hygienowymi předpisami. Swobodny stat Sakska je aktualizowane postajenja wudał. Pod dypkom 10 steja wažne informacije za sportowe towarstwa a fitnesowe centery.
Nimo powšitkownych předpisow je kóždy sportowy zwjazk, tak tež wolejbulowy, hišće přidatne poručenje wudał. Porno znatym předpisam hygieny dyrbja wolejbulisća kóždy bul po treningu desinficěrować resp. dokładnje wučisćić. Je-li móžno, dyrbja trening abo dźělne zwučowanja wonka přewjesć. Za wubědźowanja płaći přeco hišće zakaz přihladowarjow. Tež mustwa maja na maksimalnu ličbu wosobow kedźbować. Tak je za kóžde jenož wěste mnóstwo trenarjow a zastaraćelow dowolene. Je to wužadanje za kóždeho jednotliwca.
Lubi čitarjo, poprawom wšak chcych so tule zaso raz na naš kuriozny koparski swět wusypać. Wosebje w času korony je wšak so wón a su so tež jeho zamołwići zaso raz wot najlěpšeje stronki pokazali – kedźbu, ironija! Potom pak běše mój kolega Tomaš Faska dźens tydźenja spěšniši a je tu hižo wobšěrnje swoje mysle nastupajo tónle system zapodał. Pod smužku – telko chcył hišće dodać – njedźiwam so, zo su jako prěnje zaso kopańcu hrali – a to prjedy, hač su scyła wukazy zjawneho žiwjenja zaso wolóžili.
Pokazało so tež je, hdyž wo pjenjezy a priwilegije dźe, su sej samo funkcionarojo konkurěrowacych towarstwow přezjedni. Rummenige, Watzke a co. su dźě wšitcy zjawnje na restart kopańcy tłóčili a při tym swoje dobre zwiski k politice wužiwali.